TP.HCM xây dựng vùng kiểm soát khí thải, tăng mức xử phạt phương tiện không đạt chuẩn

Theo báo cáo Sở Xây dựng gửi Bộ Xây dựng, thành phố sẽ thiết lập các vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm, Cần Giờ và Côn Đảo, đồng thời áp dụng mức xử phạt tăng dần đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải khi lưu thông vào các khu vực này.

Ở giai đoạn đầu, TP.HCM tập trung xây dựng lộ trình chuyển đổi toàn bộ xe buýt sang sử dụng điện hoặc nhiên liệu sạch, với mục tiêu đến năm 2030 toàn bộ đội xe buýt đều đáp ứng tiêu chuẩn khí thải xanh. Giai đoạn hai sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện còn lại, bao gồm xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện và hình thành các vùng LEZ trên cơ sở đề xuất của đơn vị tư vấn. Hồ sơ dự kiến hoàn thiện và trình HĐND TP.HCM trong quý I/2026.

TP.HCM xây dựng vùng kiểm soát khí thải, tăng mức xử phạt phương tiện không đạt chuẩn. Ảnh: Nguyễn Châu

Theo phương án được nghiên cứu, vùng LEZ trung tâm dự kiến bao gồm các quận 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận, giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 trục đường lớn. Từ năm 2026, các nhóm phương tiện bị kiểm soát gồm: xe tải nặng dùng diesel (cấm hoàn toàn), ôtô thương mại dưới tiêu chuẩn Euro 4 và xe máy kinh doanh dưới Euro 2.

Khi xe máy bắt buộc kiểm định khí thải vào năm 2027, phạm vi kiểm soát mở rộng sang toàn bộ xe máy dưới Euro 2 và ôtô không đạt Euro 4. Giai đoạn sau 2032, TP.HCM dự kiến nâng chuẩn khí thải và mở rộng LEZ đến toàn bộ khu vực vành đai 1.

Về giải pháp giám sát, thành phố dự kiến lắp đặt hệ thống camera nhận diện biển số tại tất cả lối vào vùng LEZ. Dữ liệu đăng kiểm sẽ được đối chiếu để xác định mức khí thải của từng phương tiện.

Trong tháng đầu thí điểm, các trường hợp vi phạm chỉ bị nhắc nhở. Từ tháng thứ hai đến tháng thứ sáu, mức xử phạt áp dụng bằng 50% Nghị định 168, tương đương 100.000 đồng đối với mô tô, xe máy và 200.000 đồng đối với ôtô. Sau 6 tháng, mức phạt tối đa được áp dụng: 200.000 đồng đối với mô tô, xe máy và 400.000 đồng đối với ôtô không đạt chuẩn khí thải khi đi vào vùng LEZ.

Cùng với xử phạt, đề án cũng đề xuất các chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời phát triển hạ tầng sạc điện và tăng cường giao thông công cộng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi phương tiện.

TP.HCM sau khi mở rộng địa giới hành chính có hơn 14 triệu dân và khoảng 13 triệu phương tiện, chưa kể lượng lớn xe vãng lai. Giao thông đường bộ hiện chiếm khoảng 88% lượng bụi mịn phát sinh, gây thiệt hại kinh tế ước tính hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.

Đại diện Sở Xây dựng cho biết các đề xuất hiện nay vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và sẽ được lấy ý kiến rộng rãi từ người dân, chuyên gia và các sở ngành trước khi hoàn thiện hồ sơ trình UBND TP và HĐND TP.HCM xem xét theo quy định.

Văn Tùng