Tổng thống Nursultan Nazarbaev - Người tổ chức mô hình phát triển của Kazakhstan
'Mô hình phát triển Kazakhstan' hậu Liên Xô cũ và quan hệ ngoại giao tốt đẹp giữa nước này với Việt Nam đều gắn liền với tên tuổi Tổng thống đầu tiên của Kazakhstan, Nursultan Nazarbaev.
Tổng thống đầu tiên của Kazakhstan Nursultan Nazarbayev.
Từ xuất sắc trong đối nội…
Trong suốt quá trình nhậm chức từ năm 1991 đến tháng 3/2019, Tổng thống Nazarbayev đã đề ra chính sách cải cách có hệ thống và kế hoạch logic, với phương hướng chính tập trung vào lợi ích của con người, xác định ưu tiên chủ yếu là phát triển kinh tế sau đó là hiện đại hóa chính trị.
Chính cách tiếp cận này đã dẫn dắt Kazakhstan đến những thành công hiện tại, trở thành một trong số 50 quốc gia phát triển nhất thế giới, đồng thời tạo ra nền tảng phát triển vững chắc trong tương lai. Ngày nay, những thành công của Kazakhstan trong việc xây dựng nhà nước được gọi là “mô hình phát triển Kazakhstan”.
Tổng thống đầu tiên của Kazakhstan đã hoạch định đường lối cải tạo đất nước kiên quyết và quyết đoán. Ông là người đầu tiên trong số các nhà lãnh đạo của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ thành lập hình thức Tổng thống điều hành đất nước, một thể chế đảm bảo sự ổn định chính trị, tạo ra mô hình điều hành nhà nước hiệu quả và tối ưu.
Thực tế đã cho thấy, đây là con đường đúng đắn dựa trên chiến lược cân bằng và thận trọng, là công cụ hữu hiệu loại trừ những hệ lụy tiêu cực hậu Liên Xô cũ và xây dựng hình thái quốc gia Kazakhstan rất khác biệt.
Cơ sở tư tưởng của Đảng Nur Otan do ông Nurultan Nazarbayev lãnh đạo bao gồm các yếu tố: ý thức hệ bảo thủ, chủ nghĩa tự do và dân chủ-xã hội. Hệ thống ba yếu tố trên đảm bảo phổ quát rộng lớn việc ứng dụng chúng trong hoạt động thực tiễn của Đảng này, do đó củng cố lợi ích chức năng và vị trí thống trị trong đời sống chính trị của Kazakhstan hiện đại. Đảng Nur Otan bổ sung hài hòa sự điều hành của Tổng thống, làm tăng sức mạnh điều hành không chỉ trong tình thế hiện tại mà cho tương lai lâu dài. Vì vậy, Đảng này cần liên tục khẳng định vị trí lãnh đạo của mình trong suốt chiều dài lịch sử của Kazakhstan kể từ khi ông Nazarbayev nhậm chức Tổng thống.
Chính phủ của ông Nazarbayev được đánh giá là một Chính phủ trách nhiệm và gọn nhẹ, sở hữu một Nghị viện chuyên nghiệp, một Tòa án độc lập, các cơ quan chính quyền địa phương hiệu quả, cùng nhau hình thành một cơ chế thống nhất và gắn kết chính quyền nhà nước. Tầng lớp tinh hoa kinh doanh quốc gia được hình thành tại Kazakhstan nhờ việc tạo ra các điều kiện để phát triển một xã hội dân chủ, dân sự và pháp lý. Ngoài ra, Tổng thống Nursultan Nazarbayev cũng cho thấy vai trò quan trọng trong việc tạo ra hệ thống an ninh quốc gia, có tính đến tình hình địa chính trị và địa kinh tế của Kazakhstan.
Nursultan Abishevich Nazarbayev (sinh ngày 6/7/1940) nhậm chức Tổng thống Kazakstan từ năm 1991 đến tháng 3/2019, khi đã 78 tuổi. Ông Nazarbayev đã từng giữ nhiều chức vụ cao cấp của nước Cộng hòa Xô Viết Kazakh thuộc Liên bang Xô viết trước khi trở thành tổng thống Kazakhstan. Tổng thống Nazabayev đã giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử năm 1991, 1999, 2005, 2011 và 2015. Năm 2020 là kỷ niệm 80 năm ngày sinh của ông Nazarbayev.
Nhờ chính sách cân bằng và linh hoạt của Tổng thống Nazarbayev, Kazakhstan đã khắc phục thành công mọi khó khăn từ sự sụp đổ của Liên Xô cũ. Chủ nghĩa yêu nước của Kazakhstan đã hình thành với nền tảng là sự đoàn kết xã hội. Mọi công dân nước này đều bình đẳng và trong đó không có khác biệt dân tộc, là nền tảng cho sự thành công của xã hội đa sắc tộc, tránh bùng phát xung đột giữa các dân tộc. Theo ông Nursultan Nazarbayev, sự đa dạng sắc tộc không phải điểm yếu mà là sự giàu có của đất nước.
Bên cạnh đó, nhà lãnh đạo quốc gia Nursultan Nazarbayev đã làm sống lại ý thức, tâm lý và truyền thống, giá trị đạo đức và tinh thần của nhân dân Kazakhstan và di sản văn hóa - lịch sử của mình. Như ông Nazarbayev lưu ý, người dân Kazakhstan cần nghiêm khắc với bản thân, trung thực với người khác, trung thành với nhà nước - đây là những điểm quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ.
