TP.HCM hướng tới đô thị phát triển bền vững và tự chủ

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra từ ngày 13 - 15/10, thành phố đặt mục tiêu trở thành đô thị tự chủ, thông minh và đáng sống hàng đầu khu vực. Đến năm 2030 nằm trong nhóm 100 thành phố toàn cầu, đáng sống và có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của thế giới, thuộc nhóm thu nhập cao. Tầm nhìn đến năm 2045 nằm trong nhóm 100 thành phố tốt nhất thế giới, xứng tầm siêu đô thị quốc tế của Đông Nam Á.

Toàn cảnh Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Hoàn thiện thể chế - Khơi thông điểm nghẽn, tạo động lực tăng trưởng mới

Phát biểu tại Đại hội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhìn nhận, với nhiều giải pháp chưa có tiền lệ, TP.HCM đã huy động sức mạnh của hệ thống chính trị, của toàn dân, khống chế và đẩy lùi đại dịch, khôi phục sản xuất, duy trì chuỗi cung ứng, phục hồi các ngành trọng yếu và lấy lại đà tăng trưởng. Kinh tế thành phố từ giảm mạnh đã phục hồi nhanh, phát triển ổn định trên nền tảng đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu và thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo...

"Các tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương trước khi sáp nhập đã được quy hoạch lại một cách chiến lược, bảo đảm tính bổ sung và lan tỏa, tạo nên không gian phát triển thống nhất và hiệu quả", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Đại hội không chỉ là bước khởi đầu cho chương mới của TP.HCM sau hợp nhất mà còn là dấu mốc quan trọng, mở ra tầm nhìn lớn của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, sáng tạo, phồn vinh, văn minh và hạnh phúc.

Các đột phá chiến lược về hạ tầng, chuyển đổi số, khoa học công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao được tập trung, đẩy mạnh nhiều kết quả quan trọng, nhất là kết cấu hạ tầng giao thông, kỹ thuật, đô thị ngày càng đồng bộ hơn. Sinh thái, logistics, tài chính, thương mại, dịch vụ, du lịch cao cấp từng bước được hình thành gắn kết với cảng biển quốc tế Cái Mép - Thị Vải. Sân bay Long Thành, Trung tâm tài chính quốc tế Thủ Thiêm đã đưa TP.HCM trở thành cửa ngõ hội nhập quốc tế, trung tâm kết nối chuỗi giá trị của khu vực.

Báo cáo trước Đại hội, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP.HCM cho rằng, các đột phá chiến lược được thực hiện, đã tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về cơ chế chính sách, về triển khai các khung pháp lý trong thực tiễn, về đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; chẳng hạn như triển khai thực hiện Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội.

Đề xuất, triển khai Đề án phát triển Trung tâm tài chính quốc tế, hệ thống đường sắt đô thị, Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, khu thương mại tự do (FTZ) và đặc khu Côn Đảo. Đồng thời, thành phố cũng tích cực, chủ động triển khai đồng bộ 07 Nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị trên các lĩnh vực và bước đầu đạt một số kết quả tích cực.

Ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP.HCM đọc báo cáo chính trị trước Đại hội.

Trong bức tranh phát triển chung, thể chế luôn là "mắt xích đầu tiên" của mọi bước tiến. TP.HCM xác định đổi mới thể chế và cơ chế chính sách là một trong ba đột phá chiến lược quan trọng nhất của nhiệm kỳ mới. Trước hết, thành phố tập trung tháo gỡ những vướng mắc, tồn đọng nhiều năm trong các dự án hạ tầng, công trình và quỹ đất. Tất cả sẽ được xử lý công khai, minh bạch, nhằm nhanh chóng khơi thông dòng vốn xã hội, đưa nguồn lực đang "đóng băng" quay lại phục vụ phát triển.

