Toàn cầu hóa đang dần thay đổi về cấu trúc

WTO đánh giá thương mại toàn cầu có triển vọng tăng nhẹ trong năm 2024. Ảnh minh họa: THX/ TTXVN

Nhận định về tình hình tăng trưởng kinh tế toàn cầu, nhật báo Les Echos của Pháp viết WTO kết luận rằng toàn cầu hóa đang dần có sự thay đổi về cấu trúc.

Bất chấp căng thẳng địa chính trị toàn cầu, thương mại hàng hóa quốc tế vẫn hoạt động tốt. Chỉ số đánh giá lưu lượng container tại 92 cảng toàn cầu, chiếm 64% trao đổi thương mại thế giới, đạt mức cao kỷ lục vào tháng 8/2024. Lưu lượng truy cập tăng rõ nhất ở Trung Quốc, Bắc Âu và phần còn lại của thế giới. Trong 8 tháng tính từ đầu năm nay, tổng lượng container thông quan tăng 5,7%. Kết quả này có thể cho thấy rằng tác động thương mại của cuộc khủng hoảng Biển Đỏ đã được hạn chế.

Thương mại vẫn phục hồi mặc dù chi phí vận chuyển hàng hải hàng tháng trên toàn cầu gần như tăng gấp 5 lần kể từ tháng 10/2023, từ 1.000 USD lên 5.000 USD mỗi container. Những con số trên tuy vẫn cao nhưng chỉ bằng một nửa so với thời kỳ đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng hậu đại dịch COVID-19, khi con số này vượt 10.000 USD.

Do đó, trong báo cáo mới nhất của mình, WTO đã điều chỉnh nâng dự báo về triển vọng thương mại toàn cầu. Theo đó, trong năm 2024, thương mại toàn cầu ước tăng 2,7% thay vì con số 2,6% như dự báo vào tháng 4/2023. Tiếp theo, vào năm 2025, thương mại toàn cầu sẽ tăng 3%.

Châu Á đi đầu

Hiệu suất này phần lớn là do kết quả được ghi nhận ở châu Á, theo nhận xét của chuyên gia Ralph Ossa, nhà kinh tế trưởng của WTO. Ông nói: “Về mặt khối lượng, xuất khẩu từ các nước châu Á sẽ tăng nhanh hơn nhiều so với bất kỳ khu vực nào khác trong năm nay”. Triển vọng tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của khu vực (4% vào năm 2024) phần nào giải thích cho những kết quả tốt đẹp này.

Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc đang chứng kiến doanh số bán hàng ra nước ngoài phục hồi mạnh mẽ. Đáng chú ý là Trung Quốc đã xuất khẩu rất nhiều sản phẩm điện tử, mạch tích hợp và tấm pin Mặt trời. Xuất khẩu ô tô của nước này cũng tăng đáng kể, chủ yếu sang châu Âu.

Thương mại Mỹ đóng cửa, châu Âu đang cân nhắc, BRICS tự bảo vệ mình

Trong lĩnh vực trao đổi thương mại, tỷ lệ mở cửa của Mỹ, tức là tổng xuất khẩu và nhập khẩu so với GDP, đã giảm trong mười năm. Châu Âu vẫn là khu vực kinh tế lớn cởi mở nhất, trong khi các nước Nam Toàn cầu (các nước ở châu Phi, Mỹ Latinh và các khu vực đang phát triển ở châu Á) không ngần ngại thực hiện các biện pháp bảo hộ. Đây chính là bức tranh về toàn cầu hóa ngày nay.

Trên thực tế, Mỹ ngày càng ít cởi mở hơn với thế giới. Tỷ lệ mở cửa của đất nước, tức là tỷ trọng của xuất nhập khẩu so với GDP, đã giảm từ 31% GDP năm 2012 xuống 25% GDP vào năm 2023.

Điều đáng ngạc nhiên nhất là xu hướng này diễn ra mà không cản trở sự tăng trưởng của kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, hầu hết các nhà kinh tế đều tin rằng tỷ lệ mở cửa cao hơn sẽ có tác động có lợi đến GDP hơn.

Mỹ có nền kinh tế chủ yếu dựa vào dịch vụ và phụ thuộc nhiều vào tiêu dùng trong nước. Hơn nữa, sản lượng sản xuất của Mỹ, một phần được bán ra nước ngoài, ngày nay vẫn thấp hơn 5% so với mức đỉnh điểm kể từ năm 2007. Và “ngành công nghiệp Mỹ đã không còn ghi nhận mức tăng năng suất kể từ năm 2011, điều này không khuyến khích các nhà sản xuất trong nước chinh phục thị trường nước ngoài nữa, do khả năng cạnh tranh của họ ngày càng yếu đi”, chuyên gia Anthony Morlet-Lavidalie giải thích.

Chuyên gia Bruno Cavalier, nhà kinh tế trưởng của Oddo BHF, tính toán: “Nếu ông Trump [trong trường hợp ông Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới] thực hiện việc tăng thuế hải quan đã công bố, thì thuế quan đối với hàng nhập khẩu ở Mỹ sẽ đạt mức cao nhất kể từ khi kết thúc Thế chiến thứ hai... Phải biết rằng quy mô của những mức tăng này sẽ lớn gấp 5 lần so với năm 2018-2019, khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung lần đầu tiên bùng phát”.

Loạt biện pháp bảo hộ đầu tiên mà cựu Tổng thống Trump thực hiện đã giúp giảm khoảng 20% giá trị nhập khẩu hàng hóa của Mỹ từ Trung Quốc kể từ năm 2018.

Ở bên này Đại Tây Dương, châu Âu không hề có hiện tượng tương tự. Nhập khẩu và xuất khẩu từ EU chiếm khoảng 38% GDP của "lục địa Già" và không giảm kể từ năm 2012, ngoại trừ năm 2022.

“Châu Âu duy trì mức độ cởi mở rất đáng kể với phần còn lại của thế giới. Có một kiểu tôn sùng ngoại thương và thặng dư thương mại ở châu Âu, đặc biệt là ở Đức, nơi nhu cầu trong nước bị nén xuống để hạn chế nhập khẩu. Ví dụ, hiện nay, tiêu dùng đang chậm lại và đầu tư của các công ty Đức đang sụt giảm mạnh”, chuyên gia Anthony Morlet-Lavidalie cho biết.

Thu Hà (P/v TTXVN tại Paris)