Tốc độ phát triển thương mại điện tử đòi hỏi nhân lực thích ứng số hóa

Tháo gỡ ‘nút thắt’ trong đào tạo kỹ năng mềm

Thương mại điện tử tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển bùng nổ, với tốc độ tăng trưởng 30-40% mỗi năm, thúc đẩy nhu cầu nhân lực ở các vị trí chiến lược như quản lý vận hành, tiếp thị số, phân tích dữ liệu và logistics. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là chỉ khoảng 30% nhân lực hiện nay được đào tạo chính quy, để lại khoảng cách lớn giữa cung và cầu. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc xây dựng chương trình đào tạo hiện đại, gắn kết thực tiễn, đồng thời đẩy mạnh tuyển sinh để đáp ứng xu hướng số hóa.

Tại hội thảo “Lấy ý kiến mở ngành thương mại điện tử – Chương trình Thương mại số thông minh và đổi mới kinh doanh” diễn ra mới đây, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), khẳng định: “Thương mại điện tử không còn là công cụ phụ trợ mà đã trở thành nền tảng cốt lõi, tái định hình cách doanh nghiệp vận hành”.

Thiếu hụt nhân lực Thương mại điện tử ở các vị trí chủ chốt là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để các trường nâng cấp chương trình đào tạo, đáp ứng thực tiễn

Theo ông Tuấn, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), tự động hóa, Internet vạn vật (IoT) và điện toán đám mây (Cloud Computing) đang tái định hình toàn bộ cách doanh nghiệp vận hành, từ quản trị chuỗi cung ứng, tiếp thị, đến chăm sóc khách hàng. Đặc biệt, hơn 2/3 giao dịch thương mại điện tử diễn ra trên thiết bị di động đòi hỏi nhân lực am hiểu công nghệ và hành vi tiêu dùng.

"Thương mại điện tử cần các vị trí như E-Commerce Operations Manager để hoạch định chiến lược; Digital Marketing Specialist để triển khai quảng cáo đa kênh; Data Analyst/BI để khai thác dữ liệu lớn; Graphic & UX/UI Designer để nâng cao trải nghiệm người dùng; và Supply Chain & Logistics Specialist để tối ưu chuỗi cung ứng" - ông Tuấn cho hay.

Ngoài ra, mỗi vị trí yêu cầu kỹ năng công nghệ làm nền tảng, từ thành thạo các nền tảng như TikTok, Shopee, Shopify, đến hệ thống quản lý nội dung như WordPress, Magento. SEO, quảng cáo số, bảo mật dữ liệu, và tối ưu hóa di động là những kỹ năng bắt buộc.

Kỹ năng phân tích dữ liệu, sử dụng công cụ như Excel, Google Analytics, Tableau cũng trở thành “ngôn ngữ chung” để đánh giá hiệu suất và dự báo thị trường. Trong digital marketing, ông Tuấn nhấn mạnh sự phức tạp của các kỹ năng như quảng cáo trên Facebook, Instagram, TikTok, marketing tự động hóa, livestream commerce, và remarketing. Những kỹ năng này không chỉ quảng bá mà còn xây dựng chiến lược tiếp cận cá nhân hóa khách hàng.

Bên cạnh chuyên môn, kỹ năng mềm như giao tiếp, hợp tác nhóm, quản lý thời gian, và tư duy phản biện dựa trên dữ liệu là yếu tố làm nên sự khác biệt. Ông Tuấn nhấn mạnh: “Trong môi trường cạnh tranh, kỹ năng mềm là chìa khóa.” Xu hướng tương lai yêu cầu nhân lực làm việc cùng AI, hiểu biết lập trình cơ bản, tích hợp đa kênh (omni-channel), và bảo mật dữ liệu trước các quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt. Đây là yêu cầu bắt buộc cho nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.

Đổi mới từ phương pháp đào tạo

Khoảng cách 70% nhân lực chưa được đào tạo chính quy đang tạo ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng nhân sự ngành này. PGS. TS Vũ Thị Hiền, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương, khẳng định: “Việc nhà trường mở ngành thương mại điện tử là bước đi chiến lược. Nhà trường cũng cam kết gắn đào tạo với thực tiễn doanh nghiệp”. Tuy nhiên, bà Hiền chỉ ra, chương trình cần hiện đại, kết hợp kỹ năng chuyên môn và mềm, đáp ứng nhu cầu hội nhập.

Góp ý thêm về giải pháp, đại diện eComDX nhấn mạnh: “Chương trình đào tạo phải cập nhật công nghệ mới, từ AI đến omni-channel, để sinh viên sẵn sàng cạnh tranh”.

Với tốc độ tăng trưởng 30-40% mỗi năm, việc ứng dụng công nghệ như AI, Big Data và xây dựng chương trình gắn thực tiễn là chìa khóa trong đào tạo thương mại điện tử

Để đáp ứng nhu cầu, nhiều trường đại học, cao đẳng ngành Công Thương đã và đang đẩy mạnh tuyển sinh. Tại Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại nhà trường đã đẩy nhanh quá trình đào tạo ngành thương mại điện tử. Đặc biệt, nhà trường đã thay đổi phương pháp đào tạo từ chương trình kết hợp lý thuyết và thực hành tại với cá đối tác như Shopee, Lazada.

“Năm 2025, trường tăng chỉ tiêu 40%, tập trung đào tạo E-Commerce Operations và Digital Marketing. Hợp tác với doanh nghiệp giúp sinh viên thực tập thực tế, nâng tỷ lệ việc làm lên 90%. Chúng tôi còn ứng dụng AI trong quản lý tuyển sinh, cá nhân hóa thông tin cho học sinh, phá bỏ định kiến học nghề” - đại diện nhà trường cho biết.

Các trường khác như Đại học Công nghiệp Hà Nội, Cao đẳng Công Thương TP.Hồ Chí Minh... cũng đẩy mạnh tuyển sinh, chú trọng công nghệ số và thực tập doanh nghiệp. Điều này không chỉ lấp đầy khoảng cách nhân lực mà còn nâng cao uy tín đào tạo tại các trường trong bối cảnh hội nhập.

Đỗ Nga