TP.HCM mới: Tài sản chất lượng trong danh mục của nhà đầu tư
Việc hợp nhất ba đô thị trọng điểm, gồm TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đang mở ra một không gian đầu tư đầy triển vọng cho toàn vùng.
Xây dựng hạ tầng trục chính, viết lại “sổ tay vận hành”, phát triển chiều sâu nguồn nhân lực và kỷ luật trong thực thi là những giải pháp để TP.HCM mới trở thành tài sản chất lượng trong danh mục của các nhà đầu tư. Ảnh: Lê Toàn
Quyết định hợp nhất ba địa phương này thành một vùng đại đô thị không chỉ đơn thuần là vẽ lại ranh giới hành chính, mà còn tái cấu trúc các giải pháp thu hút dòng vốn, nguồn nhân lực và là bệ phóng cho các sáng kiến mới. Khi kết hợp lại, ba địa phương có thể bổ trợ và khắc phục hạn chế cho nhau, đồng thời kích hoạt ba đòn bẩy.
Thứ nhất, hạ tầng có thể được quy hoạch như một mạng lưới liên thông gồm đường cao tốc, vành đai, tuyến metro và đường sắt chuyên dụng kết nối trực tiếp với hệ thống Cái Mép - Thị Vải, thay vì manh mún, rời rạc như trước đó.
Thứ hai, các thủ tục hành chính có thể chuyển từ ba “cửa” riêng lẻ thành một “cửa sổ số hóa” duy nhất, với các tiêu chuẩn chung giúp cho tiến trình phê duyệt hành chính nhanh hơn, ít chồng chéo.
Thứ ba, thị trường nhân lực có thể trở nên dồi dào hơn khi trường đại học, nhà máy và cảng biển cùng phối hợp thiết kế chương trình đào tạo, việc làm, trong khi người lao động có thể di chuyển linh hoạt hơn nhờ các kết nối giao thông nhanh và thuận tiện.
Hạ tầng: từ điểm nghẽn thành trụ cột
Phàn nàn lớn nhất từ các nhà đầu tư chính là sự ì ạch của hệ thống logistics trong vùng. Việc hợp nhất giúp đưa ra lý do thuyết phục để xử lý vấn đề này theo hệ thống.
Có ba dòng chuyển dịch lớn các nhà đầu tư cần chú ý.
Thứ nhất, đường cao tốc, vành đai và khu logistics có vị trí nằm cạnh hệ thống cảng cần phải được triển khai đồng thời.
Thứ hai, hệ thống cảng cạn, kho bãi nằm trong đất liền cần phải được liên thông với các tuyến nhánh đường sắt kết nối khu công nghiệp với cầu cảng nước sâu.
Thứ ba, giám sát chặt chẽ về chất lượng dịch vụ như thời gian quay vòng xe tải, thông quan hải quan hay năng suất cảng.
Khi ba yếu tố này kết hợp, chi phí logistics sẽ giảm và độ tin cậy từ các nhà đầu tư sẽ được nâng cao. Bộ phận thẩm định cần đặt câu hỏi không chỉ là “Con đường đã được cấp vốn chưa?” mà quan trọng hơn nữa là “Các tuyến kết nối và quy trình vận hành đã được đồng bộ chưa?”.
Hành chính: một chiến lược, một cẩm nang
Trước đây, một chuỗi cung ứng trong cùng một vùng đô thị có thể phải chịu ba bộ quy định, con dấu và cách diễn giải khác nhau. Nay, việc hợp nhất đồng nghĩa với một chiến lược xúc tiến đầu tư thống nhất, các tiêu chuẩn chung về môi trường và phòng cháy chữa cháy, cơ sở dữ liệu liên thông giữa các sở ngành, cùng một hệ thống số hóa “một cửa” cho các hoạt động cấp phép và thanh tra, kiểm tra.
Cũng có hai vấn đề ảnh hưởng tới thành công trong vận hành hệ thống đô thị là phân quyền và minh bạch.
Một siêu đô thị không thể vận hành tất cả từ một văn phòng trung tâm. Các khu công nghiệp và logistics cần có các “quầy giao dịch” đặt ngay tại chỗ với thẩm quyền rõ ràng, đi kèm cam kết dịch vụ cụ thể, nhưng vẫn dựa trên cùng một bộ quy tắc.
Một siêu đô thị không thể vận hành tất cả từ một văn phòng trung tâm. Các khu công nghiệp và logistics cần có các “quầy giao dịch” đặt ngay tại chỗ với thẩm quyền rõ ràng.
