Tổng thống Mỹ 'tuýt còi' hiệp định công nghệ với nước Anh

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa khiến nước Anh bị sốc

Theo một báo cáo chấn động được Financial Times công bố vào hôm nay. Chính quyền Hoa Kỳ đã đơn phương ra quyết định tạm dừng các cuộc đàm phán về thỏa thuận thương mại công nghệ quan trọng với Vương quốc Anh. Lý do được đưa ra, dù ngắn gọn nhưng đầy sức nặng, xuất phát từ sự thất vọng ngày càng tăng của các quan chức Washington đối với tốc độ tiến triển chậm chạp của đối tác.

Động thái này diễn ra chỉ vài tháng sau khi "Thỏa thuận Thịnh vượng Công nghệ" được công bố một cách hoành tráng trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Donald Trump tới Anh vào tháng 9 - nơi cả hai bên đã vẽ ra viễn cảnh về một liên minh công nghệ song mã dẫn dắt thế giới.

Việc Washington đột ngột "nhấn nút tạm dừng" không chỉ là một đòn giáng mạnh vào uy tín ngoại giao của Thủ tướng Keir Starmer, mà còn đặt ra những dấu hỏi lớn, về khả năng hiện thực hóa tham vọng biến nước Anh thành một siêu cường khoa học công nghệ. Trong bối cảnh nền kinh tế xứ sở sương mù, đang rất cần những cú hích từ dòng vốn và công nghệ Mỹ để bứt phá.

Từ cái bắt tay lịch sử đến sự nôn nóng của "Nước Mỹ trên hết"

Để hiểu được mức độ nghiêm trọng của việc tạm dừng này, chúng ta cần quay lại thời điểm tháng 9 đầy hứa hẹn, khi Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Keir Starmer đứng cạnh nhau tại London. Khi đó, "Thỏa thuận Thịnh vượng Công nghệ" không chỉ được mô tả như một văn bản ngoại giao thông thường, mà là một cam kết thế kỷ.

Ông Trump đã tuyên bố đầy hào sảng rằng thỏa thuận này sẽ đảm bảo hai quốc gia dẫn đầu cuộc cách mạng công nghệ vĩ đại tiếp theo, sát cánh bên nhau như những người đồng minh thân thiết nhất. Về phía mình, ông Starmer ca ngợi đây là một bước thay đổi mang tính thế hệ, hứa hẹn mang lại tăng trưởng, an ninh và cơ hội cho người dân trên khắp đất nước.

Mục tiêu của thỏa thuận là vô cùng tham vọng: thiết lập các chương trình nghiên cứu được hỗ trợ bởi AI trong những lĩnh vực mũi nhọn như công nghệ sinh học, y học chính xác để điều trị ung thư và các bệnh hiếm gặp, cũng như năng lượng nhiệt hạch, nguồn năng lượng sạch của tương lai.

Tuy nhiên, tuần trăng mật ngoại giao đã kết thúc chóng vánh hơn dự kiến. Việc Washington quyết định đình chỉ đàm phán phản ánh một sự xung đột sâu sắc về phong cách và tốc độ làm việc giữa hai chính quyền. Chính quyền Trump, nổi tiếng với triết lý thực dụng, ưu tiên tốc độ và kết quả tức thì, dường như đã mất kiên nhẫn với quy trình cứng nhắc và sự thận trọng quá mức của bộ máy hành chính Anh.

Đối với Washington, trong cuộc đua công nghệ toàn cầu khốc liệt hiện nay, đặc biệt là sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc, thời gian là vàng bạc. Một thỏa thuận được ký kết không phải để nằm trên giấy mà phải được chuyển hóa thành các dự án, các dòng code và các phòng thí nghiệm vận hành ngay lập tức. Sự chậm trễ từ phía London, dù vì lý do quy trình nội bộ hay sự thiếu quyết liệt trong triển khai, đã bị phía Mỹ xem là rào cản không thể chấp nhận được.

Phản ứng của chính phủ Anh trước thông tin này mang đậm tính ngoại giao xoa dịu nhưng không giấu được sự lúng túng. Người phát ngôn chính phủ Anh khẳng định với CNBC rằng mối quan hệ đặc biệt với Mỹ vẫn mạnh mẽ. Và, Vương quốc Anh kiên quyết cam kết đảm bảo thỏa thuận này sẽ mang lại cơ hội cho người dân. Tuy nhiên, ngôn từ ngoại giao không thể che lấp được thực tế là quả bóng hiện đang nằm trong chân của London.

