Tôi ngỡ ngàng ngắm hẻm núi 12 triệu năm tuổi ở Kazakhstan

Lối mòn dẫn qua hẻm Charyn.

Bài hát tôi nghe nhiều nhất, tính đến thời điểm hiện tại, có lẽ là S.O.S d'un terrien en detress từ giọng hát của Dimash Kudaibergen - nghệ sĩ bán cổ điển người Kazakhstan. Và cũng kể từ khi tôi biết bài hát này, Kazakhstan là quốc gia tôi nhất định sẽ đến trong hành trình du lịch của mình.

"Vùng đất của những người du mục" là ý nghĩa của tên gọi Kazakhstan, quốc gia lớn thứ 9 thế giới và giàu có nhất khu vực, mặc dù nước láng giềng Kyrgyzstan lại thuộc top nghèo nhất thế giới.

Tôi là Saru (Nguyễn Lan Uyên), một travel blogger và tác giả sách tại TP.HCM. Tôi vừa có chuyến khám phá Kazakhstan, quốc gia tuyệt đẹp tại Trung Á, vào tháng 10 vừa qua.

Từ bên ngoài khu vực soát vé, gần như không có gì đặc biệt, nhưng khi leo lên một mỏm đất nhô cao, chiều không gian thứ ba bắt đầu xuất hiện ngoạn mục.

Một trong những thắng cảnh xuất hiện nhiều nhất trong các MV của nghệ sĩ Dimash Kudaibergen, cũng là nơi có địa hình độc đáo, ấn tượng nhất ở Kazakhstan, chính là hẻm núi Charyn Canyon. Tuy không rộng lớn bằng, nhiều người vẫn ví von nơi này là "người anh em" của hẻm núi Grand Canyon trứ danh ở tiểu bang Arizona của Mỹ.

Khi bước chân qua khỏi cánh cổng soát vé, gần như mọi người đều có chung một câu hỏi: "Nơi này có gì để xem?"

Chỉ mênh mông cát, đá và bầu trời, quả thật nhiều người còn có một chút hoài nghi với không gian quá đỗi bình thường trước mặt.

Đi bộ một đoạn vài trăm mét, leo lên một mỏm đất nhô cao, tôi gần như há hốc bởi những gì đang trình diễn trước mắt. Một hẻm núi bất ngờ xẻ dọc thảo nguyên, được đục ra từ đất sét bởi dòng sông trắng cùng tên. Cảnh tượng kì dị như xuất hiện thêm chiều không gian thứ ba quái lạ.

Từ cầu thang đi xuống, một con đường mòn dẫn lối chọc thủng qua hẻm núi dài và hẹp. Càng đi, hẻm núi càng mở rộng ra một không gian kỳ vĩ lạ thường.

Hẻm núi Charyn là khe nứt tối cao của Kazakhstan, được đục xuống sâu 300 m giữa thảo nguyên rộng lớn như một bảo tàng điêu khắc kỳ vĩ của tự nhiên. Có những chuyến xe buýt nhỏ đưa du khách đi dọc hẻm núi, nhưng tôi chọn đi bộ.

Tổng chiều dài đi vào đến dòng sông Charyn và quay ngược trở ra chỉ gần 5 km đường bằng phẳng và vài con dốc nhẹ, rất dễ dàng cho một chuyến đi bộ ngắn, miễn là bạn mang đủ nước uống và ít thức ăn nhẹ, thoa sẵn kem chống nắng và mang mũ nón.

Từ cầu thang dẫn xuống lòng đất, cho đến sông Charyn, du khách sẽ đi giữa hẻm núi dài và hẹp, nơi người ta gọi là Thung Lũng Lâu Đài bởi hàng vạn khối đá bị xói mòn bởi nước và gió thành hình thù kỳ dị, đẹp đến hoang dại.

Hẻm núi Charyn bao gồm 5 hẻm núi khác nhau: Hẻm núi Temirlik, hẻm núi vàng, hẻm núi đỏ, hẻm núi Bestamak và khu vực này nổi tiếng nhất, được gọi là Thung Lũng Lâu Đài bởi những tảng đá được kiến tạo lộng lẫy bằng gió và nước suốt 12 triệu năm.

Đây là giấc mơ của các nhà địa chất bởi những khối đá trầm tích có niên đại 12 triệu năm. Các lớp đá nhiều màu sắc thuộc về các giai đoạn khác nhau do các con sông chảy qua và lắng đọng lại trầm tích.

Nếu như Grand Canyon có đến 12 tầng đá cổ, có niên đại gần 2 tỷ năm và tầng mới nhất nằm trên đỉnh cũng ngót nghét 270 triệu năm tuổi, "người anh em" Charyn lại trẻ hơn, nó chứa nhiều loại đá granit, đá núi lửa, đá vụn của kỷ Permi, kỷ Cacbon và kỷ Neogen, thuộc Liên đại Hiển sinh.

Dài 50 km từ đầu đến cuối và có diện tích khoảng 1.250 km vuông, trong lòng hẻm núi Charyn còn bảo tồn một khu rừng tần bì trải khắp 25 km dọc theo bờ sông, là quần thể tàn tích còn sót lại từ kỷ băng hà thời tiền sử, với loài cây chủ yếu là tần bì Sogdiana (Fraxinus sogdiana).

Do đó, khu vực này cũng phát hiện nhiều di tích hóa thạch của các loài động vật cùng thời kì như tê giác và voi răng mấu - loài voi thuộc chi Mammut của bộ Proboscidea đã bị tuyệt chủng.

Dấu vết của những trận động đất cổ đại gây đứt gãy địa chất hàng chục triệu năm về trước.

Charyn Canyon còn là nơi sinh sống của nhiều loài động vật đặc biệt. Nổi tiếng nhất là kền kền râu, còn được gọi là lammergeier, một loài chim săn mồi, cùng với đại bàng vàng, chim ưng peregrine và chim ưng saker; các loài bò sát đặc trưng gồm rắn hổ mang Trung Á, kỳ đà sa mạc và thằn lằn đuôi dài; động vật có vú gồm dê núi, manul, linh dương bướu cổ và chồn ecmin.

Đây là một trong những vùng đa dạng địa chất nhất của Kazakhstan: từ bán sa mạc đến những khu rừng rậm rạp, từ hẻm núi khô cằn đến những nơi ẩm ướt như thác nước và hồ nước tan chảy từ sông băng của dãy núi Thiên Sơn phủ tuyết.

Xe buýt nội khu sẽ chở du khách đi 2 km vào đến sông Charyn và quay ngược trở ra. Tuy nhiên, địa hình bằng phẳng không hề khó để bạn thực hiện trải nghiệm đi bộ, để được len lỏi vào những vách đá cổ đại và khám phá chúng.

Bài hát mới nhất của Dimash Kudaibergen vừa cho ra mắt MV vào đầu tháng 12/2024, Kieli Meken - có nghĩa là "vùng đất thiêng" - để nói về vẻ đẹp địa linh của Kazakhstan, cũng như khí chất dũng mãnh của những con người du mục nơi này.

Saru