... đến thiện chí trong đối ngoại
Quan hệ giữa các quốc gia chiếm một vị trí đặc biệt trong chính sách đối ngoại đa đảng cân bằng của Tổng thống Nazarbayev. Bản chất của chính sách này là thiết lập và phát triển hợp tác cùng có lợi với tất cả các chủ thể quan trọng trong chính sách thế giới và tham gia tích cực vào các quá trình quốc tế. Trong đó, yếu tố đa sắc tộc trở thành tấm danh thiếp của quốc gia Kazakhstan thống nhất. Tổng thống Nazarbayev đã thành lập Hội đồng Nhân dân Kazakhstan, cơ quan tư vấn bên cạnh Người đứng đầu quốc gia. Đây là mô hình tư vấn đầu tiên trên thế giới ở thời điểm Hội đồng được thành lập.
Ngoài ra, ông Nursultan Nazarbayev tỏ ra là một chiến lược gia có quy mô quốc tế, nhạy cảm với những thời cơ và thách thức của thời đại mới. Tổng thống đầu tiên của Kazakhstan cho rằng một nhà nước mạnh không theo đuổi chính sách sinh tồn, mà chính sách kế hoạch hóa và phát triển dài hạn, luôn mở cửa trong việc hợp tác với thế giới.
Kazakhstan đã chấp nhận từ bỏ kho vũ khí hạt nhân sở hữu từ thời Xô Viết và đóng cửa bãi thử nghiệm Semipalatinsk, từ đó cho thấy thiện chí thúc đẩy hệ thống an ninh mới với định hướng chính tạo ra một thế giới phi hạt nhân. Kazakhstan cũng là nước đầu tiên trên thế giới dấn thân vào con đường phi hạt nhân hóa tích cực này.
Cuộc gặp mặt với Tổng thống Nursultan Nazarbayev nhân chuyến thăm của chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến Kazakhstan năm 2012.
Điểm đặc biệt nhất của Tổng thống Nursultan Nazarbayev là trình độ chuyên nghiệp cao và khả năng thực hiện các ý tưởng cải cách và chuyển đổi thành thực tiễn. Ông có phẩm chất độc đáo của một chính trị gia: có thể chăm chú lắng nghe những người đối thoại với mình, tiếp thu cái mới, đồng thời bày tỏ và truyền đạt quan điểm và ý kiến của mình cho mọi người.
Trong các tác phẩm của mình, Tổng thống N. Nazarbayev đã phác thảo triết lý sâu sắc về việc tạo ra thủ đô mới ở một quốc gia độc lập. Thủ đô là thành phố chính và trung tâm hành chính thuộc về cả nước và mọi công dân của đất nước, do đó vị trí của nó đặc biệt quan trọng. Việc di dời thủ đô của đất nước là một sự kiện chưa từng có. Với cái nhìn sâu sắc của mình, ông Nazarbayev đã nhìn thấy ở vị trí thủ đô yếu tố cần thiết và quyết định cho sự phát triển ổn định hơn nữa của nhà nước, tạo thuận lợi cho quan hệ quốc tế.
Ngoài ra, Tổng thống N. Nazarbayev là kiến trúc sư trưởng của các quá trình hội nhập trong không gian Á-Âu. Ông là người khởi xướng việc hội nhập Á-Âu với đỉnh điểm là thành lập Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU - cùng với Liên bang Nga, Cộng hòa Belarus, Cộng hòa Armenia và Cộng hòa Kyrgyzstan). Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EAEU được ký kết ngày 29/5/2015 và có hiệu lực từ ngày 5/10/2016. Đây cũng là FTA đầu tiên của EAEU, tạo nhiều lợi thế cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này.
Việt Nam và Kazakhstan chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây 28 năm, nhưng trên thực tế, hai nước đã có quan hệ hợp tác hữu nghị truyền thống hơn 70 năm từ thời kỳ Liên Xô cũ. Năm 2011, Tổng thống Nursultan Nazarbayev đã có chuyến thăm chính thức Việt Nam. Chỉ một năm sau đó, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã có chuyến thăm chính thức Kazakhstan.
Từ những chuyến thăm này, hai nước đã cho thấy sự hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Kazakhstan có thể đáp ứng tốt nhu cầu của Việt Nam với các sản phẩm nông nghiệp, kim loại màu, thép, nhôm... Việt Nam hiện xuất khẩu sản phẩm hải sản, quần áo, giày dép, trà và cà phê, đồ điện tử... sang Kazakhstan. Kazakhstan cũng mong muốn Việt Nam tận dụng tiềm năng về logistics và giáo dục của nước này.
Mới đây, tại Hà Nội, Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam tổ chức họp báo thông tin về tình hình hợp tác giữa hai nước Việt Nam-Kazakhstan, giới thiệu đôi nét về tình hình đất nước Kazakhstan cũng như quan hệ Việt Nam-Kazakhstan trong thời gian đã qua và hậu Covid-19, cũng như giới thiệu Lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 80 của nguyên Tổng thống Nursultan Nazarbayev sắp tới.
