Tổng thống Trump: Chiến sự Trung Đông đã chấm dứt, Mỹ - Iran sẽ đàm phán tuần tới

"Gác súng" để ngồi lại đàm phán

"Chúng tôi sẽ đàm phán với họ (Iran - BTV) vào tuần tới", Tổng thống Trump cho biết hôm 25/6 tại một cuộc họp báo trong hội nghị thượng đỉnh NATO tại The Hague.

Tổng thống Trump không đề cập thêm thông tin chi tiết về cuộc họp sắp tới với Iran, nhưng cho biết: "Chúng tôi có thể ký một thỏa thuận. Tôi không biết, với tôi, tôi không nghĩ là cần thiết đến vậy".

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AFP.

Lãnh đạo Nhà Trắng tái khẳng định rằng các cuộc không kích ngày 21/6 của Mỹ vào 3 cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran, gồm: Natanz, Isfahan và Fordow đã "xóa sổ" chúng, một lần nữa phản bác lại đánh giá của tình báo Mỹ cho rằng chương trình hạt nhân của Tehran chỉ bị đẩy lùi vài tháng.

Những bình luận trên được Tổng thống Trump được đưa ra hai ngày sau lệnh ngừng bắn giữa Israel và Iran, chấm dứt 12 ngày xung đột đe dọa leo thang thành một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn và làm đảo lộn thị trường năng lượng.

Khi tiếng gầm rú của tên lửa vắng lặng cũng là lúc giá dầu thô thế giới lao dốc và xóa bỏ hầu hết các mức tăng vọt trong thời điểm Israel và Iran giao tranh. Hiện thị trường dầu mỏ đang chuyển trọng tâm chú ý sang giai đoạn tiếp theo của ngoại giao hạt nhân giữa Mỹ và Iran.

Theo Tổng thống Trump, xung đột Israel - Iran về cơ bản đã "kết thúc" sau các cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân chủ chốt của Tehran. Tuy nhiên, "liệu nó có thể bắt đầu lại không? Tôi đoán là một ngày nào đó nó có thể. Có thể nó sẽ sớm bắt đầu", ông chủ Nhà Trắng cảnh báo.

Iran đã phát tín hiệu rằng họ sẵn sàng nối lại các cuộc đàm phán, vốn đã được tiến hành với Mỹ trước khi Israel "vượt lằn ranh đỏ", khai hỏa chiến dịch quân sự "sư tử trỗi dậy" và không kích phủ đầu vào loạt cơ sở hạt nhân của Tehran.

"Lý lẽ của cuộc chiến đã thất bại - hãy quay lại với lý lẽ của ngoại giao", phái đoàn Iran tại Liên hợp quốc hôm 25/6 cho biết. Phái đoàn Iran đã không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận về gợi ý của Tổng thống Trump về các cuộc đàm phán mới.

Trước khi Israel mở màn các cuộc không kích vào lãnh thổ của Iran vào ngày 13/6, ông Steve Witkoff - Đặc phái viên Trung Đông của Tổng thống Trump - đã dẫn đầu thực hiện 5 vòng đàm phán với Tehran, trong nỗ lực tìm kiếm một thỏa thuận thay thế cho thỏa thuận hạt nhân năm 2015 mà Tổng thống Trump đã hủy bỏ trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.

Hy vọng một thỏa thuận hòa bình toàn diện

"Chúng tôi hy vọng vào một thỏa thuận hòa bình toàn diện", Đặc phái viên Witkoff trả lời đài CNBC khi được hỏi về các bước tiếp theo cho hoạt động ngoại giao với Iran.

"Chúng tôi đã hy vọng khi chúng tôi bắt đầu đàm phán. Mọi chuyện đã không diễn ra như vậy, nhưng bây giờ chúng tôi lại hy vọng. Các tín hiệu đã xuất hiện", ông Witkoff nói thêm.

Đặc phái viên Witkoff cho biết Mỹ đã và "đang đối thoại với người Iran" và "nhiều nhà đối thoại đang liên lạc với chúng tôi", đồng thời nói thêm rằng ông "có dự cảm rõ" là "họ đã sẵn sàng".

"Đối với Iran, [họ - BTV] hướng đến một con đường ngoại giao có ý nghĩa như ngày hôm nay cũng như trước khi cuộc tấn công xảy ra", ông Ray Takeyh, thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) có trụ sở tại New York, bình luận.

"Có vẻ như chương trình (hạt nhân - BTV) của Iran vẫn chưa bị vô hiệu hóa hoàn toàn. Điều này có thể khiến Israel hoặc Mỹ tiến hành thêm các cuộc tấn công. Một quá trình ngoại giao sẽ loại bỏ khả năng đó", ông Takeyh kỳ vọng.

