Tổng thống Ukraine: Hòa bình lâu dài hay tiếp tục đấu tranh?

Thay vì nhấn mạnh vào việc giành lại từng tấc đất bị Nga kiểm soát, ông đã bắt đầu mở ra khả năng đàm phán hòa bình với Moscow. Đây là một bước ngoặt đáng chú ý, đặc biệt đối với một nhà lãnh đạo từng khẳng định rằng chỉ khi Nga rút toàn bộ lực lượng, Kyiv mới chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán.

Theo Washington Post, sự thay đổi trong quan điểm của ông Zelensky không chỉ phản ánh tình hình chiến trường đang bất lợi mà còn chịu ảnh hưởng từ những thay đổi trong chính trị toàn cầu. Với việc ông Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ, triển vọng viện trợ quân sự và tài chính từ Washington trở nên không chắc chắn. Điều này buộc ông Zelensky phải tìm cách thích nghi để bảo đảm tương lai của Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đến dự họp báo tại trụ sở Liên minh châu Âu (EU) ở Brussels, Bỉ tuần trước - Ảnh: AFP

Chiến lược đàm phán thận trọng

Dù thể hiện sẵn sàng đàm phán, Tổng thống Zelensky vẫn tỏ ra thận trọng khi không cam kết nhượng bộ cụ thể. Nga hiện kiểm soát hơn 20% lãnh thổ Ukraine, bao gồm các khu vực quan trọng như Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson. Việc để mất những vùng đất này là điều khó chấp nhận đối với Kyiv. Tuy nhiên, ông Zelensky đang nhấn mạnh hơn đến việc đảm bảo an ninh lâu dài thay vì tập trung vào việc ngay lập tức giành lại lãnh thổ.

Trong các cuộc họp gần đây với ông Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu, ông Zelensky đã ưu tiên thúc đẩy lời mời tham gia NATO và các đảm bảo an ninh khác, như lực lượng gìn giữ hòa bình phương Tây. Những yêu cầu này nhằm ngăn chặn các cuộc xâm lược tiềm tàng từ Nga trong tương lai. Đây cũng là cách để Ukraine duy trì sự ủng hộ quốc tế trong khi tìm kiếm giải pháp hòa bình.

Tác động của chính quyền mới ở Mỹ

Một số chuyên gia nhận định việc ông Trump đắc cử tổng thống Mỹ là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự thay đổi của ông Zelensky. Ông Trump đã công khai bày tỏ mong muốn làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình, đồng thời đặt câu hỏi về mức độ viện trợ quân sự mà Washington sẽ tiếp tục cung cấp cho Kyiv. Điều này tạo áp lực lớn cho ông Zelensky trong việc điều chỉnh chiến lược của mình để phù hợp với ưu tiên của chính quyền mới.

“Chính quyền ông Zelensky hiểu rằng mọi thứ sẽ thay đổi dưới thời ông Trump”, Michael McFaul, cựu đại sứ Mỹ tại Nga, nói với Washington Post. Ông cho rằng sự thay đổi này không chỉ giúp ông Zelensky thoát khỏi lập trường cứng nhắc về biên giới năm 1991 mà còn cho phép ông chuyển trọng tâm sang các vấn đề an ninh dài hạn. Điều này cho thấy một bước đi chiến lược nhằm giữ vững sự ủng hộ từ phía Mỹ, bất kể lập trường chính trị của chính quyền mới.

Thách thức từ NATO và đồng minh châu Âu

Dù nhà lãnh đạo Ukraine đặt nhiều kỳ vọng vào việc gia nhập NATO nhưng khả năng này vẫn còn xa vời. Một số quốc gia thành viên NATO như Hungary và Đức tỏ ra dè dặt trước việc chấp nhận Kyiv vào khối liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương. Điều này càng khiến ông Zelensky phải dựa vào các đảm bảo an ninh thay thế, như lực lượng gìn giữ hòa bình hoặc hiệp ước song phương với các quốc gia phương Tây.

