'Tọa độ lửa' nơi 10 nữ thanh niên xung phong yên nghỉ

Ngã ba Đồng Lộc thuộc xã Đồng Lộc (huyện Can Lộc, Hà Tĩnh) nằm trên đường Hồ Chí Minh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 đoạn qua Hà Tĩnh.Những năm chiến tranh, Ngã ba Đồng Lộc là mạch máu giao thông để hậu phương chi viện sức người, sức của cho miền Nam. Nay Đồng Lộc đã trở thành Khu di tích lịch sử đặc biệt. Ảnh tư liệu.

Những năm 1964-1972, Đồng Lộc bị đánh phá liên tục và năm 1968 là ác liệt nhất. Từ tháng 4 đến tháng 10/1968, ngã ba Đồng Lộc phải hứng chịu gần 50.000 quả bom các loại, bình quân mỗi mét vuông đất nơi đây gánh trên 3 quả bom. Mặt đất bị biến dạng, đất đá cày đi xới lại.

Để giữ vững huyết mạch giao thông, mọi nguồn lực được huy động bảo vệ Ngã ba Đồng Lộc. Có lúc ở đây có hơn 16.000 người, chủ yếu là bộ đội pháo binh và lực lượng thanh niên xung phong phá bom, mở đường.

Theo tư liệu, trưa 24/7/1968, 10 nữ thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 2, Tổng đội 55 ra đường làm nhiệm vụ san lấp hố bom và sửa đường. Đến chiều cùng ngày, trận bom thứ 15 dội xuống Đồng Lộc, một quả bom rơi trúng cửa hầm nơi các cô trú ẩn. Hầm sập, 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Người trẻ nhất mới 17, ba chị lớn nhất cùng 24 tuổi. Trong ảnh là khu mộ 10 cô gái, cạnh đó là một phần hố bom bị sập năm đó.

Chi chít những hố bom tại Đồng Lộc ngày xưa, nay trở thành chứng tích chiến tranh.

Hai chiếc may bay thời chiến tranh được phục chế, đem trưng bày trong khuôn viên khu di tích.

Tượng đài chiến thắng nằm dưới thung lũng trong Công viên Tuổi trẻ nơi trước đây chi chít những hố bom. Tượng đài khánh thành vào dịp kỷ niệm 30 năm chiến thắng Đồng Lộc (15/7/1998). Phía sau là Tháp chuông Đồng Lộc được xây dựng trên đồi, với diện tích gần 7.000 m2, chiều cao 7 tầng, hình bát giác đều, kết hợp hình thức đài tháp và lầu vọng cảnh truyền thống, được cách tân ở phần thân tháp.

Gần 50.000 quả bom các loại được thả xuống Ngã ba Đồng Lộc những năm tháng chiến tranh, bình quân mỗi mét vuông đất nơi đây gánh trên 3 quả bom. Đến nay, những hố bom tại Đồng Lộc được đánh dấu, trở thành những chứng tích chiến tranh. Ảnh tư liệu.

Những quả bom còn sót lại ở chiến trường Đồng Lộc được gắn lại thành hình một chiếc máy bay lao từ trên bầu trời xuống.

Cụm tượng 10 nữ thanh niên xung phong được đặt ở vị trí gần trung tâm khu đất, trên triền núi Mũi Mác, bên trái là 3 hố bom.

Phía bên kia khu di tích, là ngọn đồi La Thị Tám. Ngọn đồi này được cắm cờ để tri ân nữ anh hùng La Thị Tám, người được giao nhiệm vụ đếm những loạt bom của địch thả xuống Đồng Lộc trong những năm chiến tranh.

Nhân dịp kỷ niệm 52 năm chiến thắng Đồng Lộc (24/7/1968) và kỷ niệm ngày Thương binh - liệt sĩ, từ đầu tháng 7 tới nay, mỗi ngày có tới hàng nghìn lượt khách tới tham quan, dâng hương. Trong ảnh, Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phối hợp đồng đội, thân nhân các gia đình liệt sĩ tổ chức Lễ tưởng niệm 10 nữ Anh hùng liệt sĩ thanh niên xung phong nhân 52 năm ngày hy sinh tại Ngã ba Đồng Lộc

Dâng hoa và thắp nén hương lên mộ 10 nữ thanh niên xung phong, nhiều người không kìm nổi xúc động.

Ngã ba Đồng Lộc ở huyện Can Lộc (Hà Tĩnh, chấm xanh). Ảnh: Google Maps.

Phạm Trường