Tòa bị 'tuýt còi' vì dùng chứng cứ phôtô để xử

Vợ chồng cụ Nguyễn Thị Minh Toán là chủ sở hữu nhà, đất tại 46/2 Núi Thành, quận Hải Châu (TP Đà Nẵng). Năm 2000, chồng cụ Toán chết không để lại di chúc và từ đó cụ sống cùng con gái út là Nguyễn Thị Hương Lan tại căn nhà. Quá trình sử dụng, bà Lan đã xây ngôi nhà thành hai tầng có diện tích xây dựng là 101,7 m2 với chi phí khoảng 2 tỉ đồng.

Kiện em gái vì không chia tiền

Ngày 7-6-2013, cụ Toán và bốn người con là Nguyễn Minh Thanh (có ủy quyền cho bà Lan), Nguyễn Minh Tuấn, Nguyễn Thị Thanh Hương và Nguyễn Thị Hương Lan lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế. Theo đó, bốn người con đồng ý tặng, cho kỷ phần thừa kế mà mình được hưởng cho cụ Toán. Ngày 19-7-2013, cụ Toán được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (gọi là sổ hồng).

Bốn ngày sau cụ Toán làm hợp đồng tặng nhà, đất nói trên cho bà Lan. Đến tháng 8-2018, bà Lan chuyển nhượng ngôi nhà cho người khác với giá 9 tỉ đồng. Ngày 13-8-2018, gia đình cụ Toán lập biên bản họp gia đình (biên bản ngày 13-8) để thỏa thuận về số tiền bán nhà. Theo đó ngoài 2 tỉ đồng tiền làm nhà, bà Lan được thêm 1 tỉ đồng, ông Tuấn được thêm 500 triệu đồng để thờ cúng. Số tiền 5,4 tỉ đồng còn lại được chia làm năm phần, bốn người con mỗi người nhận 1,1 tỉ đồng, còn lại là của cụ Toán.

Do bà Lan đã dùng tiền bán nhà để trả nợ và mua nhà mới nên không có khả năng trả tiền cho các anh chị như thỏa thuận. Để gỡ bí, bà soạn hợp đồng vay tiền với nội dung: Vợ chồng ông Tuấn, ông Thanh, bà Hương đồng ý cho bà Lan vay 3,8 tỉ đồng, thời hạn ba năm. Tuy nhiên, những người này đã từ chối ký vào hợp đồng vay.

Ngày 1-10-2018, ông Tuấn khởi kiện bà Lan ra tòa đòi 1,6 tỉ đồng và TAND quận Hải Châu thụ lý vụ án tranh chấp nghĩa vụ trả tiền.

Nguyên đơn cho rằng với mục đích giúp bà Lan vay vốn làm ăn nên anh chị em thống nhất làm văn bản nhượng quyền thừa kế căn nhà, đất cho cụ Toán đứng tên để bảo lãnh cho bà Lan vay tiền tại ngân hàng. Ông không biết việc cụ Toán tặng nhà, đất cho em gái nên yêu cầu bà Lan phải trả 1,6 tỉ đồng như thỏa thuận.

Phía bị đơn thì nói việc mình được tặng căn nhà từ mẹ là hợp pháp. Sau khi bán nhà, bà nghĩ nguồn gốc nhà, đất là của cha mẹ nên có ý định chia cho các anh chị mỗi người một ít với điều kiện là việc này chỉ thực hiện sau ba năm. Bà Lan cho rằng việc ký vào biên bản ngày 13-8 là do bị các anh chị ép buộc nên đã xin rút thỏa thuận tại biên bản này.

Nhà, đất tại 46/2 Núi Thành, quận Hải Châu, TP Đà Nẵng. Ảnh: TÂM AN

VKS: Tòa xác định sai bản chất của vụ án

Tháng 1-2019, TAND quận Hải Châu xử sơ thẩm tuyên chấp nhận đơn khởi kiện buộc bà Lan phải trả cho ông Tuấn 1,6 tỉ đồng. Ngày 17-4, TAND TP Đà Nẵng xử phúc thẩm bác đơn kháng cáo của bà Lan, y án sơ thẩm. Cho rằng hai bản án xử chưa đúng nên bà Lan có đơn khiếu nại giám đốc thẩm.

Ngày 26-6, VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng đã có quyết định kháng nghị, đề nghị Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xử giám đốc thẩm, hủy cả hai bản án trên để xử sơ thẩm lại.

Theo kháng nghị yêu cầu khởi kiện của ông Tuấn thực chất là yêu cầu chia di sản thừa kế, chia tài sản chung. Việc tòa hai cấp xác định tranh chấp nghĩa vụ trả tiền là không chính xác. Tòa án hai cấp xác định không đúng quan hệ tranh chấp dẫn đến việc xác định cụ Toán, ông Thanh, bà Hương là những người làm chứng là sai. Bởi theo khoản 4 Điều 68 BLTTDS 2015 thì những người này phải là những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án.

Việc các con của cụ Toán tặng cho kỷ phần thừa kế cho mẹ, từ đó cụ lập hợp đồng tặng nhà, đất cho bà Lan là hợp pháp. Các bên đương sự và những người làm chứng không ai có yêu cầu tuyên bố văn bản này vô hiệu, không ai có yêu cầu công nhận số tiền bán nhà là tài sản chung của cụ Toán và các con.

Bản án sơ thẩm, phúc thẩm cũng không quyết định về các nội dung này và không công nhận hiệu lực pháp lý của biên bản ngày 13-8. Do vậy tiền bán nhà là thuộc sở hữu riêng của bà Lan. Thực tế thì bà Lan đã bán nhà trước khi lập biên bản họp gia đình, do đó biên bản này không làm phát sinh quan hệ pháp luật về tài sản chung.

Từ đó kháng nghị cho rằng tòa cấp sơ thẩm, phúc thẩm đã vi phạm nghiêm trọng tố tụng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của bị đơn.

TÂM AN