'Tối hậu thư' bị Ukraine bác bỏ, Mariupol trở thành chiến trường chính?

Xung đột Nga-Ukraine đã bước sang tuần thứ tư, giao tranh ác liệt tại hai thành phố lớn nhất của Ukraine là Kyiv và Kharkov ngày càng gia tăng. Nhưng chiến trường chính hiện tại, lại ở thành phố cảng Mariupol, thuộc khu vực miền nam Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga đã yêu cầu quân đội Ukraine tại Mariupol hạ vũ khí và bàn giao thành phố trước thời hạn 5 giờ sáng (theo giờ Moscow) ngày 21/3, nhưng bị Ukraine từ chối. Theo báo chí nước ngoài, Mariupol là thành phố bị thiệt hại nặng nề nhất, trong cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine.

Báo chí nước ngoài chỉ ra rằng, Mariupol không chỉ là một trong những thành phố cảng lớn nhất ở Ukraine, mà còn là trung tâm của ngành công nghiệp thép. Thành phố này là một mục tiêu chiến lược trọng yếu, trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine.

Nếu quân đội Nga giành được quyền kiểm soát, họ có thể thiết lập một hành lang trên bộ giữa Bán đảo Crimea và khu vực Donbas; giúp Crimea có thể dễ dàng vận chuyển người và vật tư qua đường bộ và đường sắt ở phía nam, mà không phải qua cầu Kerch qua eo biển Crimea. Đồng thời cắt đứt giao thương hàng hải của Ukraine.

Mariupol nằm ở vùng Donetsk, là một thành phố cảng trên Biển Azov ở đông nam Ukraine. Tại cuộc họp báo diễn ra vào tối 20/3, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Quốc phòng Liên bang Nga Mizhantsev cho biết, Nga đã sơ tán gần 60.000 cư dân Mariupol, nhưng 130.000 vẫn ở đó làm "con tin".

Ông Mizhantsev cũng nói rằng, Nga không sử dụng vũ khí hạng nặng trong thành phố, tuy nhiên những người kẻ "tân phát xít" và những kẻ theo chủ nghĩa dân tộc cực hữu của Ukraine, đang tham gia vào "vụ khủng bố lớn", với cáo buộc bắt dân thường làm lá chắn sống ở Mariupol.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, một "thảm họa nhân đạo khủng khiếp" đang diễn ra ở Mariupol và cho rằng, "tất cả những ai hạ vũ khí, đều có thể rời Mariupol an toàn".

Theo báo chí nước ngoài, do nguồn cung cấp thực phẩm và thuốc men bị phong tỏa sau khi xung đột nổ ra, cơ sở hạ tầng quan trọng cũng bị phá hủy, do vậy người dân thành phố không có hệ thống sưởi, điện và nước. Tổng thống Zelensky cho biết, “Người Nga đang biến Mariupol thành tro bụi”.

Quân đội Nga đã ra lệnh cho quân đội Ukraine hạ vũ khí và bàn giao thành phố trước hạn chót là 5 giờ sáng ngày 21/3 theo giờ Moscow. Nhưng Phó Thủ tướng Ukraine Irina Veresyuk đã nhanh chóng bác bỏ "tối hậu thư", tuyên bố "Mariupol không đầu hàng".

Chính phủ Ukraine cũng cho biết, dù đó là Mariupol hay các thành phố như Kyiv và Kharkiv, họ sẽ không bao giờ nhượng bộ. Theo các thông tin trước đó, phía Ukraine hôm 18/3 thừa nhận, đã tạm thời mất quyền kiểm soát đoạn qua Biển Azov, do tình hình căng thẳng ở Mariupol.

Trước đó Nga và Ukraine đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn để đảm bảo việc sơ tán an toàn của người dân Mariupol. Nhưng vào ngày 5/3, các lực lượng Nga và Ukraine đã vi phạm thỏa thuận ngừng bắn; khiến các nỗ lực sơ tán người dân dọc theo các tuyến đường đã được thiết lập sau đó, đã bị đình chỉ nhiều lần.

Vào ngày 20/3, ông Miztsev cho biết, vào lúc 10 giờ sáng theo giờ Moscow vào ngày 21/3, hành lang nhân đạo dân sự sẽ được mở ở phía đông và phía tây ở Mariupol, và những người dân địa phương bị bao vây có thể nhân cơ hội rời thành phố.

Thành phố cảng Mariupol có vị trí chiến lược then chốt, nếu Nga giành được Mariupol, thì khu vực phía đông nam Ukraine sẽ được kết nối với nhau. Mariupol cũng là một cảng biển nước sâu quan trọng và lớn nhất trên Biển Azov; là trung tâm xuất khẩu chính cho thép, than và ngô từ Ukraine.

Ngoài ra, thành phố Mariupol còn là trung tâm của ngành công nghiệp gang thép của Ukraine, với số lượng lớn các nhà máy luyện kim và gang thép quy mô lớn trên địa bàn. Do vậy dễ hiểu, Mariupol là một mục tiêu chiến lược trọng yếu, trong cuộc xung đột Nga-Ukraine hiện nay.

Một số nhà phân tích cho rằng, nếu Nga giành được quyền kiểm soát Mariupol; trước hết, Moscow có thể thiết lập một hành lang trên bộ, nối Bán đảo Crimea với các khu vực Luhansk và Donetsk, để Nga có thể dễ dàng tiếp cận Crimea, để vận chuyển người và vật tư từ phía nam lãnh thổ Ukraine.

Thứ hai, Nga sẽ có thể kiểm soát hơn nữa các nguồn tài nguyên của Ukraine và kiểm soát hơn 80% đường bờ biển trên khu vực Biển Đen của Ukraine, cắt đứt giao thương hàng hải của Ukraine.

Theo Ben Barry, nhà nghiên cứu cấp cao về chiến tranh trên bộ, tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), một tổ chức tư vấn của Anh cho rằng, việc thành bại trong chiến dịch tại Mariupol, liên quan đến tương lai của chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine.

Còn Kyle Giles, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu xung đột ở London, cũng cho rằng, Mariupol đang kìm chân một số lượng lớn quân Nga, từ đó giảm quy mô hoạt động quân sự của Nga tại các thành phố quan trọng khác.

Theo các nguồn tin khác nhau cho biết, hiện có gần 6.000 binh sĩ Nga đang bị “kìm chân” tại mặt trận Mariupol. Nếu chiếm được Mariupol, số quân Nga chiến đấu ở đây, sẽ được “giải phóng”, để hỗ trợ các mặt trận khác.

Một vấn đề không kém phần quan trọng, là việc chiếm được Mariupol, cũng đồng nghĩa quân Nga cũng xóa bỏ nhiều đơn vị tinh nhuệ của Ukraine đang phòng thủ tại đây; nhất là Tiểu đoàn Azov mang tư tưởng cực hữu. Đây cũng là thông điệp của chiến dịch quân sự của Nga, đó là “phi phát xít hóa Ukraine”.

Tiến Minh