Tôn trọng cá tính sáng tạo và khao khát đổi mới

Không gian sáng tạo cởi mở

Tại hội thảo "Nâng cao chất lượng sáng tác trẻ" sáng 28.11, Trưởng Ban Nhà văn trẻ, Hội Nhà văn Việt Nam, Trần Hữu Việt cho biết, hiện nay tỷ lệ hội viên trẻ trong Hội Nhà văn Việt Nam nếu tính đến tuổi 40 chỉ xấp xỉ 4%, còn từ 35 tuổi trở xuống chỉ khoảng 1,7%. Con số này rất thấp và đã duy trì nhiều năm nay. Trong đó, lực lượng viết lý luận phê bình văn học và dịch văn học thấp, chủ yếu vẫn là người sáng tác mảng thơ và văn xuôi. “Đa số cây bút trẻ được trang bị kiến thức tốt, say mê sáng tác. Một số nổi lên như những cây viết tiềm năng nhưng nhiều trường hợp bỗng ngừng sáng tác, rời khỏi văn đàn nhẹ nhàng như lúc họ đến”.

Trại sáng tác văn học trẻ, Hội VHNT các dân tộc thiểu số năm 2022. Nguồn: baohagiang.vn

Theo nhà thơ Trần Hữu Việt, những người viết trẻ có mong muốn được giao lưu, trao đổi, trải nghiệm với bạn viết như một chất xúc tác cho sáng tác; được học hỏi về nghề nghiệp từ các thế hệ đi trước, được đào tạo nâng cao kiến văn; được thường xuyên tạo điều kiện đi thực tế, thâm nhập đời sống, tham gia các trại sáng tác; được hỗ trợ in ấn, xuất bản và giới thiệu quảng bá tác phẩm; có thêm giải thưởng văn học phù hợp để họ được nhìn nhận, đánh giá, được tiếp thêm năng lượng, niềm tin gắn bó lâu dài với nghề viết.

Chia sẻ niềm vui sau chuyến tham dự khóa đào tạo viết văn quốc tế tại Iowa (Hoa Kỳ), nhà văn Hiền Trang kể: “Suốt những tháng ngày ở Iowa, mỗi khi nói mình là nhà văn, tôi luôn được đón chào bằng nụ cười niềm nở. Nơi đây, làm văn chương là một nghề nghiệp được trọng vọng. Không ai hỏi bạn còn làm công việc nào khác để sống không, bạn không ngượng ngùng khi nói rằng mình sống bằng việc viết”. Theo Hiền Trang, văn chương không phải là gạch, văn chương là xi măng, là keo gắn kết. Phải có gạch mới xây được văn chương. Phải sống rồi mới viết. Các nhà văn trẻ cần một bầu không khí, nơi văn chương là mối ưu tiên thường trực và các nhà văn có thể tự hào về chính nghề nghiệp của mình.

Chủ tịch Hội Nhà văn TP. Hồ Chí Minh Bích Ngân cũng bày tỏ, các tác giả trẻ cần được sáng tạo trong không gian văn minh, cởi mở, trong môi trường văn hóa tôn trọng cá tính sáng tạo và khao khát đổi mới, trước hết là đổi mới chính mình, vượt qua chính mình bằng tác phẩm góp phần làm sâu sắc hơn giá trị tư tưởng, giá trị văn hóa mà mình được thụ hưởng, kế thừa và tiếp tục làm nó sâu sắc hơn, nhân văn hơn.

Kích thích năng lượng sáng tạo

Hiện nay, chất lượng sáng tác trẻ chịu tác động nhiều chiều của nhiều yếu tố và có xu hướng ảnh hưởng khác nhau. Vì vậy, các nhà văn, nhà khoa học, nhà nghiên cứu cho rằng rất cần đổi mới về nội dung, phương thức, định hướng sáng tác cho văn nghệ sĩ trẻ. Để làm được điều đó, cần có ngân sách hợp lý dành cho đội ngũ sáng tác trẻ để họ yên tâm với sứ mệnh ngồi trước trang viết, phát huy hết trách nhiệm người cầm bút đích thực.

TS. Lê Vũ Trường Giang, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, nhìn nhận, việc hỗ trợ sáng tạo người viết trẻ đã cho thấy nhiều tín hiệu tích cực từ tinh thần đến hiệu quả. Nhiều văn nghệ sĩ ví đây như luồng gió mới kích thích nguồn năng lượng sáng tạo, sức cống hiến cho văn học nghệ thuật nước nhà.

Đề xuất giải pháp hỗ trợ sáng tạo tác phẩm, công trình đặc biệt dành cho tác giả trẻ, TS. Lê Vũ Trường Giang cho biết, cần đề ra các bộ tiêu chí cụ thể về đề tài, thể loại, dung lượng, đối tượng… “Việc hỗ trợ sáng tác tác phẩm, công trình văn học nghệ thuật là chất xúc tác, “bà đỡ” cho các văn nghệ sĩ nói chung và tác giả trẻ nói riêng trong bối cảnh cơ chế thị trường đang chi phối, tác động đến sự phát triển của văn học nghệ thuật. Chính nhờ có những hỗ trợ sáng tạo này mà nhiều tác phẩm văn học được xuất bản, lan tỏa đến cộng đồng, được nhiều giải thưởng cao”.

PGS.TS. Phạm Xuân Thạch, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, cũng khẳng định, một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng hỗ trợ sáng tác của nhà văn là phải giúp họ có nền tảng triết mỹ, tư tưởng, nhận thức xã hội vững vàng. Bên cạnh đó, khuyến khích và đào tạo viết văn ở những trường đa ngành, thậm chí đây cần phải là mô hình tồn tại song song với mô hình truyền thống.

"Theo tôi, nên có chính sách hỗ trợ các dự án của nhà văn bắt đầu sáng tác. Sự tài trợ có thể thực hiện dưới hình thức học bổng hoặc hỗ trợ sáng tác, hỗ trợ xuất bản. Đây là một cách tạo cú huých đối với các nhà văn bắt đầu sự nghiệp", PGS.TS. Phạm Xuân Thạch nói.

Nhà thơ Trần Hữu Việt cho rằng, người viết trẻ cần được tạo điều kiện đến những trường đại học tốt nhất, những trung tâm văn học thế giới, hoặc ở mức thấp hơn, tới những cộng đồng văn chương ở đẳng cấp cao để thu lượm, tích lũy, học hỏi, làm giàu tri thức, hiểu biết và nâng tầm hướng tới những cuộc chinh phục đỉnh cao văn chương trong tương lai. Điều này chỉ có thể làm được bằng nguồn lực nhà nước phối hợp với các hội nghề nghiệp và các tổ chức văn học.

“Cổ vũ cho người viết trẻ chính là cổ vũ cho tương lai của nền văn học nước nhà. Tổ chức các cuộc thi sáng tác văn học một cách minh bạch, công bằng cũng là cách ghi nhận và khuyến khích người viết trẻ. Những giải thưởng văn học uy tín, mang giá trị cao sẽ cổ vũ, khích lệ người viết trẻ vững tâm đi tiếp trên con đường văn học. Đồng thời, Nhà nước cần đưa ra chính sách hỗ trợ các cây bút trẻ xuất bản tác phẩm, có thể thông qua đặt hàng đề tài cụ thể; xây dựng những thiết chế phù hợp để khuyến khích các cây bút trẻ, tạo sự quan tâm, trân trọng của toàn xã hội với hoạt động văn chương, để người viết trẻ thấy mình phải xứng đáng với sự quan tâm đó để cống hiến", nhà thơ Trần Hữu Việt kiến nghị.

Hương Sen