TP.HCM hướng đến 'siêu đô thị quốc tế' - một tầm nhìn đột phá

Việc hợp nhất TP.HCM với tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là bước ngoặt lịch sử, mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển, thiết lập ba cực kinh tế mạnh mẽ và kết nối vùng để tạo nên động lực mới trong phát triển quốc gia. Trên nền tảng đó, Thành phố đặt mục tiêu trở thành siêu đô thị quốc tế của Đông Nam Á - trung tâm tài chính, công nghệ, logistics và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, đồng thời là một trong 100 thành phố đáng sống nhất thế giới - theo Báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Đổi mới mô hình tăng trưởng - khơi nguồn động lực mới

Hơn nửa thế kỷ qua, TP.HCM luôn là đầu tàu kinh tế của cả nước, tuy nhiên, trong bối cảnh mới - biến đổi khí hậu toàn cầu và các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng, Cách mạng công nghiệp lần thứ tư bước sang giai đoạn phát triển bùng nổ, xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số ngày càng được các nước quan tâm thúc đẩy… mô hình tăng trưởng truyền thống dựa vào lao động và đất đai đang dần chạm ngưỡng. Để bứt phá, Thành phố xác định khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo là động lực chủ yếu, hướng đến nền kinh tế tri thức, xanh và tuần hoàn.

Trong đó, trọng tâm là chuyển đổi, chuyển dịch các khu công nghiệp, khu chế xuất, tái cấu trúc các ngành công nghiệp chủ lực. Đầu tư phát triển một số ngành công nghiệp chiến lược, nhất là công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp xây dựng hiện đại, vật liệu mới, công nghệ sinh học, sản xuất thiết bị và linh kiện năng lượng tái tạo. Thành phố sẽ đẩy mạnh thu hút các tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ cao như bán dẫn, AI, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng sạch, hydrogen xanh… Các dự án đầu tư có công nghệ tiên tiến, quản trị hiện đại, tác động lan tỏa sẽ được ưu tiên.

GRDP bình quân đầu người của TP.HCM ước đạt năm 2025 là 220 triệu đồng (khoảng 8.944 USD), gấp 1,7 lần cả nước

Cùng với đó, Thành phố thúc đẩy xây dựng trung tâm R&D, trung tâm nghiên cứu y sinh và đổi mới sáng tạo quốc tế, kết nối chặt chẽ với hệ thống đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Sự kết hợp giữa các viện nghiên cứu - trường đại học - cộng đồng doanh nghiệp - quỹ đầu tư mạo hiểm được xem là nền tảng để hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp công nghệ cao. Thành phố cũng dự kiến thành lập Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo mô hình PPP, tạo nguồn lực tài chính bền vững ngoài ngân sách cho khoa học và công nghệ theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Về mặt thương mại, TP.HCM sẽ tập trung tái cấu trúc chuỗi cung ứng hàng hóa - dịch vụ theo hướng hiện đại, thông minh và hội nhập nhằm kết nối thị trường nội địa với mạng lưới phân phối và chuỗi giá trị toàn cầu. Quy hoạch phát triển các khu mậu dịch tự do thế hệ mới, gắn với các trung tâm logistics thông minh, các cụm cảng trung chuyển quốc tế và sân bay hàng hóa. Đầu tư nâng cấp, chuyển đổi mô hình hệ thống cảng vệ tinh, các cảng dọc sông Sài Gòn và cụm cảng cạn (ICD) tạo thành chuỗi logistics hiệu quả có tính liên vùng. Phát triển cụm cảng - logistics thông minh tại Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ theo mô hình siêu cảng số và hệ thống logistics tích hợp - vận hành bằng dữ liệu lớn (Big Data).

Tòa nhà Trung tâm Tài chính quốc tế Saigon Marina IFC vừa được khánh thành vào ngày 19/8 vừa qua

Thành phố đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế - một trong những trụ cột của siêu đô thị quốc tế. Trung tâm tài chính quốc tế không chỉ thu hút đầu tư, mà còn định hình một thị trường tài chính hiện đại, minh bạch, kết nối toàn cầu, ứng dụng mạnh mẽ fintech, blockchain, tài chính xanh, tín dụng xanh ưu đãi, tài sản số và ngân hàng thông minh. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam cũng là cú hích lớn để TP.HCM trở thành trung tâm tài chính của khu vực Đông Nam Á.

Bên cạnh việc phát triển công nghiệp - tài chính, Thành phố hướng tới xây dựng ngành du lịch đẳng cấp quốc tế, đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển các điểm đến du lịch hàng đầu châu Á với các sản phẩm đa dạng, chất lượng cao, kết hợp bản sắc văn hóa truyền thống, nghỉ dưỡng và chăm sóc sức khỏe. Các trung tâm hội chợ - triển lãm quốc tế, trung tâm thời trang mang tầm khu vực, tổ hợp du lịch sinh thái biển Cần Giờ - Hồ Tràm sẽ là điểm nhấn định vị Thành phố là trung tâm du lịch biển đẳng cấp quốc tế, điểm đến xanh, thông minh, kết hợp bảo tồn với phát triển.

Đặc biệt, Báo cáo chính trị Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 khẳng định kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của tăng trưởng. Thành phố tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách vượt trội giúp doanh nghiệp tư nhân tiếp cận nguồn lực đất đai, tín dụng, khoa học công nghệ, và khuyến khích hình thành các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm khu vực và quốc tế. Song song đó, khu vực kinh tế nhà nước sẽ tập trung vào những lĩnh vực then chốt như cơ sở hạ tầng, đường sắt đô thị, đầu tư - tài chính; trong khi các mô hình hợp tác xã kiểu mới được tổ chức lại để phù hợp xu hướng, phát huy hiệu quả hoạt động.

