TP. Hồ Chí Minh: Nhiều thủ tục mua nhà ở xã hội gây phiền hà cho người dân

Một chung cư được đầu tư dưới dạng nhà ở xã hội trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Kỳ Phương

Những vướng mắc trong xét duyệt đối tượng

UBND TP. Hồ Chí Minh vừa văn bản số 5615/UBND-DT gửi Bộ Xây dựng để nghị hướng dẫn, tháo gỡ một số vướng mắc trong công tác xét duyệt đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Theo văn bản của UBND thành phố, trong thời gian qua, địa phương nhận được nhiều kiến nghị, phản ánh của các chủ đầu tư dự án và người thuê, mua, thuê mua nhà ở xã hội liên quan đến việc xác nhận về thực trạng nhà ở.

Tại Thông tư 09/2021/TT-BXD của Bộ Xây dựng quy định, UBND cấp xã nơi có đăng ký thường trú hoặc tạm trú từ một năm trở lên thực hiện xác nhận về thực trạng nhà ở và chưa được hỗ trợ nhà ở, đất ở theo Mẫu số 3, Mẫu số 4 tại Phụ lục I ban hành kèm theo thông tư.

Trong đó, UBND cấp xã phải xác nhận về tình trạng nhà ở của hộ gia đình hiện nay thuộc một trong các trường hợp sau: Chưa có nhà ở thuộc sở hữu của hộ; có nhà nhưng chật chội, diện tích bình quân dưới 10m2 sàn/người; có nhà ở nhưng nhà ở bị hư hỏng, dột nát; có nhà ở nhưng đã bị hư hỏng khung, tường, mái nhà và diện tích khuôn viên đất của nhà ở thấp hơn tiêu chuẩn diện tích tối thiểu thuộc diện được phép cải tạo, xây dựng theo quy định của UBND cấp tỉnh.

Hay, có đất ở tại địa phương nơi đăng ký hộ khẩu thường trú và diện tích khuôn viên đất phù hợp với quy hoạch xây dựng theo quy định của UBND cấp tỉnh; có nhà ở nhưng thuộc diện bị giải tỏa khi Nhà nước thu hồi đất; có nhà ở gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi phải di chuyển chỗ ở và không còn chỗ ở nào khác tại nơi có đất thu hồi mà chưa được bồi thường về nhà ở, đất ở tái định cư.

Khoản 6 Điều 62 Luật Nhà ở năm 2014 còn quy định về nguyên tắc cho thuê, cho thuê mua, bán nhà ở xã hội có nêu vấn đề, mọi trường hợp không đúng quy định của Luật này thì hợp đồng mua bán không có giá trị pháp lý.

UBND TP. Hồ Chí Minh cho biết, hầu hết đương sự khai “chưa có nhà ở thuộc sở hữu của hộ gia đình”.

Tuy nhiên, thực tế có nhiều trường hợp UBND cấp xã không thực hiện xác nhận theo mẫu vì cho rằng, UBND cấp xã chỉ xác nhận đương sự có sở hữu nhà hay không tại căn nhà đang thường trú hoặc tạm trú trên địa bàn do UBND cấp xã quản lý hoặc có trường hợp chỉ xác nhận chữ ký hoặc chỉ xác nhận đương sự tự cam kết và tự chịu trách nhiệm.

Như vậy, xác nhận như trên của UBND cấp xã không đảm bảo đúng yêu cầu được quy định tại Mẫu số 3, Mẫu số 4 Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư 09.

Trường hợp yêu cầu phải xác nhận đúng theo mẫu sẽ gây khó khăn cho UBND cấp xã và gây ách tắc trong giải quyết hồ sơ xét duyệt đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Nhận thấy nhiều bất cập, TP. Hồ Chí Minh đã có kiến nghị gỡ vướng quy định xét duyệt mua nhà ở xã hội. Ảnh: Kỳ Phương.

Kiến nghị nghiên cứu sửa đổi

UBND TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc UBND cấp xã xác nhận nội dung chưa có nhà ở thuộc sở hữu hộ gia đình là rất khó thực hiện, gây phiền hà và dư luận không tốt trong nhân dân.

Mặt khác, tại Mẫu số 3, Mẫu số 4, đương sự đã cam kết “tôi và những người trong hộ gia đình chưa được thụ hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở, đất ở dưới bất kỳ hình thức nào”; cam đoan lời khai đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đã kê khai.

Vì thế, UBND TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn việc xác nhận nội dung trên hoặc chấp thuận xác nhận của UBND cấp xã với nội dung đương sự đang thường trú, tạm trú tại đâu và căn nhà thuộc quyền sở hữu của ai.

Phương án khác là chỉ xác nhận chữ ký, giao đương sự chịu trách nhiệm trước pháp luật về các thông tin do đương sự cung cấp.

Trường hợp khai không đúng sự thực thì thực hiện thu hồi theo Luật Nhà ở để tạo điều kiện cho các trường hợp có khó khăn về chỗ ở được hưởng chính sách nhà ở xã hội.

UBND TP. Hồ Chí Minh nhận xét, trên thực tế hộ gia đình có thể gồm nhiều gia đình nhỏ hoặc hộ gia đình chỉ có vợ, chồng và con đăng ký thường trú; người ở nhờ cũng cùng đăng ký cư trú. Việc quy định “chưa có nhà ở thuộc sở hữu của hộ gia đình” dẫn đến việc hộ gia đình có nhiều người, nhiều thế hệ cùng đăng ký thường trú khó được hưởng chính sách về nhà ở xã hội.

Từ những cơ sở nêu trên, UBND TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, hướng dẫn theo hướng xác định hộ gia đình (chỉ bao gồm: cha, mẹ và con chưa thành niên), để tạo điều kiện cho các trường hợp có khó khăn về chỗ ở được hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Được biết, TP. Hồ Chí Minh hiện có 9 dự án nhà ở xã hội đang triển khai với diện tích đất 17,5ha, gần 517.700m2 sàn xây dựng, quy mô trên 6.300 căn hộ. Trong đó, có 5 dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2016 - 2020 và 4 dự án động thổ, khởi công năm 2022.

Kỳ Phương