TPHCM cần chuyển đổi công nghiệp để có động lực tăng trưởng mới

Chiều 25-9, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế TPHCM lần thứ 5 năm 2024 (HEF 2024) đã diễn ra phiên đối thoại chính sách do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì. Phiên đối thoại này nhằm tạo cơ hội cho các địa phương, doanh nghiệp được trao đổi sâu rộng, thực chất với Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành trung ương về thực trạng, giải pháp trong việc áp dụng mô hình chuyển đổi công nghiệp tại TPHCM cũng như vấn đề chiến lược quốc gia. Đồng thời các địa phương, doanh nghiệp cũng kiến nghị cho Chính phủ những mô hình, giải pháp, chính sách ở tầm vĩ mô.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì phiên đối thoại chính sách trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế TPHCM lần thứ 5 năm 2024 vào chiều 25-9.

Cần nỗ lực giữ vai trò đầu tàu kinh tế

Báo cáo tổng quan về quá trình chuyển đổi công nghiệp của TPHCM, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan cho biết, trong 5 năm gần đây, kinh tế TPHCM tiếp tục phát triển ổn định, giữ vai trò là trung tâm nhiều mặt của khu vực và cả nước. Hằng năm, TPHCM đóng góp 20% GRDP, 25% nguồn thu ngân sách và của cả nước.

Trong sự phát triển kinh tế của thành phố, ngành công nghiệp có vị trí quan trọng và chiếm tỉ trọng đóng góp cao. Giai đoạn từ 2016 đến nay, với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế TPHCM, ngành công nghiệp đã có những bước phát triển mạnh và vững chắc dựa trên 4 ngành công nghiệp trọng yếu gồm cơ khí; điện tử – công nghệ thông tin; hóa dược – cao su nhựa và chế biến lương thực – thực phẩm. Đây là những ngành có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng cao, tạo tác động lan tỏa tích cực đến các ngành kinh tế khác.

Bên cạnh những thành tựu đạt được thì theo ông Phó Chủ tịch Hoan, công nghiệp thành phố cũng đang đứng trước những thách thức như phát triển thiếu bền vững; gia công, lắp ráp còn chiếm tỉ trọng cao, giá trị gia tăng thấp. Đáng chú ý, có công nghệ sau hơn 30 năm đầu tư phát triển đến nay đã lạc hậu, sử dụng nhiều tài nguyên và thâm dụng lao động…

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan báo cáo tổng quan về quá trình chuyển đổi công nghiệp của TPHCM. Ảnh: VGP

Ngoài ra, công nghiệp hỗ trợ phát triển chậm; phân bố khu chế xuất, khu công nghiệp không còn phù hợp, một số khu công nghiệp hiện nay nằm trong vùng lõi của thành phố.

Cũng chia sẻ tại diễn đàn năm nay, ông Phạm Bình An Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM cho biết, TPHCM đã chuyển đổi công nghiệp từ khá sớm, từ năm 2000 đã dịch chuyển sản xuất công nghiệp, di dời các khu công nghiệp ô nhiễm và doanh nghiệp thâm dụng lao động. Sự ra đời của Khu công nghệ cao và Công viên phần mềm Quang Trung là những ví dụ điển hình.

Đến 2023, theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, kinh tế số đóng góp gần 15% GRDP của TPHCM, giá trị sản xuất khu công nghệ cao tích lũy đạt 150 tỉ đô la Mỹ. TPHCM cũng lọt top 100 thành phố có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động nhất toàn cầu.

Tuy nhiên, đến nay TPHCM mới chỉ có những mô hình ban đầu về chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn cũng còn nhiều vướng mắc. Mặc dù thành phố có lượng lớn doanh nghiệp, chiếm 1/3 cả nước, nhưng năng lực cạnh tranh nhìn chung còn khiêm tốn, thiếu doanh nghiệp dẫn đầu.

Mặt khác, các ngành công nghiệp của TPHCM đang phát triển theo chiều rộng, dựa vào lao động và đã đạt ngưỡng giới hạn, trong khi chi phí thuê đất hiện cao nhất cả nước. Vai trò đóng góp của TPHCM đang sụt giảm về cả GRDP lẫn tỷ lệ xuất khẩu.

“TPHCM đang chuyển sang phát triển thương mại, dịch vụ, nhưng công nghiệp lại phát triển chưa bền vững và chuyển đổi chưa hiệu quả. Đây là vấn đề thực tế của thành phố những năm qua”, ông Bình An nhấn mạnh.

