Tòa án Tối cao Mỹ bác lệnh dừng viện trợ nước ngoài của ông Trump

Người biểu tình ủng hộ USAID tại Washington ngày 3/2. Ảnh: Reuters

Ngày 5/3, Tòa án Tối cao Mỹ với tỷ lệ biểu quyết sít sao 5-4 đã bác bỏ yêu cầu của chính quyền Tổng thống Donald Trump về việc giữ lại các khoản thanh toán cho các tổ chức viện trợ quốc tế đã hoàn thành công việc theo hợp đồng với chính phủ, theo Reuters.

Phán quyết này giáng một đòn mạnh vào nỗ lực của Tổng thống Trump trong việc cắt giảm viện trợ nhân đạo trên toàn cầu.

Trước đó, Thẩm phán Amir Ali, thuộc Tòa án Quốc gia tại Washington, đã yêu cầu chính quyền nhanh chóng giải ngân khoản tiền cho các nhà thầu và đơn vị nhận tài trợ từ Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và Bộ Ngoại giao.

Chánh án John Roberts cùng thẩm phán Amy Coney Barrett đã cùng ba thẩm phán theo đường lối tự do của Tòa án Tối cao đứng về phía các tổ chức viện trợ, bác bỏ yêu cầu của chính quyền Trump.

Tòa án Tối cao trước đó đã tạm dừng quyết định của thẩm phán Ali để xem xét yêu cầu từ chính quyền. Tuy nhiên, sau khi thời hạn ban đầu đã qua, tòa yêu cầu thẩm phán Ali "làm rõ những nghĩa vụ chính phủ phải thực hiện để tuân thủ lệnh tạm thời".

Quyết định này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ bốn thẩm phán khác là Samuel Alito, Clarence Thomas, Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh.

Thẩm phán Samuel Alito thậm chí còn đặt câu hỏi liệu một thẩm phán liên bang có quyền đơn phương yêu cầu chính phủ Mỹ chi 2 tỷ USD tiền thuế của người dân cho viện trợ nước ngoài hay không.

"Câu trả lời chắc chắn là không, nhưng đa số thành viên tòa án này dường như nghĩ khác. Tôi thực sự sửng sốt", ông nói.

Phía chính quyền Trump lập luận rằng quyết định của thẩm phán Ali gây khó khăn trong việc kiểm tra tính hợp pháp của các khoản chi trả, đồng thời cho rằng đây là hành động "vượt quyền tư pháp".

Trong khi đó, các tổ chức viện trợ cảnh báo rằng việc tiếp tục đóng băng nguồn tài trợ sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động nhân đạo, đe dọa tính mạng của hàng triệu người trên toàn cầu.

Họ cũng chỉ trích chính quyền Trump và tỷ phú Elon Musk vì đã có những động thái mạnh mẽ nhằm thu hẹp quy mô chính phủ Mỹ, sa thải hàng nghìn nhân viên và cắt giảm đáng kể các chương trình viện trợ.

Trong bối cảnh đó, nhiều tổ chức nhân đạo đang kêu gọi sự ủng hộ từ chính phủ Mỹ và cộng đồng quốc tế để duy trì các hoạt động cứu trợ, đảm bảo rằng những người dân đang gặp khó khăn không bị bỏ rơi.

USAID được thành lập năm 1961 theo Đạo luật Viện trợ nước ngoài của Quốc hội Mỹ, với ngân sách gần 43 tỷ USD. Đây là cơ quan độc lập, cung cấp hỗ trợ cho các quốc gia có tầm quan trọng chiến lược, những nước đối mặt với nguy cơ xung đột, cũng như thực hiện các chương trình xóa đói giảm nghèo, kiểm soát dịch bệnh và các hoạt động nhân đạo khác. USAID cũng hỗ trợ các quốc gia đang phát triển thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập vào nền thương mại toàn cầu.

Được biết, USAID đã lọt vào tầm ngắm của Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) do tỷ phú Elon Musk lãnh đạo. Tháng trước, ông Musk đã gọi cơ quan này là "tổ chức tội phạm", đồng thời cáo buộc có những hoạt động bất minh và đang thực hiện các biện pháp mạnh để tinh giản nhân sự cũng như cắt giảm ngân sách.

Ngay trong ngày nhậm chức 20/1, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp tạm dừng viện trợ nước ngoài trong 90 ngày. Một bản ghi nhớ do Ngoại trưởng Marco Rubio gửi ngày 24/1 nêu rõ rằng sẽ không có khoản tài trợ mới nào được cấp hoặc gia hạn cho đến khi từng đề xuất được xem xét và phê duyệt.

Sắc lệnh này phản ánh lập trường mà ông Trump đã theo đuổi từ nhiệm kỳ đầu tiên, khi ông cắt giảm tài trợ cho nhiều cơ quan của Liên Hợp Quốc và hạn chế viện trợ nước ngoài.

Phương Linh