Ở lĩnh vực nông nghiệp - thủy sản, TP.HCM mới tiếp tục đẩy mạnh phát triển nông nghiệp sinh thái hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao; hình thành sàn giao dịch nông sản, trung tâm chế biến sâu, và các khu hậu cần nghề cá quy mô lớn, tạo chuỗi giá trị nông nghiệp - du lịch - sinh thái hài hòa và bền vững.

Kiến trúc lại không gian phát triển - đầu tư phát triển hạ tầng là nền tảng của siêu đô thị

Nếu đổi mới mô hình tăng trưởng là “trái tim”, thì kiến trúc không gian và hạ tầng chính là “mạch máu” của siêu đô thị. Với lợi thế hợp nhất vùng, TP.HCM đang tái cấu trúc lại toàn bộ không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - siêu kết nối.

Vành đai 3 đoạn qua TP.HCM hiện đạt khoảng 60% giá trị xây lắp và sẽ thông xe kỹ thuật vào ngày 19/12/2025.

Thành phố sẽ mở rộng tuyến metro, tàu điện, kết hợp AI và dữ liệu lớn trong quản lý điều hành giao thông (ITS)

Trên các hành lang đó, Thành phố tập trung huy động mọi nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng, đặc biệt thông qua phân cấp, phân quyền và cơ chế đối tác công - tư (PPP). Đầu tư công giữ vai trò chủ đạo, dẫn dắt, tạo đột phá thu hút vốn tư nhân và vốn đầu tư nước ngoài. Các dự án hạ tầng trọng điểm như Vành đai 2, Vành đai 3, Vành đai 4; các cao tốc TP.HCM - Bến Lức - Long Thành, TP.HCM - Mộc Bài, TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, Long Thành - Hồ Tràm; hay tuyến đường sắt chuyên dụng kết nối cảng Cái Mép - Thị Vải - Bình Dương đang được đẩy nhanh tiến độ, hình thành mạng lưới giao thông tích hợp và thông minh, góp phần kết nối vùng - liên vùng.

Đặc biệt, Thành phố sẽ phát triển hệ thống giao thông ngầm và giao thông thủy, mở rộng tuyến metro, tàu điện, kết hợp AI và dữ liệu lớn trong quản lý điều hành giao thông (ITS). Không gian ven sông, ven biển được quy hoạch thành trục cảnh quan xanh, tích hợp công viên - tiện ích cộng đồng - không gian văn hóa với tuyến du lịch đường thủy.

TP.HCM sẽ phát triển trục đô thị, dịch vụ Phú Mỹ - sân bay Quốc tế Long Thành

Trục đô thị biển Long Hải - Phước Hải tạo lợi thế cạnh tranh, phát triển du lịch biển

Đô thị biển Cần Giờ có diện tích 2.870ha, dự kiến hoàn thành vào năm 2030

Khu đô thị Thủ Thiêm nhìn từ trên cao

Cụm cảng Cái Mép - Thị Vải chiếm 25% sản lượng container cả nước và 50% sản lượng container của khu vực phía Nam

Cao tốc TP.HCM - Mộc Bài có chiều dài 51,2km, dự kiến hoàn thành và đi vào khai thác cuối năm 2027

Song song đó, TP.HCM đầu tư xây dựng hoàn chỉnh các khu đô thị mới quy mô lớn như Thủ Thiêm, Phú Mỹ Hưng (giai đoạn 2), đô thị biển Cần Giờ, trục đô thị biển Long Hải - Phước Hải - Hồ Tràm - Phú Mỹ và đặc biệt là chuỗi đô thị thông minh kết nối trung tâm TP.HCM - Dĩ An - Thuận An - Thủ Dầu Một - Bến Cát - Phú Mỹ; trục đô thị, dịch vụ Phú Mỹ - sân bay Quốc tế Long Thành; Các khu đô thị mới xung quanh metro được phát triển theo mô hình TOD (Transit Oriented Development) - quy hoạch gắn kết giữa giao thông công cộng và không gian sống, làm việc hiện đại.

Bên cạnh đó, Thành phố chú trọng chỉnh trang, cải tạo đô thị hiện hữu - di dời nhà tạm, xóa nhà ven kênh rạch, cải tạo, sửa chữa hoặc xây dựng mới thay thế chung cư cũ, phát triển nhà ở xã hội, khuyến khích sử dụng vật liệu xanh và năng lượng tái tạo. Không gian đô thị phát triển hài hòa theo hướng “làng trong phố, phố trong làng”, gắn định hướng “tựa núi, giữ rừng” và “bám sông, hướng biển”.

TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030, di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch

Theo lộ trình, đến năm 2030, TP.HCM trở thành một đô thị văn minh, hiện đại, trung tâm đổi mới sáng tạo, năng động, hội nhập đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, có vị trí nổi trội ở khu vực Đông Nam Á, nằm trong nhóm 100 thành phố toàn cầu, đáng sống và có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thế giới, thuộc nhóm thu nhập cao. Đến năm 2045, Thành phố phấn đấu trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, du lịch, dịch vụ, giáo dục, y tế của châu Á, điểm đến hấp dẫn toàn cầu, nằm trong nhóm 100 thành phố tốt nhất thế giới.

Dù mục tiêu đặt ra không dễ dàng, nhưng với khát vọng lớn, tầm nhìn dài hạn, sự đồng thuận của người dân và cộng đồng doanh nghiệp, cùng cơ chế chính sách đột phá, TP.HCM hoàn toàn có thể hiện thực hóa mục tiêu trở thành “siêu đô thị quốc tế” - biểu tượng của một Việt Nam năng động, sáng tạo và thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Thực hiện: Thiên Bình. Đồ họa: Hoàng Việt

Thiên Bình