Cùng với đó, thành phố chủ động đề xuất điều chỉnh, sửa đổi Nghị quyết 98/2023/QH15 để hoàn thiện hơn các cơ chế đặc thù, giúp TP.HCM phát huy vai trò "phòng thí nghiệm chính sách" của cả nước. Các cơ chế mới sẽ tập trung vào tài chính, phân cấp đầu tư, quản lý đất đai và thu hút nhân lực chất lượng cao, qua đó tạo hành lang pháp lý linh hoạt, đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh của đô thị đặc biệt.

Đáng chú ý, thành phố sẽ thí điểm mô hình "đô thị tự chủ" với quyền tự quyết cao trong quy hoạch, điều hành và ngân sách, hướng đến một thành phố năng động, có khả năng tự cân đối, tự đầu tư, tự phát triển. Đây được xem là bước đột phá thể chế quan trọng, tạo nền tảng để TP.HCM thực sự trở thành siêu đô thị tự chủ trong thế kỷ XXI.

Bứt phá hạ tầng - Kiến tạo nền móng cho đô thị thông minh và liên kết vùng

Cùng với thể chế, hạ tầng được coi là "xương sống" của phát triển. Giai đoạn 2025-2030, TP.HCM triển khai 7 nhóm dự án hạ tầng trọng điểm để tái cấu trúc không gian đô thị và kết nối vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Theo ông Nguyễn Văn Được, báo cáo chính trị trình Đại hội đề ra 3 đột phá chiến lược, bao gồm:

Thứ nhất, về chính sách, thể chế:Tập trung tháo gỡ, xử lý dứt điểm các khó khăn, vướng mắc tồn đọng đối với các dự án, công trình, đất đai. Tập trung đề xuất Trung ương điều chỉnh, sửa đổi và triển khai hiệu quả Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội. Thí điểm mô hình đô thị tự chủ trong thành phố sau khi triển khai chính quyền hai cấp.

Thứ hai, về phát triển hạ tầng: Thúc đẩy liên kết vùng thông qua hệ thống giao thông đối ngoại. Phát triển hệ thống đường sắt đô thị, hệ thống cảng biển. Nâng cấp, mở rộng sân bay Côn Đảo. Nạo vét, cải tạo hệ thống kênh, sông, rạch. Chỉnh trang nhà ở ven kênh rạch, chung cư cũ, phát triển nhà ở xã hội. Thúc đẩy hệ thống giao thông thông minh, giao thông xanh, gắn với các giải pháp bảo vệ bền vững môi trường.

Thứ ba, về phát triển nguồn nhân lực: Đổi mới toàn diện và thực chất hệ thống giáo dục - đào tạo. Thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù về đào tạo, thu hút, đãi ngộ và giữ chân nhân tài trong các lĩnh vực then chốt. Xây dựng hệ sinh thái đào tạo - nghiên cứu - khởi nghiệp. Xây dựng hệ thống KPI công vụ làm cơ sở cho lựa chọn nhân tài cho bộ máy, đáp ứng được tình hình phát triển mới.

Trước hết là mạng lưới giao thông đối ngoại, với hàng loạt tuyến vành đai và cao tốc chiến lược: Vành đai 2, 3, 4; cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, TP.HCM - Mộc Bài, TP.HCM - Chơn Thành, Biên Hòa - Vũng Tàu, cùng các tuyến ven biển, ven sông và cầu vượt lớn như: Cầu Thủ Thiêm 4, Cầu Cần Giờ, Cầu Phú Mỹ 2, Cầu Phước An, Cầu Cát Lái. Các tuyến này không chỉ giảm tải nội đô mà còn mở rộng "vòng sinh thái phát triển" của thành phố ra toàn vùng Đông Nam Bộ.

Tuyến đường sắt đô thị số 1 Bến Thành - Suối Tiên.

Song song, thành phố tập trung phát triển 10 tuyến đường sắt đô thị theo Nghị quyết 188/2025/QH15, trong đó có tuyến Thủ Thiêm - Long Thành và tuyến TP.HCM - Cần Giờ kết nối khu vực ven biển. Ngoài ra, các tuyến đường sắt chở hàng kết hợp hành khách như Bàu Bàng - Cái Mép - Thị Vải, TP.HCM - Cần Thơ sẽ giúp giảm áp lực giao thông đường bộ, tạo hệ thống vận tải liên hoàn, hiện đại.

