TP.HCM thí điểm việc cân rác: Người dân phản ứng (Bài 1)

"Định mức" 4kg rác một hộ dân/ngày?

Ngày 18/12/2024, UBND huyện Hóc Môn đã ban hành Quyết định số 7103/QĐ-UBND về việc ban hành giá dịch vụ thu gom tại nguồn, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt năm 2025 trên địa bàn huyện.

Tiếp đó, ngày 24/12/2024, UBND huyện Hóc Môn tiếp tục ban hành Công văn số 7099/UBND-TNMT về việc triển khai Quyết định số số 7103/QĐ-UBND nêu trên.

Theo công văn này, giá thu gom tại nguồn, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt năm 2025 được quy định như sau:

Nhóm hộ gia đình, là căn nhà (căn hộ) mà người dân đang sinh sống, sinh hoạt hàng ngày và không có hoạt động kinh doanh, không phân biệt hộ gia đình mặt tiền hay trong hẻm, số lượng người trong hộ (khối lượng phát thải trung bình 120kg/hộ/tháng) thì giá thu gom và vận chuyển năm 2025 là 75.000 đồng (trong đó, giá thu gom tại nguồn là 45.500 đồng và giá vận chuyển là 29.500 đồng)

Quy định định lượng rác thải 4kg/hộ/ngày là chưa sát với thực tiễn tại TP. HCM.

Đối với nhóm ngoài hộ gia đình gồm các quán ăn, uống một buổi trong nhà và vỉa hè được phép sử dụng; cơ sở thương nghiệp nhỏ; trường học, thư viện; cơ quan hành chính, sự nghiệp có khối lượng chất thải rắn phát sinh từ 120kg/tháng đến dưới 220kg/tháng, trung bình 170kg/tháng thì giá thu gom và vận chuyển năm 2025 là 106.000 đồng.

Các quán ăn, uống một buổi trong nhà và vỉa hè được phép sử dụng; cơ sở thương nghiệp nhỏ; trường học, thư viện; cơ quan hành chính, sự nghiệp... có khối lượng chất thải rắn phát sinh từ 220kg/tháng đến 320kg/tháng, trung bình 270kg/tháng giá thu gom và vận chuyển năm 2025 là 169.000 đồng.

Các quán ăn, uống một buổi trong nhà và vỉa hè được phép sử dụng; cơ sở thương nghiệp nhỏ; trường học, thư viện; cơ quan hành chính, sự nghiệp... có khối lượng chất thải rắn phát sinh từ 320kg/tháng đến 420kg/tháng, trung bình 370kg/tháng thì giá thu gom và vận chuyển năm 2025 là 231.000 đồng.

Các đối tượng còn lại, các quán ăn trong nhà cả ngày; nhà hàng, khách sạn, nhà trọ, thương nghiệp lớn; chợ, siêu thị, trung tâm thương mại; rác sinh hoạt từ các cơ sở sản xuất, y tế, địa điểm vui chơi, công trình xây dựng... có khối lượng chất thải rắn phát sinh trên 420kg/tháng thì giá thu gom và vận chuyển năm 2025 sẽ tính là 624 đồng/kg.

Đồng thời, UBND huyện Hóc Môn cũng chỉ đạo Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích huyện Hóc Môn thực hiện việc lắp thiết bị cân khối lượng (trạm cân) tại các trạm trung chuyển để tăng cường kiểm soát khối lượng chất thải rắn sinh hoạt ra vào trạm trung chuyển và là cơ sở xác định thu giá vận chuyển theo quy định.

Nhiều người phản ứng

Trên cơ sở đó, từ cuối tháng 2/2025, huyện Hóc Môn, TP.HCM đã triển khai việc thí điểm việc cân rác thải sinh hoạt. Cụ thể, từ ngày 24/02, huyện Hóc Môn tiến hành thí điểm việc cân rác thải sinh hoạt tại 3 trạm trung chuyển rác gồm: Bà Điểm, Xuân Thới Thượng và Tân Thới Nhì.