Trong nhiều thập kỷ, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã đóng vai trò trung tâm trong việc giám sát các hoạt động hạt nhân của Iran. Nhưng động thái mới đây của Tehran cho thấy họ không vội vàng tiếp tục phối hợp với IAEA bởi cơ quan này đã không lên án các cuộc tấn công của Mỹ và Israel.

Quốc hội Iran vừa thông qua luật sẽ tạm ngừng hợp tác với IAEA cho đến khi các cơ sở hạt nhân của Tehran được bảo đảm, mặc dù bất kỳ quyết định cuối cùng nào cũng sẽ được đưa ra xem xét ở cấp cao hơn của nhà nước Iran.

IAEA đầu tuần này cho biết các cuộc thanh tra ở Iran nên được tiếp tục "sớm nhất có thể" để xác định điều gì đã xảy ra với các kho dự trữ uranium làm giàu đến mức 60%, không thấp hơn nhiều so với mức làm giàu 90% cần thiết để chế tạo bom hạt nhân.

Cơ quan này cho hay lần cuối cùng họ xác minh được các kho dự trữ đó là vài ngày trước cuộc tấn công ngày 13/6 của Israel và hiện không rõ tung tích của chúng; điều này cho thấy khả năng chúng có thể đã được sơ tán khỏi các địa điểm mà Mỹ đã đánh bom.

Tổng thống Trump cho biết các cuộc tấn công bằng bom phá boongke của Mỹ vào 3 cơ sở hạt nhân chính của Iran đã loại bỏ một số rủi ro chính bằng cách chôn lấp các vật liệu nguyên tử của Tehran dưới "đá granit, bê tông và thép". "Chúng tôi nghĩ rằng mọi thứ hạt nhân đều ở đó", ông Trump nói.

Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei xác nhận với Al Jazeera TV hôm 25/6 rằng các cơ sở hạt nhân của nước này đã "bị hư hại nghiêm trọng" do các cuộc không kích của Mỹ. Vị quan chức này không cung cấp thêm thông tin chi tiết, nhưng cho biết giới chức Iran vẫn đang xem xét tình hình trên thực địa.

Đánh giá trên được Tổng thống Trump trích dẫn lại trong cuộc họp báo của NATO, cùng với một tuyên bố của cơ quan hạt nhân Israel cho biết cơ sở hạt nhân Fordow của Iran đã không còn hoạt động và khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của Tehran đã bị chậm lại "nhiều năm".

Washington không từ bỏ chiến lược gây sức ép tối đa

Đầu tháng này, Tổng thống Trump đã nhận định rằng Iran "còn nhiều tuần nữa" mới phát triển được vũ khí hạt nhân, mặc dù một số chuyên gia và ước tính của tình báo Mỹ cho thấy Tehran có thể mất nhiều tháng hoặc nhiều năm để phát triển loại vũ khí này.

Bất luận các cáo buộc và trừng phát, Tehran vẫn khẳng định rằng chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích dân sự và họ có quyền theo đuổi mục tiêu đó theo luật pháp quốc tế.

Đặc phái viên Witkoff cho biết "làm giàu uranium là ranh giới đỏ" của Mỹ đối với Iran, "và ngoài việc làm giàu uranium, vũ khí hóa cũng là ranh giới đỏ".

Các cuộc tấn công của Israel vào căn cứ quân sự và cơ sở hạt nhân của Iran trong những ngày qua đã khiến một số tướng lĩnh cấp cao và các nhà khoa học nguyên tử thiệt mạng. Tehran đã đáp trả bằng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ Israel. Cả hai đều đã tuyên bố giành chiến thắng.

Chiến dịch quân sự của Israel khiến nước này tiêu tốn khoảng 1% GDP và sẽ cần phải điều chỉnh ngân sách năm nay, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Israel, ông Amir Yaron, nói với Bloomberg.

Tuy nhiên, mức tăng gần đây của thị trường tài chính Israel cho thấy họ nhận ra rằng cuộc xung đột sẽ dẫn đến "một kết quả tích cực cho Israel", Thống đốc Yaron nói thêm.

Trong khi đó, cơ quan hàng không dân dụng Iran cho biết 13 sân bay ở phía Đông nước này đã mở cửa trở lại để phục vụ các chuyến bay, mặc dù các sân bay ở Tehran vẫn đóng cửa cho đến khi có thông báo mới, theo truyền thông nhà nước Iran.

Tổng thống Trump cho rằng cả Israel và Iran đều "mệt mỏi, kiệt sức. Họ đã chiến đấu rất khó khăn và rất ác liệt, rất dữ dội, và cả hai đều đã bằng lòng".

Giá dầu đã giảm trở lại mức trước khi Israel và Iran bắt đầu giao tranh, đáng kể là mức giảm khoảng 14% trong hai phiên giao dịch gần đây. Giá đã phục hồi nhẹ trong phiên giao dịch 25/6 khi Tổng thống Trump hạ thấp triển vọng nới lỏng lệnh trừng phạt đối với Iran trong thời gian tới.

Đông Phong