Tóm lược chuyến đi thứ 11 của Ngoại trưởng Mỹ tới Trung Đông

Chuyến đi tới Israel, Qatar và Saudi Arabia đã được mong đợi sau khi Tổng thống Joe Biden tuyên bố trong tháng này rằng ông sẽ cử Blinken tới khu vực này sau vụ Israel giết chết thủ lĩnh quân sự Hamas Yahya Sinwar.

Khơi dậy các cuộc đàm phán hòa bình

Trong khi kỳ vọng về một thỏa thuận giữa Israel và các chiến binh Hamas là không cao, Mỹ và Israel đã tuyên bố rằng sau nhiều tuần không có cuộc họp nào, các nhà đàm phán Mỹ và Israel sẽ đến Qatar trong những ngày tới để khôi phục các cuộc đàm phán.

Qatar đóng vai trò là trung gian hòa giải quan trọng giữa Israel và Hamas. Blinken, phát biểu với các phóng viên hôm thứ Năm tại thủ đô Doha của Qatar, cho biết các nhà đàm phán sẽ sớm trở lại thành phố vùng Vịnh.

“Điều chúng ta thực sự phải xác định là liệu Hamas có sẵn sàng tham gia hay không", Blinken nói. Nhưng các đại diện chính trị của Hamas cho đến nay vẫn chưa đưa ra tín hiệu mềm mỏng hơn.

“Lập trường của chúng tôi không thay đổi”, quan chức cấp cao của Hamas Osama Hamdan nói với Al Mayadeen, một đài truyền hình của Lebanon.

Hamdan cho biết các đại biểu của họ đã nghe các nhà trung gian ở Cairo nói về khả năng khôi phục các cuộc đàm phán ngừng bắn, nhưng ông nhắc lại rằng nhóm này vẫn kiên quyết yêu cầu chấm dứt cuộc tấn công của Israel vào Gaza cũng như rút quân hoàn toàn khỏi lãnh thổ này.

Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết người đứng đầu Mossad, cơ quan tình báo của nước này, sẽ tới Qatar vào Chủ Nhật 27/10 để gặp Giám đốc CIA Bill Burns và Thủ tướng Qatar.

Vạch ra những lằn ranh đỏ

Trong suốt chuyến đi, Hoa Kỳ đã đặt câu hỏi về cách Israel xử lý cuộc chiến, nêu lên mối lo ngại về một kế hoạch gây tranh cãi ở miền bắc Gaza cũng như thúc đẩy đồng minh của mình tuân thủ luật nhân đạo của Hoa Kỳ liên quan đến mức viện trợ không đủ cho người Palestine.

Trước khi rời Tel Aviv, Blinken và các quan chức Hoa Kỳ khác đã dồn Netanyahu và các thành viên trong chính phủ của ông vào chân tường liên quan đến một đề xuất được một số quan chức Israel ủng hộ, trong đó yêu cầu dân thường rời khỏi miền bắc và bất kỳ ai còn lại sẽ bị chết đói hoặc bị giết.

Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao cho biết hôm thứ Ba rằng cả Netanyahu và trợ lý Ron Dermer đều phủ nhận việc có đề xuất mang tên "Kế hoạch của Tướng quân" và việc tồn tại một nhận thức như vậy đã gây tổn hại.

Vị quan chức giấu tên này cho biết Hoa Kỳ đã phản ứng bằng cách khẩn cầu Israel nỗ lực hết sức để công khai tuyên bố rằng đây không phải là chính sách của họ.

Trong cùng cuộc họp đó, Blinken cũng đề cập đến vấn đề viện trợ vào Gaza, tiếp nối bức thư nghiêm khắc do ông và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin gửi gần đây kêu gọi khắc phục tình hình khốn khổ trên thực địa của người Palestine.

Theo quan chức này, Blinken đã nêu ra một loạt lĩnh vực mà Israel cần cải thiện, đồng thời đưa ra thời hạn 30 ngày để bắt đầu thấy tiến triển.

Vài ngày sau tại Doha, Blinken thông báo Hoa Kỳ sẽ viện trợ thêm 135 triệu đô la cho người Palestine nhưng một lần nữa khẳng định rằng sự hỗ trợ này sẽ vô nghĩa nếu không đến được tay những người dân thường đang cần.

Sự thất vọng từ các đối tác Ả Rập

Nhiều nhà lãnh đạo Ả Rập tuần này đã công khai bày tỏ sự bực tức của họ về tình trạng đàm phán ngừng bắn sau hơn 1 năm xung đột. Thủ tướng Qatar, Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, cho biết ông rất buồn khi các nhà hòa giải đã tiến rất gần đến một thỏa thuận trong nhiều tháng gần đây chỉ để rồi bị trật bánh.

“Thật không may, mỗi lần chúng ta tiến gần hơn đến giải pháp thì lại có nhiều bước lùi”, ông nói với các phóng viên hôm thứ Năm tại Doha.

Ông nói thêm rằng trong tương lai, sẽ có hậu quả "nếu bất kỳ bên nào từ chối tham gia xây dựng vào các cuộc đàm phán".

Bộ trưởng ngoại giao Jordan, Ayman Safadi, thậm chí còn đi xa hơn khi nói trực tiếp với Blinken trong cuộc họp hôm thứ Sáu tại London rằng "chính phủ Israel không lắng nghe bất kỳ ai" và kết quả là các cuộc xung đột đã trở thành "cơn ác mộng mà khu vực này vẫn đang phải trải qua".

Safadi cho biết: “Con đường duy nhất để cứu khu vực khỏi điều đó là Israel phải chấm dứt các hành động xâm lược ở Gaza, ở Lebanon, chấm dứt các biện pháp bất hợp pháp đơn phương ở Bờ Tây vốn cũng đang làm tình hình thêm căng thẳng”.

Hết thời gian

Nhiều người đặt câu hỏi liệu thời điểm của chuyến đi có phải là nỗ lực vào phút chót của chính quyền Biden nhằm đạt được những đột phá khiêm tốn nhất trong khu vực trước cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ hay không .

Ngược lại, Blinken chỉ ra rằng cái chết của Sinwar đã tạo ra cơ hội rất cần thiết cho những người hòa giải đã dành cả tháng qua để cố gắng quay lại bàn đàm phán.

Các cuộc thảo luận xung quanh kế hoạch hậu chiến đang được Hoa Kỳ thúc đẩy như một cách để xây dựng lại thiện chí giữa các bên liên quan sau một số cuộc không kích chết người vào mùa hè, bao gồm hai cuộc không kích nhằm vào các nhà lãnh đạo Hamas ở Gaza và Hezbollah ở Lebanon .

Đây là lần cuối cùng Blinken có mặt tại khu vực này trước Ngày bầu cử trong vòng 11 ngày, và đảng Dân chủ đã hy vọng đạt được thỏa thuận ngừng bắn vào thời điểm người dân Mỹ bắt đầu bỏ phiếu.

Điều đó sẽ giúp xoa dịu những lời chỉ trích nghiêm trọng mà nhiều cử tri dành cho lập trường của Phó Tổng thống Kamala Harris về cuộc chiến . Những người chỉ trích cho rằng chính quyền Biden chưa tiến đủ xa để ngăn chặn hành động tiến hành cuộc chiến của Israel, khiến hơn 42.000 người Palestine thiệt mạng.

Ánh Vân