Cạnh đó, nếu một giấy phép mất 20 ngày làm việc, thời gian tiến độ của thủ tục này cần phải được hiển thị rõ ràng, cùng với tên, chức danh cụ thể của cán bộ phụ trách và một lộ trình khiếu nại công khai minh bạch nếu có vấn đề xảy ra. Doanh nghiệp có thể chấp nhận tuân thủ quy định, nhưng họ không thể chấp nhận sự bất định. Nếu việc hợp nhất giúp giảm sai lệch trong cách diễn giải và tăng tính dự báo, thì đó đã là một thành công rất đáng được ghi nhận.
Lời khuyên thực tế là doanh nghiệp hãy xây dựng một “bản đồ thủ tục” ngắn gọn cho từng dự án, xác định các bước có khả năng thay đổi trong 12 - 18 tháng và duy trì quan hệ song song cả văn phòng trung tâm mới lẫn các nhóm làm việc cũ. Mục tiêu là tránh trở thành “trường hợp thí điểm” đầu tiên cho một quy trình vẫn còn đang viết dở chưa hoàn thiện.
Nguồn nhân lực: quy mô, kỹ năng và tính gắn bó
Nhân tài là nút thắt quan trọng và chính quyền cần thúc đẩy gia tăng số lượng lao động có tay nghề, nâng cấp kỹ năng nhanh hơn và giữ chân nhân tài ở lại làm việc.
Với một thị trường lao động thống nhất, các trường đại học, cao đẳng nghề tại TP.HCM gắn kết với chương trình đào tạo công nghiệp ở Bình Dương và hoạt động logistics tại Bà Rịa - Vũng Tàu thì “bản đồ” đào tạo phải được thiết kế đồng bộ sát với nhu cầu của nhà tuyển dụng, thay vì các nhu cầu phân mảnh như trước đây. Cạnh đó, để thu hút được nguồn nhân lực quốc tế, TP.HCM mới cần giảm bớt rào cản để chuyên gia nước ngoài đến làm việc, thúc đẩy chuyển giao tri thức và đào tạo đội ngũ bản địa.
Quy định minh bạch, thủ tục nhanh hơn cùng thị thực làm việc dài hơn cho các vị trí kỹ năng cao sẽ bù đắp thỏa đáng bằng năng suất làm việc. Đồng thời, đầu tư vào chất lượng sống, như hệ thống giáo dục, y tế, văn hóa, các không gian xanh để giữ chân nhân tài ở lại sống và làm việc. Các đô thị sẽ cạnh tranh thu hút nhân tài không còn chỉ bằng mức lương cao, mà còn bằng lối sống chất lượng.
Xác định các rủi ro sau sáp nhập
Những rủi ro dễ thấy nhất sau sáp nhập là chậm tiến độ, tập trung quyền lực quá mức và biến động thị trường đất đai. Những rủi ro ít hiển nhiên hơn lại đến từ sự thiếu phối hợp (ví dụ xây dựng hệ thống đường sá mà không gắn với logistics chặng cuối), thực thi thiếu nhất quán, cùng một quy định nhưng áp dụng khác nhau giữa các địa bàn và lạm phát tiền lương khi nhu cầu kỹ năng vượt xa nguồn cung.
Để giảm thiểu các rủi ro này, hãy phân bổ vốn theo các mốc đã lên kế hoạch sẵn, không phải theo khẩu hiệu. Lựa chọn nhà phát triển khu công nghiệp có bề dày lịch sử công ty với các thành tựu rõ ràng về giấy phép xây dựng và hạ tầng tiện ích đã được phê duyệt, chứ không chỉ là sở hữu quỹ đất có sẵn.
Đặc biệt, ngân sách cho đào tạo cần được hoạch định rõ ràng. Đây chính là phương án chi phí tối ưu để giải quyết thiếu hụt kỹ năng và nguồn lực có chất lượng.
Việc hợp nhất TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đang biến một cụm địa phương có nhiều lợi thế thành một vùng đầu tư thống nhất. Công việc quan trọng sắp tới chính là xây dựng hạ tầng trục chính, viết lại “sổ tay vận hành”, phát triển chiều sâu nguồn nhân lực và kỷ luật trong thực thi. Nếu làm đúng, Vùng đô thị TP.HCM mở rộng sẽ không chỉ lớn hơn trên bản đồ, mà còn trở thành tài sản chất lượng trong danh mục của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
