Ngã ba Đồng Lộc thuộc thị trấn Đồng Lộc (huyện Can Lộc, Hà Tĩnh), nằm trên đường Hồ Chí Minh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2. Trong những năm chiến tranh, nơi đây là mạch máu giao thông để hậu phương chi viện sức người, sức của cho miền Nam.
Những năm 1964 - 1972, Đồng Lộc bị đánh phá liên tục và năm 1968 là ác liệt nhất. Từ tháng 4 đến tháng 10/1968, ngã ba Đồng Lộc phải hứng chịu gần 50.000 quả bom các loại, bình quân mỗi m2 đất nơi đây gánh trên 3 quả bom. Mặt đất bị biến dạng, đất đá cày đi xới lại. (Ảnh tư liệu).
Ngã ba Đồng Lộc trở thành Khu di tích Quốc gia đặc biệt, "địa chỉ đỏ" cho người dân cả nước.
Bộ đội, thanh niên xung phong san lấp hố bom tại Ngã ba Đồng Lộc. (Ảnh tư liệu).
Ngày nay, những hố bom tại Đồng Lộc đã được ngành chức năng đánh dấu, trở thành những chứng tích chiến tranh.
Tháp chuông cao 37 m, gồm 7 tầng, 8 mái, nằm trên đỉnh núi Mác ở Khu di tích Đồng Lộc là biểu tượng của di tích.
Tượng đài chiến thắng thể hiện sự bất khuất, hiên ngang của các lực lượng trong thời chiến để bảo vệ tuyến đường huyết mạch.
Phần mộ của 10 nữ thanh niên xung phong tại ngã ba Đồng Lộc.
Theo tư liệu, trưa 24/7/1968, 10 nữ thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55, ra đường làm nhiệm vụ. Đến 16h, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả nổ gần căn hầm chữ A, nơi 10 nữ thanh niên xung phong tránh bom. Hầm sập, tất cả 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh. Người trẻ nhất mới 17, người lớn nhất 24 tuổi.
Du khách xúc động khi được nghe kể lại câu chuyện gắn liền với cuộc đời của 10 nữ thanh niên xung phong phá lấp hố bom, phá bom, mở đường giữ huyết mạch tiền tuyến.
Con đường bị cày xới do bom đạn được các tiểu đội TNXP lát đá để xe ra tiền tuyến. (Ảnh tư liệu).
Nay, các con đường ở Đồng Lộc đã được rải nhựa hoặc đổ bê tông, không còn các hố bom xoáy thành từng vũng như xưa.
Khu di tích bố trí xe điện chở du khách tham quan, dâng hương tại các địa chỉ đỏ.
Ông Trần Đình Ước - Trưởng ban quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc cho biết: "Những ngày tháng 7, hơn 40.000 lượt du khách, đặc biệt là thế hệ thanh niên đã đến tham quan, tri ân các anh hùng liệt sĩ".
Đồng Lộc nay đã khoác lên màu áo mới, nhà cửa san sát, cuộc sống người dân đảm bảo.
Dưới chân ngọn đồi La Thị Tám, nơi nữ anh hùng từng trú đếm bom nay nhà cửa đã khang trang, san sát.
Đức Phúc - Cảnh Huệ