Việc cân thí điểm rác thải sinh hoạt đã lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ phía những người thu gom rác bởi sự thiếu thực tế. Theo những người thu gom, khối lượng rác thải không phải hộ gia đình nào cũng giống nhau, có hộ chỉ vài ký rác nhưng cũng có những hộ lên tới hàng chục ký rác thải mỗi ngày. Bên cạnh đó, vào những dịp lễ, những ngày nghỉ nhu cầu sinh hoạt của người dân tăng cao cũng khiến cho lượng rác theo đó mà tăng lên.

“Rác ùn ứ tới ngày hôm nay cũng vì Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích huyện Hóc Môn tổ chức cân thí điểm để xác định khối lượng đầu vào của anh em công nhân thu gom rác. Nhưng mà tôi thấy hình thức này là không phù hợp vì lượng rác của mỗi hộ gia đình là khác nhau. Nếu cố định là 4kg/hộ/ngày thì khối lượng rác chênh lệch còn lại nằm ở đâu? Hay chúng tôi bỏ lại?”, một người thu gom rác băn khoăn.

Xe thu gom rác thải ùn ứ trong những ngày đầu thí điểm cân rác tại Hóc Môn.

“Chúng tôi đã thử cân tại 40 hộ dân thì trung bình mỗi hộ sẽ từ 10- 12kg rác/ hộ/ngày. Mà bây giờ quy định áp dụng 4kg/hộ/ngày thì số lượng rác dư ai sẽ phải chịu chi phí? Tôi yêu cầu ngành chức năng phải xem xét lại vấn đề trên để có giải pháp cho phù hợp. Khi chính quyền phổ biến mà người dân đồng tình với việc cân ký thì chúng tôi (những người thu gom) sẽ đồng ý cân ký. Nhưng khi ra quy định mà không họp, không phổ biến đến người dân thì chúng tôi không đồng tình vì không thể làm được ”, chị D. người thu gom rác chia sẻ.

Ngoài phản ứng về thí điểm cân rác theo định mức, thì người thu gom còn bày tỏ bức xúc về việc từ trước đến nay họ vẫn đang phải kiêm thêm cả nhiệm vụ thu phí vận chuyển, mà đáng ra, đây là trách nhiệm của địa phương hoặc Công ty TNHH MTV Dịch vụ công ích. Phí vận chuyển hiện đang được tính dựa trên khối lượng rác thải thực tế từ các hộ dân, khối lượng rác càng nhiều thì phí vận chuyển càng cao, nếu người dân không đóng thì người thu gom sẽ phải tự bỏ tiền túi đề bù lại. Cùng với đó, hiện nay định mức khối lượng rác thải giữa quy định và thực tế đang không khớp, từ đó dẫn đến nguy cơ việc người thu gom phải tự “bù lỗ” cả hai loại phí và tạo ra nghịch lý “người đi làm phải trả tiền”.

Phản ứng trước việc thí điểm cân rác, có thời điểm một số người thu gom đã đình công khiến cho lượng rác ở các hộ dân dồn ứ, ảnh hưởng đến môi trường.

“Tụi em cần là xin trả lại phí vận chuyển để Công ty công ích tự đi thu. Đây là mong muốn của tất cả các anh em thu gom rác. Nghề này bạc, mùa dịch tụi em vẫn đi lấy rác cho người dân, những cái chỗ nguy hiểm như trường cai nghiện tụi em cũng vào thu gom không nề hà bất cứ gì. Chỉ cầu có cái ăn, cái mặc thôi, mà giờ khổ quá”, chị A, một người thu gom trên địa bàn xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn ngậm ngùi.

Không chỉ diễn ra trên địa bàn huyện Hóc Môn, thực trạng nêu trên còn diễn ra ở các địa phương thuộc huyện Bình Chánh. Những người thu gom rác ở Bình Chánh cũng cho rằng quy định về định lượng rác thải hiện nay và việc người thu gom phải kiêm nhiệm thu phí vận chuyển là chưa phù hợp với thực tế. Những bất cập này khiến cho hàng loạt người thu gom rác phải bức xúc và phản ứng không phải là vô lý.

(Còn nữa)

Thanh Tùng