Trong lĩnh vực cảng và logistics, TP.HCM hướng đến mô hình siêu cảng số tại Cái Mép - Thị Vải - Cần Giờ, kết hợp với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và Cảng hành khách quốc tế Vũng Tàu, biến khu vực này thành "vành đai logistics biển" của Đông Nam Á. Cùng lúc đó, nâng cấp sân bay Côn Đảo, cải tạo kênh rạch, hệ thống cống thoát nước và kiểm soát triều cường, từng bước giải quyết bài toán ngập úng đô thị.

Đặc biệt, hệ thống giao thông thông minh và giao thông xanh sẽ được ứng dụng công nghệ AI, IoT, dữ liệu lớn (Big Data) để quản lý, điều hành và tối ưu hóa vận hành. Đây là bước chuyển từ "phát triển hạ tầng vật chất" sang "hạ tầng số", giúp thành phố vận hành hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phát triển nguồn nhân lực - Trụ cột cho đô thị tri thức và sáng tạo

Nếu thể chế là "chìa khóa", hạ tầng là "nền móng", thì con người chính là linh hồn của sự phát triển bền vững. Vì thế, TP.HCM xác định phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là đột phá chiến lược trong giai đoạn mới.

Các tuyến giao thông được mở rộng kết nối giúp lưu thông hàng hóa, thúc đẩy kinh tế - xã hội TP.HCM phát triển.

Văn kiện của đại hội cho rằng, phát triển nguồn nhân lực cần tập trung vào 7 nội dung trọng tâm là: Thúc đẩy đổi mới toàn diện và thực chất hệ thống giáo dục - đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; Triển khai phát triển và ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục, đẩy mạnh phương thức giáo dục tích hợp (STEAM), phổ cập năng lực tiếng Anh;

Đảm bảo số lượng phòng học trên dân số trong độ tuổi đi học (ít nhất 300 phòng học/10 ngàn dân, trong độ tuổi đi học từ 3 - 18 tuổi), hướng tới 100% trẻ em trong độ tuổi đến trường đều được đi học; Thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù nhằm đào tạo, thu hút, đãi ngộ và giữ chân nhân tài trong các lĩnh vực then chốt; Xây dựng hệ sinh thái đào tạo - nghiên cứu - khởi nghiệp đạt chuẩn quốc tế;

Phát triển giáo dục nghề nghiệp gắn với chuyển đổi số và thị trường lao động; Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; Đẩy mạnh ứng dụng mô hình quản trị hiện đại, xây dựng hệ thống KPI công vụ, gắn trách nhiệm cá nhân với kết quả đầu ra, qua đó tạo nên một bộ máy hành chính năng động, hiệu quả, liêm chính và phục vụ nhân dân.

Ông Trần Lưu Quang, Bí thư Thành ủy TP.HCM cho biết: Thành phố kiến tạo tương lai bằng trí tuệ đổi mới, vươn mình bằng sức mạnh đại đoàn kết. Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và đội ngũ lãnh đạo chủ chốt phải thực sự là trung tâm đoàn kết, là biểu tượng đổi mới, niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân thành phố. Phải truyền cảm hứng mạnh mẽ cho mọi tầng lớp, mọi lực lượng xã hội - để mỗi người dân đều được khơi dậy khát vọng cống hiến, tinh thần sáng tạo, niềm tự hào về một đô thị mang tầm khu vực.

Ba trụ cột thể chế - hạ tầng - nhân lực không chỉ là chương trình hành động của một nhiệm kỳ, mà là tầm nhìn chiến lược dài hạn để TP.HCM vươn lên tầm đô thị toàn cầu. Khi các đột phá này được thực thi đồng bộ, thành phố sẽ không chỉ giải quyết được "điểm nghẽn tăng trưởng", mà còn tái định hình không gian phát triển, nâng tầm năng lực cạnh tranh quốc tế, trở thành biểu tượng đô thị năng động và đổi mới của Việt Nam.

Cao Cường