Cần hình thành các ngành công nghiệp mới

Để khắc phục các hạn chế nêu trên, theo ông Hoan, việc chuyển đổi ngành công nghiệp TPHCM là hết sức cấp bách và cần thiết.

“Công nghiệp thành phố phải phát triển theo hướng công nghiệp ứng dụng công nghệ cao; công nghiệp chíp điện tử, vi mạch, bán dẫn; công nghiệp hỗ trợ; công nghiệp xanh gắn chuyển đổi số; phát triển hệ thống các dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp như logistics, dịch vụ số (gồm thông tin và truyền thông), dịch vụ tài chính… Đặc biệt là phải hình thành các ngành công nghiệp mới như công nghiệp năng lượng mới, công nghiệp dược, công nghiệp văn hóa, điện ảnh…”, ông Hoan nêu.

Để chuyển đổi công nghiệp thành phố thành công, ngoài nỗ lực các doanh nghiệp, nhà đầu tư, ông Hoan nhấn mạnh TPHCM cần sự đồng hành của Chính phú, các bộ, ngành Trung ương và các địa phương.

Trước hết là xây dựng các chính sách ưu đãi mạnh mẽ, khả thi của Trung ương và Thành phố theo thẩm quyền; đồng thời tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, giúp doanh nghiệp, nhà đầu tư tiếp cận hiệu quả các nguồn lực theo cơ chế thị trường và tranh thủ sự hỗ trợ, hợp tác của các tổ chức quốc tế, các quốc gia trên thế giới.

Theo ông Hoan, Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TPHCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM đã mở ra cơ hội lớn cho thành phố trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội nói chung và vấn đề phát triển, chuyển đổi công nghiệp nói riêng.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện chắc chắn sẽ gặp phải những vấn đề khó khăn và bất cập. Phiên đối thoại chính sách tại Diễn đàn Kinh tế TPHCM 2024 là cơ hội để doanh nghiệp phản ánh kiến nghị, chính sách để Chính phủ và chính quyền TPHCM lắng nghe, tìm kiếm giải pháp để xây dựng chính sách nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi công nghiệp ở TPHCM và các địa phương trong cả nước.

“TPHCM luôn nhận thức rằng sự thành công của các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong quá trình chuyển công nghiệp nói chung và sản xuất kinh doanh nói riêng, chính là sự thành công của thành phố, góp phần tiếp thêm động lực cho thành phố phát triển mạnh mẽ”, ông Hoan nhấn mạnh.

Trước đó, phát biểu khai mạc diễn đàn năm nay, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên cũng nhìn nhận, lĩnh vực công nghiệp của thành phố đang có dấu hiệu chậm lại, năng lực cạnh tranh giảm, đối mặt nhiều thách thức lớn, làm suy yếu vai trò trung tâm công nghiệp của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và cả nước.

Với vai trò là trung tâm kinh tế tài chính, thương mại, văn hóa, giáo dục và khoa học kỹ thuật, TPHCM có nhiều đóng góp chung cả nước. Tuy nhiên, TPHCM đang đứng trước nhu cầu cấp bách trong tiến trình nâng cao chất lượng sống của người dân, xây dựng thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Ông Nên cho biết, Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị đã giao nhiệm vụ cho TPHCM đến 2030 trở thành thành phố công nghiệp theo hướng hiện đại, và đến 2045 trở thành thành phố có nền công nghiệp phát triển hiện đại ngang tầm các thành phố lớn trong khu vực với nhiều chỉ tiêu cụ thể.

Để đạt được mục tiêu, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên cho biết hiện cùng với giải pháp phát triển bền vững, TPHCM xác định chuyển đổi xanh toàn diện là nhiệm vụ trọng tâm, chuyển đổi công nghiệp là động lực, chuyển đổi số là đột phá và hợp tác phát triển là nhiệm vụ quan trọng, tất yếu.

“Trước mắt, TPHCM sẽ tập trung vượt qua 3 thử thách lớn đó là nhanh chóng cải thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, nhất là hạ tầng giao thông, công nghệ. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, cải cách thể chế thủ tục hành chính, và có những cơ chế chính sách vượt trội, đột phá, huy động các nguồn lực đầu tư phát triển, tháo khó khăn vướng mắc tạo cơ hội hơn nữa cho cộng đồng doanh nghiệp yên tâm đầu tư, hoạt động phát triển”, Bí thư TPHCM nhấn mạnh.

Lê Hoàng