TP Hồ Chí Minh: Hướng xử lý để công tác phân loại rác tại nguồn đạt hiệu quả

Khuyến khích người dân phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn. (Ảnh minh họa: Thanh Tùng/TTXVN)

Tại cuộc họp cung cấp thông tin về các vấn đề kinh tế-xã hội trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh do Ban Tuyên giáo Thành ủy, Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố tổ chức vào chiều 6/6, Sở Tài nguyên và Môi trường đã thông báo về những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn của Thành phố trong thời gian qua, cũng như hướng xử lý để công tác phân loại rác tại nguồn đạt hiệu quả như mong muốn.

Trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2019, Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành các chính sách, văn bản pháp lý hướng dẫn thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Trong giai đoạn này, Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 và năm 2014 chưa quy định cụ thể nguyên tắc phân loại chất thải rắn sinh hoạt; tùy theo điều kiện cụ thể về công nghệ xử lý, hạ tầng kỹ thuật phục vụ công tác thu gom, vận chuyển sau phân loại, các địa phương tự đưa ra quyết định cách thức phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.

Kế thừa kết quả thực hiện Chương trình thí điểm phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn đã triển khai và hiện trạng của công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt đang áp dụng trên địa bàn, từ năm 2017, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 1832/QĐ-UBND về kế hoạch thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn giai đoạn 2017-2020.

Chất thải sinh hoạt từ các hộ gia đình được phân loại thành ba nhóm: nhóm chất thải hữu cơ (để sản xuất phân compost); nhóm chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế và nhóm chất thải còn lại.

Tuy nhiên, qua thực tế triển khai công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn của Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn trên cũng tồn tại một số bất cập, chưa đồng bộ làm ảnh hưởng đến hiệu quả chung của chương trình.

Đặc biệt là tỷ lệ tham gia phân loại rác sinh hoạt tại nguồn từ các hộ gia đình chưa cao cùng với số lượng phương tiện thu gom còn hạn chế dẫn đến có tình trạng người dân đã phân loại tại nhà nhưng lực lượng thu gom lại trộn lẫn với nhóm khác khi thu gom hoặc thu gom chung giữa hộ đã phân loại và hộ không phân loại.

Trước thực tế trên, để đảm bảo thu gom, vận chuyển, xử lý hết lượng chất thải phát sinh hằng ngày và khuyến khích người dân thực hiện phân loại chất thải sinh hoạt tại nguồn, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quyết định số 09/2021/QĐ-UBND ngày 4/5/2021 về sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Quy định quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Thành phố.

Theo đó, chất thải rắn sinh hoạt được phân làm hai loại: nhóm chất thải có khả năng tái chế và nhóm chất thải còn lại.

Với nhóm chất thải có khả năng tái chế, người dân có thể giao dịch, bán hoặc cho các đơn vị thu mua để tái chế, tái sử dụng và không phải trả phí thu gom, vận chuyển đến các khu xử lý tập trung.

Với nhóm chất thải còn lại, người dân chuyển giao cho các đơn vị thu gom và phải trả phí thu gom, vận chuyển đến các khu xử lý tập trung của Thành phố.

Theo kết quả công bố của Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, có trên 85% người dân Thành phố hiểu được ý nghĩa và sự cần thiết của việc phân loại rác tại nguồn.

Bên cạnh đó, trên địa bàn Thành phố đang dần hình thành thị trường thu mua các chất thải sinh hoạt có thể tái chế đi vào hoạt động; góp phần giảm áp lực trong việc thu gom, vận chuyển cũng như xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Do đó, việc triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn cần được thực hiện liên tục nhằm tạo thói quen cho người dân cũng như phát triển thị trường thu mua các sản phẩm tái chế.

Một thách thức khác cho công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn ở Thành phố Hồ Chí Minh là Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 có quy định tại Khoản 1 Điều 75 về việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại thành 3 nhóm: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm và chất thải rắn sinh hoạt khác.

Chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt sẽ thực hiện dựa trên khối lượng hoặc thể tích chất thải đã được phân loại. Thời hạn chậm nhất các tỉnh, thành phố trên cả nước phải chuyển đổi từ các mô hình phân loại, thu gom hiện tại để thực hiện quy định trên là ngày 31/12/2024.

Để chuyển đổi từ việc phân loại rác sinh hoạt từ 2 nhóm theo Quyết định 09/2021/QĐ-UBND sang 3 nhóm theo quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì các đơn vị, địa phương tại Thành phố Hồ Chí Minh cần có thời gian để trao đổi, làm việc với các đơn vị trúng thầu thu gom, vận chuyển xây dựng kế hoạch.

Các đơn vị, rà soát, đầu tư bổ sung trang thiết bị, phương tiện, hạ tầng kỹ thuật phục vụ thu gom, vận chuyển, phương thức thực hiện theo hướng dẫn mới mà Bộ Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng và chuẩn bị ban hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ trong việc phân loại, tổ chức thu gom, tránh xảy ra trường hợp người dân đã thực hiện phân loại rồi nhưng trong quá trình thu gom lại trộn lẫn các chất thải đã phân loại vào chung với nhau, gây lãng phí nguồn lực xã hội, làm giảm hiệu quả hoạt động phân loại rác tại nguồn.

Hiện Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Ủy ban Nhân dân thành phố Thủ Đức và các quận, huyện rà soát tình hình tổ chức hoạt động thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại.

Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động lưu giữ, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt sau phân loại để xây dựng lộ trình triển khai phù hợp trên địa bàn Thành phố nhằm đảm bảo sự đồng bộ giữa các khâu (thu gom, vận chuyển và xử lý các loại chất thải sau phân loại) khi triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn thành 3 nhóm theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020./.

(TTXVN/Vietnam+)