Việc Mỹ đơn phương dừng đàm phán là một thông điệp cảnh báo rõ ràng: nếu Anh không tăng tốc và chứng minh được năng lực thực thi tương xứng với tham vọng, Washington sẵn sàng để lại đồng minh lâu năm phía sau để tự mình tiến lên trong kỷ nguyên số. Đây là một áp lực khổng lồ đối với ông Starmer, người đang đặt cược uy tín chính trị của mình vào việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua đổi mới sáng tạo.

Canh bạc 31 tỉ bảng và nguy cơ lỡ nhịp trong kỷ nguyên AI

Hệ lụy của việc đóng băng thỏa thuận này không chỉ dừng lại ở các phòng họp ngoại giao, mà nó đe dọa trực tiếp đến dòng chảy vốn đầu tư tư nhân khổng lồ đang đổ vào nước Anh. Thỏa thuận cấp chính phủ hồi tháng 9 được xem là "bảo chứng niềm tin" quan trọng, tạo tiền đề cho một loạt các cam kết đầu tư từ khu vực tư nhân Hoa Kỳ.

Ngay tại thời điểm đó, Vương quốc Anh đã hân hoan công bố các thỏa thuận trị giá tổng cộng 31 tỉ bảng Anh (tương đương 41 tỷ USD) với hàng loạt ông lớn công nghệ Mỹ như Microsoft, Nvidia, Google, OpenAI và CoreWeave. Những khoản tiền khổng lồ này được định hướng để xây dựng cơ sở hạ tầng AI, các trung tâm dữ liệu và siêu máy tính – những nền tảng vật chất thiết yếu để Anh hiện thực hóa giấc mơ cường quốc công nghệ.

Mối liên kết giữa thỏa thuận chính phủ và đầu tư tư nhân là vô cùng chặt chẽ. Sự hợp tác cấp nhà nước tạo ra hành lang pháp lý an toàn, các tiêu chuẩn chung về chia sẻ dữ liệu và các ưu đãi về thuế quan, giúp các tập đoàn công nghệ yên tâm rót vốn. Khi "chiếc ô" bảo trợ chính trị từ Washington bị thu lại hoặc lung lay, tâm lý của các nhà đầu tư chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.

Nếu sự đình trệ này kéo dài, nó có thể làm chậm tiến độ giải ngân của các dự án hạ tầng AI, hoặc tệ hơn, khiến các tập đoàn công nghệ Mỹ chuyển hướng nguồn lực sang các thị trường khác năng động và quyết liệt hơn. Đối với một nước Anh hậu Brexit đang nỗ lực tìm kiếm vị thế mới trên trường quốc tế, Mỹ không chỉ là đối tác thương mại lớn nhất mà còn là nguồn cung cấp công nghệ lõi không thể thay thế.

Hơn thế nữa, các lĩnh vực bị ảnh hưởng bởi sự đình trệ này đều là những mảng sống còn đối với tương lai nhân loại. Y học chính xác và năng lượng nhiệt hạch không chỉ là công nghệ, chúng là chìa khóa giải quyết các vấn đề về sức khỏe và biến đổi khí hậu. Việc hợp tác nghiên cứu phát triển các mô hình AI và bộ dữ liệu trong các lĩnh vực này đòi hỏi sự chia sẻ nguồn lực xuyên biên giới ở mức độ cao nhất.

Nếu không có sự "bật đèn xanh" từ Washington, các nhà khoa học Anh sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận với các mô hình AI tiên tiến nhất hoặc các cơ sở dữ liệu khổng lồ của Mỹ. Điều này đẩy Vương quốc Anh vào nguy cơ bị tụt hậu trong chính những lĩnh vực mà họ tự hào có nền tảng nghiên cứu học thuật xuất sắc.

Sự kiện này là một gáo nước lạnh, nhưng cũng là một hồi chuông cảnh tỉnh cần thiết cho London. Nó chỉ ra rằng trong kỷ nguyên công nghệ mới, "mối quan hệ đặc biệt" trong lịch sử không phải là tấm kim bài miễn tử. Sự hợp tác hiện đại được xây dựng dựa trên hiệu quả và tốc độ.

Chính quyền của Thủ tướng Starmer giờ đây đứng trước một bài toán khó: Phải cải tổ bộ máy hành chính, cắt giảm các thủ tục rườm rà và chứng minh cho Tổng thống Trump thấy rằng - nước Anh không chỉ giỏi đưa ra các lời hứa hoa mỹ trên bàn tiệc. Nước Anh còn đủ năng lực để chạy đua sòng phẳng cùng nước Mỹ trên con đường cao tốc của công nghệ. Nếu không, tham vọng "Technology Prosperity" (Thịnh vượng Công nghệ) sẽ chỉ mãi là một khẩu hiệu dang dở.

Bùi Tú