Phát triển Công nghiệp hỗ trợ: Nền tảng chiến lược cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Tiềm năng to lớn của ngành công nghiệp hỗ trợ

Thống kê năm 2024 cho thấy, ngành chế biến - chế tạo của Việt Nam đã thu hút hơn 25,5 tỷ USD vốn đăng ký mới, chiếm gần 67% tổng vốn FDI vào cả nước. Điều này không chỉ thể hiện sức hút mạnh mẽ của Việt Nam mà còn cho thấy tiềm năng to lớn của ngành công nghiệp hỗ trợ.

Theo khảo sát của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), hơn 56% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có kế hoạch mở rộng đầu tư trong 1-2 năm tới, với mục tiêu chủ yếu là tăng cường chuỗi cung ứng nội địa. Hiện tại, có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực này, chiếm 40% tổng số doanh nghiệp toàn ngành, cho thấy tầm quan trọng của các doanh nghiệp nước ngoài trong hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam.

Ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc (Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính), khẳng định công nghiệp hỗ trợ là nền tảng chiến lược cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Ngành này không chỉ cung cấp nguyên liệu đầu vào, mà còn tăng giá trị gia tăng, nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm sự phụ thuộc vào các biến động kinh tế toàn cầu.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP cũng trao thẩm quyền rõ ràng cho UBND cấp tỉnh trong việc xác nhận và hậu kiểm ưu đãi. Bộ Công Thương giữ vai trò đầu mối quản lý quốc gia về công nghiệp hỗ trợ; chủ trì xây dựng hệ sinh thái chính sách, tiêu chuẩn, đầu tư phát triển các Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp vùng bằng nguồn ngân sách nhà nước và phối hợp cùng các bộ khác.

Nhận thức được vai trò đó, Chính phủ Việt Nam đã và đang triển khai hàng loạt chính sách ưu đãi toàn diện. Cụ thể, các dự án công nghiệp hỗ trợ được hưởng nhiều ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế nhập khẩu cho máy móc, thiết bị và vật tư trong nước chưa sản xuất được. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn được hỗ trợ tiếp cận vốn ưu đãi, đào tạo quản trị, đổi mới công nghệ và tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại. Đặc biệt, với 4 nghị quyết của Bộ Chính trị (57-NQ/TW, 59-NQ/TW, 66-NQ/TW, 68-NQ/TW) đã tạo hệ sinh thái thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ, tăng năng lực nội địa và hội nhập quốc tế.

Cùng với đó, để phát triển công nghiệp hỗ trợ một cách hiệu quả, Chính phủ đã ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP với nhiều chính sách ưu đãi và đột phá đối với ngành này. Theo ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), Nghị định mới không chỉ mở rộng khái niệm công nghiệp hỗ trợ mà còn đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính. Đặc biệt, mức hỗ trợ tài chính cho các hoạt động phát triển thị trường và hợp tác công nghệ đã được nâng lên tới 70%, tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng tập trung tới việc thành lập các trung tâm hỗ trợ công nghiệp ở cả cấp vùng và cấp địa phương. Hiện đã có hai trung tâm phía Bắc và phía Nam được thành lập, với vai trò đào tạo, tư vấn công nghệ và hỗ trợ kiểm định sản phẩm, từ đó nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp trong nước. Cục Công nghiệp cũng thường xuyên làm việc với các tập đoàn đa quốc gia như Samsung, Toyota để lựa chọn các doanh nghiệp Việt Nam có tiềm năng, giúp họ cải tiến sản xuất và trở thành nhà cung cấp cho các chuỗi giá trị toàn cầu.

5 lĩnh vực trụ cột, ưu tiên đầu tư nâng cao chất lượng

Thay vì phát triển dàn trải, Bộ Công Thương đã quyết định ưu tiên đầu tư có chiều sâu vào 5 lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ trọng tâm: cơ khí chế tạo; ô tô; điện - điện tử và bán dẫn; dệt may - da giày; và vật liệu cơ bản. Trong đó,

Cơ khí chế tạo: Tập trung sản xuất linh kiện, phụ kiện chất lượng cao để phục vụ các ngành sản xuất lớn trong nước.

Ô tô: Đây là ngành có tỷ lệ nội địa hóa chỉ khoảng 15-20%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 30-40% vào năm 2030. Do đó, việc kêu gọi đầu tư vào các công đoạn phức tạp như sản xuất hộp số, khung xe, bộ điều khiển đang là ưu tiên hàng đầu.

Ngành Điện - điện tử và bán dẫn: Đây là ngành đang dẫn đầu về thu hút FDI và chiếm hơn 30% giá trị xuất khẩu công nghiệp. Việt Nam đang xây dựng các cụm công nghiệp chuyên biệt và hợp tác với các tập đoàn lớn như Samsung, Intel để đào tạo đội ngũ kỹ sư chuyên sâu.

Dệt may - da giày: Nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, định hướng là phát triển sản xuất sợi kỹ thuật, da nhân tạo và các loại đế giày sinh học.

Vật liệu cơ bản: Đây được xem là nút thắt then chốt. Chiến lược là đầu tư mạnh vào sản xuất các vật liệu như hợp kim nhôm, nhựa kỹ thuật, cao su kỹ thuật, và vật liệu phục vụ pin xe điện, linh kiện 5G.

Với những chính sách đồng bộ và chiến lược tập trung, Chính phủ, tiếp tục tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư, không chỉ từ các tập đoàn nước ngoài mà còn giúp các doanh nghiệp trong nước phát triển mạnh mẽ. Đây là bước đi chiến lược nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu và hiện thực hóa mục tiêu trở thành một trung tâm sản xuất chiến lược của khu vực.

Khôi Việt