Tòa Phúc thẩm liên bang Mỹ tạm thời khôi phục các mức thuế toàn cầu của Tổng thống Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố các mức thuế đối ứng mới tại Nhà Trắng, ngày 2/4/2025. Ảnh: Reuters/TTXVN

Theo CBS News tối 29/5, Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ cho biết trong một lệnh ngắn gọn rằng họ sẽ chấp thuận yêu cầu của chính quyền Trump về việc tạm hoãn thi hành ngay lập tức các phán quyết và lệnh cấm vĩnh viễn của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ trong các vụ kiện này cho đến khi có thông báo mới.

Trước đó vào hôm 28/5, một hội đồng ba thẩm phán của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã nhất trí phán quyết rằng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) — được ông Trump viện dẫn để áp đặt các mức thuế — không trao cho tổng thống thẩm quyền áp thuế không giới hạn đối với hàng nhập khẩu từ gần như tất cả các quốc gia trên thế giới.

Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã ra lệnh cấm vĩnh viễn mức thuế 10% mà Tổng thống Trump đã áp lên hầu như mọi đối tác thương mại của Mỹ, cũng như các loại thuế mà Tổng thống Trump đã áp lên hàng nhập khẩu từ Mexico, Canada và Trung Quốc với lý do nhằm đối phó với tình trạng buôn bán ma túy vào Mỹ. Các thẩm phán đã cho chính quyền Trump thời hạn 10 ngày để thực thi lệnh cấm vĩnh viễn này.

Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ nhận định: “IEEPA không cho phép bất kỳ lệnh thuế nào trong các nhóm Thuế Toàn cầu, Thuế Trả đũa hay Thuế Chống buôn lậu ma túy”, và “Các lệnh Thuế Toàn cầu và Thuế Trả đũa đã vượt quá bất kỳ thẩm quyền nào được IEEPA trao cho tổng thống để điều chỉnh việc nhập khẩu thông qua các mức thuế”.

Sau đó, Bộ Tư pháp Mỹ đã yêu cầu Tòa Phúc thẩm liên bang xem xét lại phán quyết của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ, đồng thời đề nghị hoãn thi hành phán quyết này trong khi kháng cáo. Trong một đơn trình lên tòa hôm 29/5, chính quyền Trump cảnh báo rằng nếu không được tạm hoãn, họ sẽ phải đưa vụ việc lên Tòa án Tối cao để “tránh những tổn thất không thể khắc phục về an ninh quốc gia và kinh tế đang bị đe dọa”.

Trong một tuyên bố gửi cho CBS News, người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai gọi phán quyết hôm 29/5 là “một diễn biến tích cực đối với các ngành công nghiệp và người lao động Mỹ”

Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai nói: “Chính quyền Trump vẫn cam kết giải quyết các tình trạng khẩn cấp quốc gia về buôn bán ma túy và thâm hụt thương mại lịch sử bằng mọi quyền lực hợp pháp được trao cho tổng thống trong Hiến pháp và bởi Quốc hội. Bất kể tiến triển của vụ kiện này ra sao, tổng thống sẽ tiếp tục sử dụng mọi công cụ có thể để thúc đẩy một chính sách thương mại có lợi cho tất cả người dân Mỹ”.

Trong lệnh ngắn của mình, Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ đã cho hai nhóm nguyên đơn, gồm năm công ty có trụ sở tại Mỹ và một nhóm 12 bang, thời hạn đến ngày 5/6 để phản hồi đối với yêu cầu tạm hoãn của chính quyền Trump. Tòa phúc thẩm đã đồng ý xem xét cả hai vụ kiện này cùng một lúc.

Phán quyết của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ được xem là một đòn giáng mạnh vào chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump, trong đó thuế quan là một trọng tâm. Tổng thống Trump lập luận rằng các loại thuế này là chìa khóa để đưa việc làm sản xuất trở lại Mỹ và có thể giúp tạo ra hơn 1.000 tỷ USD doanh thu. Ông Trump cũng sử dụng thuế quan và lời đe dọa tăng thuế như một công cụ gây sức ép buộc các đối tác thương mại phải đàm phán.

Tổng thống Trump đã ban hành mức thuế 10%, cùng với một loạt thuế gọi là “thuế đối ứng” (hiện đã bị tạm dừng), vào hôm 2/4, đúng vào ngày mà Nhà Trắng gọi là “Ngày Giải phóng” (Liberation Day).

Tuy nhiên, các mức thuế của ông Trump đã khiến thị trường tài chính chao đảo và làm dấy lên lo ngại về một cuộc suy thoái kinh tế. Ông Trump cũng đã tạm dừng một số mức thuế, bao gồm cả thuế đối ứng với 57 đối tác thương mại.

Việc ông Trump sử dụng IEEPA để áp thuế đã dẫn đến nhiều vụ kiện từ các bang và doanh nghiệp bị ảnh hưởng.

Nguyên đơn lập luận rằng tổng thống không có thẩm quyền đơn phương áp thuế với các đối tác thương mại theo IEEPA — đạo luật này chưa từng được sử dụng theo cách đó trước đây.

Ba thẩm phán của Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ đã đồng tình với lập luận này, viết trong phán quyết rằng IEEPA “không thể được hiểu là trao quyền không giới hạn như vậy cho tổng thống”.

Trong một tranh chấp riêng biệt do hai công ty đồ chơi có trụ sở tại Illinois khởi kiện, Thẩm phán liên bang Rudolph Contreras cũng ra phán quyết rằng các mức thuế của ông Trump theo luật quyền hạn khẩn cấp là trái pháp luật.

Thẩm phán Contreras nhận định rằng IEEPA “không cho phép tổng thống áp đặt các loại thuế như đã nêu trong các sắc lệnh hành pháp” và cấm chính quyền Trump thu bất kỳ khoản thuế nào từ hai công ty này.

Tuy nhiên, Thẩm phán Contreras tạm hoãn hiệu lực phán quyết trong 14 ngày để Bộ Tư pháp Mỹ có thời gian kháng cáo lên Tòa phúc thẩm khu vực Columbia, điều mà chính quyền Trump cho biết họ sẽ thực hiện.

Trong phán quyết dài 33 trang của mình, Thẩm phán Contreras viết: “Vụ việc này xoay quanh câu hỏi liệu IEEPA có cho phép tổng thống đơn phương áp đặt, thu hồi, tạm dừng, khôi phục và điều chỉnh thuế để tái cấu trúc nền kinh tế toàn cầu hay không. Tòa đồng ý với nguyên đơn rằng câu trả lời là không”.

Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc