TP Hồ Chí Minh loay hoay giải bài toán chống ngập - Bài cuối: Dự án chống ngập ngàn tỷ chưa biết khi nào về đích
Không chỉ ngập do mưa, sụt lún, biến đổi khí hậu, mà nhiều con đường ở TP Hồ Chí Minh còn ngập kép do ảnh hưởng của triều cường dâng cao. Trong khi đó, giải pháp chống ngập bằng kỹ thuật qua 6 cống ngăn triều được triển khai hơn 6 năm qua, vẫn chưa biết khi nào về đích.
Việc thi công cống Phú Định trên kênh Đôi (Quận 8) đã đạt khoảng 90% tiến độ nhưng phải dừng thi công do gặp khó về vốn.
Ông Quách Ngọc Tuấn, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hồ Chí Minh cho biết, sau nhiều lần gia hạn, dự án chống ngập gần 10.000 tỷ đồng đã hoàn thành khoảng 90% khối lượng và đang trong giai đoạn thi công hoàn thành các hạng mục công trình còn lại để đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, hiện nay công tác thi công đang phải tạm dừng và chưa xác định được thời gian hoàn thành, vì gặp khó khăn về nguồn vốn thanh toán.
Cụ thể, dự án đã hết thời hạn giải ngân tái cấp vốn từ tháng 9/2020 theo Quyết định số 770/QĐ-NHNN ngày 27/4/2020 của NHNN, nên NHNN dừng giải ngân cho Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - BIDV, để cho nhà đầu tư vay thực hiện dự án.
Trên công trường cống Phú Định không có công nhân làm việc, nhiều hạng mục có dấu hiệu xuống cấp nghiêm trọng, bỏ hoang.
Trên cơ sở báo cáo của UBND TP Hồ Chí Minh, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 40/NQ-CP ngày 01/4/2021, cho phép UBND Thành phố được tiếp tục triển khai thực hiện dự án theo cơ chế đặc thù, được Thủ tướng Chính phủ đồng ý tại Thông báo số 285/TB-VPCP ngày 20/8/2015 của Văn phòng Chính phủ, và các thủ tục đã được các cơ quan có thẩm quyền chấp thuận, nhằm bảo đảm lợi ích về kinh tế - xã hội, tránh lãng phí nguồn lực đã đầu tư. Ngày 31/1/2023, UBND TP Hồ Chí Minh đã ký kết Phụ lục Hợp đồng BT và Biên bản thỏa thuận với nhà đầu tư để tiếp tục triển khai thực hiện.
Cống Mương Chuối (huyện Nhà Bè) với 4 cửa van ngăn triều đã hoàn thành việc lắp đặt, các hạng mục dự án cũng đã đạt 96% khối lượng. Tuy nhiên, khu vực này không có công nhân làm việc, nhiều hạng mục đang đắp chiếu và có dấu hiệu xuống cấp.
Theo ông Quách Ngọc Tuấn, dự án này gặp một số khó khăn do cơ chế thanh toán hợp đồng BT theo quy định chỉ cho thanh toán bằng đất. Riêng dự án này được cơ chế đặc thù thanh toán bằng quỹ đất và ngân sách nên có vướng mắc về cơ sở pháp lý để thanh toán đồng thời đất và tiền ở thời điểm hiện nay; đặc biệt, do khó khăn vướng mắc trong việc thanh toán cho nhà đầu tư nên ngân hàng BIDV chưa thể giải ngân nguồn vốn tái cấp vốn dự án.
Cống ngăn triều Tân Thuận (Quận 7) nằm trên kênh Tẻ đã hoàn thành hơn 93% khối lượng thi công. Hiện tại, cống Tân Thuận đã xây dựng cơ bản, hoàn thiện âu thuyền, cửa van, hệ thống máy bơm công suất lớn... Tuy nhiên, dự án này vẫn chưa thể vận hành khiến tuyến đường Trần Xuân Soạn nằm ngay cạnh công trình này thường xuyên bị ngập do triều cường dâng cao.
"Để giải quyết khó khăn cho dự án này, TP Hồ Chí Minh đã có Tờ trình báo cáo Tổ Công tác Chính phủ về khó khăn vướng mắc và đề xuất giải pháp ban hành Nghị quyết mới để giải quyết vướng mắc liên quan đến cơ chế thanh toán cho dự án, giải pháp huy động nguồn vốn để thi công hoàn thành công trình, điều chỉnh tổng mức đầu tư theo kết luận Kiểm toán Nhà nước… nhằm sớm thi công hoàn thành công trình. Nếu được Tổ Công tác Chính phủ tháo gỡ khó khăn vướng mắc thì Nhà đầu tư cam kết sẽ thi công hoàn thành công trình trong vòng 6 – 8 tháng, kể từ ngày được giải ngân", ông Quách Ngọc Tuấn nói.
Tại cống ngăn chiều Tân Thuận, các thanh sắt của dự án đã có dấu hiệu xuống cấp sau nhiều ngày dừng thi công.
Còn theo đại diện Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam, ngày 17/5/2024, Công ty Trung Nam có văn bản thông báo gửi đến UBND Thành phố về việc sẽ bắt đầu huy động nhân sự để thi công trở lại cống Bến Nghé từ ngày 1/6/2024. Theo đó, nhà đầu tư có kiến nghị UBND TP sớm chấp thuận bãi đổ bùn đất để có thể triển khai thi công nạo vét, thảm đá gia cố lòng sông, đồng thời kiến nghị cấp phép thi công các hạng mục trên bờ.
Để giải quyết khó khăn cho nhà đầu tư, UBND TP Hồ Chí Minh cũng đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng nghiên cứu, tham mưu giải quyết các kiến nghị nêu trên. Hiện các đơn vị đang tham mưu UBND TP Hồ Chí Minh nhằm tạo điều kiện sớm thi công hạng mục cống Bến Nghé.
Hiện nay, cống ngăn triều Bến Nghé (Quận 1) nằm trên rạch Bến Nghé vẫn bất động, dù trước đó nhà đầu tư cho biết sẽ thi công trở lại vào ngày 1/6.
Theo dại diện UBND TP Hồ Chí Minh, dự án giải quyết ngập do triều cường khu vực TP Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) có tổng mức đầu tư gần 10.000 tỷ đồng, nhằm kiểm soát ngập do triều cường cho diện tích 750 km2, với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm thành phố. Quy mô dự án gồm 6 cống ngăn triều (Tân Thuận, Bến Nghé, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định) và xây kè ven sông dài 7,8km, từ Vàm Thuật đến Sông Kinh.
Công trình này do Công ty TNHH Trung Nam BT 1547 (thuộc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Trung Nam) thực hiện theo hình thức đối tác công tư (PPP) với hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao) với tổng mức đầu tư gần 10.000 tỉ đồng, được khởi công giữa năm 2016, dự kiến hoàn thành năm 2018. Tuy nhiên, sau 6 năm thi công, dự án đã dừng thi công từ tháng 8/2020 đến nay dù đã hoàn thành trên 90% khối lượng công việc.