Tuy nhiên, việc thúc đẩy các đảm bảo an ninh này không hề dễ dàng. Một nhà ngoại giao cấp cao của NATO cho rằng, từ góc nhìn của Ukraine, việc yêu cầu sự đảm bảo an ninh là hoàn toàn hợp lý. “Đối với Ukraine, tư cách thành viên NATO là sự đảm bảo an ninh duy nhất có giá trị thực sự. Zelensky sẽ làm mọi cách để đạt được điều đó”, vị này cho hay.

Trong khi Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine, các quốc gia châu Âu cũng đang nỗ lực củng cố vị thế của Kyiv. Tổng thư ký NATO, Mark Rutte, đã kêu gọi các đồng minh châu Âu “chuyển sang tư duy thời chiến” bằng cách tăng cường chi tiêu quốc phòng. “Ông Zelensky cần đạn dược, không phải thêm kế hoạch”, ông Rutte nói, nhấn mạnh nhu cầu hỗ trợ cấp bách trên chiến trường.

Tuy nhiên, châu Âu cũng đối mặt với những hạn chế của mình. Dù đã ký các hiệp ước an ninh với Ukraine, các quan chức châu Âu thừa nhận rằng những hiệp ước này thiếu tính ràng buộc, khiến Kyiv khó có thể hoàn toàn dựa vào.

Điều kiện hòa bình

Tổng thống Zelensky đang đối mặt với một bài toán khó: "Làm thế nào để duy trì sự ủng hộ quốc tế trong khi bảo đảm tương lai an ninh cho Ukraine". Việc thay đổi lập trường sang đàm phán không đồng nghĩa với việc ông từ bỏ mục tiêu lâu dài của mình. Ngược lại, đây có thể là chiến lược nhằm thích nghi với thực tế chính trị và quân sự.

“Ông Zelensky không có nhiều lựa chọn. Ông ấy cần phải làm mọi thứ có thể để giữ Mỹ và châu Âu đứng về phía mình. Nếu điều đó đồng nghĩa với việc tỏ ra sẵn sàng đàm phán, thì đó là điều ông ấy phải làm”, một quan chức cấp cao của Ukraine nhận xét.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận về hòa bình đã tạo ra hy vọng rằng chiến tranh có thể kết thúc trong tương lai gần. Các quan chức Ukraine kỳ vọng rằng lập trường dễ chịu hơn của ông Zelensky có thể giúp duy trì sự hỗ trợ từ Mỹ và châu Âu, ngay cả khi điều đó không dẫn đến một thỏa thuận tức thời.

Trong khi ông Zelensky thể hiện sự linh hoạt trong chiến lược đàm phán, Nga vẫn giữ nguyên lập trường cứng rắn. Moscow yêu cầu Ukraine nhượng bộ lớn, bao gồm việc công nhận thực tế lãnh thổ của Nga đối với 4 khu vực mà nước này đã đơn phương tuyên bố sáp nhập vào năm 2022 và từ bỏ tư cách thành viên NATO. Những điều kiện này không chỉ làm suy yếu đáng kể chủ quyền của Ukraine mà còn tạo tiền lệ cho các cuộc xung đột trong tương lai.

Ngoài ra, Nga cũng nhấn mạnh rằng Ukraine cần giảm quy mô quân đội đáng kể, điều mà Kyiv khó lòng chấp nhận. Trong bối cảnh này, các quan chức Ukraine lo ngại rằng một lệnh ngừng bắn mà không đi kèm các đảm bảo dài hạn sẽ chỉ giúp Nga có thêm thời gian để củng cố lực lượng và tiếp tục chiến tranh trong tương lai.

Mặc dù có những tín hiệu cho thấy Ukraine đang chuẩn bị cho một giải pháp hòa bình, các nhà quan sát vẫn hoài nghi về khả năng đạt được thỏa thuận. Một quan chức Ukraine cho biết: “Nếu không có sự thay đổi lớn từ phía Nga, việc đạt được bất kỳ thỏa thuận nào là điều khó xảy ra”. Nga dường như không có ý định nhượng bộ trong khi lực lượng Nga vẫn chiếm ưu thế trên tiền tuyến.

Hoàng Vũ