TPHCM cần đột phá thể chế, chuyển từ 'dám nghĩ' sang 'biết làm'
Tại tham luận về tăng trưởng kinh tế TPHCM giai đoạn 2025-2030 sáng 15-10, TS Trương Minh Huy Vũ nhấn mạnh tăng trưởng phải đi cùng ổn định xã hội, công bằng và môi trường sống. TPHCM, với vai trò đầu tàu kinh tế, cần bước vào giai đoạn phát triển mới bằng đột phá thể chế và mô hình quản trị hiện đại.
Theo ông Vũ, TPHCM phải hình dung ra được mình muốn gì, thiết kế ra được bằng những số liệu, minh chứng cụ thể để thuyết phục Trung ương và tiếp tục đeo bám câu chuyển đó để hoàn thiện thể chế.
Đại biểu Trương Minh Huy Vũ trình bày tham luận tại Đại hội. Ảnh: BTC
Trong phiên làm việc 15-10, đại hội đã nghe trình bày các báo cáo tham luận của đại biểu dự đại hội tại hội trường.
Tăng trưởng đặt trong nền tảng ổn định
Trong phần tham luận về tăng trưởng kinh tế, TS. Trương Minh Huy Vũ, Thành ủy viên, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM - tập trung vào nội dung tăng trưởng hai con số của TPHCM giai đoạn 2025-2030. Theo ông Vũ, đây là nhiệm vụ chính trị rất quan trọng đã được xác định và minh định trong Văn kiện Đại hội, với chỉ tiêu 10-11%.
Ông Vũ cho hay lịch sử tăng trưởng của các quốc gia và các thành phố trên thế giới, có nhiều bài học thành công nhưng cũng không ít thất bại.
Theo ông, không thể tăng trưởng bằng mọi giá, mà phải gắn với ổn định kinh tế vĩ mô. "Chúng ta đã có kinh nghiệm trong thập kỷ trước khi tăng trưởng quá nóng, quá cao, dẫn đến lạm phát cao, mất ổn định. Vì vậy tăng trưởng phải đi cùng môi trường xã hội bình ổn, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo mới có thể bền vững", TS. Vũ nói.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM, để đạt mức tăng trưởng nhanh như hiện nay (8,5% - 10%), chỉ có cách mở rộng quy mô vốn đầu tư toàn xã hội. Trong trung hạn, thành phố cần huy động khoảng 3 triệu tỉ đồng, gồm nhiều nguồn lực: đầu tư công, tư nhân và tiêu dùng.
Về trung và dài hạn, trọng tâm là kích thích tổng cung, tức tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ.
Các đại biểu tập trung lắng nghe tham luận. Ảnh: BTC
Theo ông Vũ, TPHCM có đủ cơ sở để đạt mục tiêu này khi hợp nhất ba địa phương thành cực tăng trưởng quốc gia, dân số đông, học vấn cao, hạ tầng dịch vụ, cảng biển phát triển, và là nơi tập trung nhiều ngành kinh tế mũi nhọn.
Tuy nhiên, thành phố vẫn còn những hạn chế tồn tại, nhất là kết nối hạ tầng yếu, phân vai ngành sản xuất chưa chuẩn bị kỹ, trong khi độ mở nền kinh tế lớn khiến thành phố dễ chịu tác động từ các biến động toàn cầu.
"Bối cảnh thế giới hiện nay phức tạp, phân cực mạnh, bất định, đặc biệt với một nền kinh tế độ mở rất lớn như TPHCM gắn chặt với xuất nhập khẩu toàn cầu dễ bị tác động bởi biến động bên ngoài", ông Vũ phân tích.
5 nhóm giải pháp trọng tâm
Theo ông Vũ, để đạt mục tiêu tăng trưởng 2 con số, thành phố phải có những bước đi đột phá. Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thành phố đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm.
Trong đó, ông Vũ đề nghị nâng cao năng lực thể chế của TPHCM. Ông cho rằng đây phải là trọng tâm của nhiệm kỳ này. Do đó, TPHCM cần chủ động hơn trong việc đề xuất với Trung ương bằng các lập luận, số liệu và minh chứng cụ thể.
Kinh nghiệm triển khai Nghị quyết 54, Nghị quyết 98 của Quốc hội cho thấy, khi thành phố xác định rõ điều mình muốn và chứng minh được hiệu quả, chủ động "đeo bám" Trung ương thì sẽ được trao cơ chế.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM cũng đề xuất chuyển đổi mô hình kinh tế, xem đây là động lực chủ đạo của giai đoạn tới. Trong đó, công nghiệp - thương mại - dịch vụ vẫn là ba trụ cột chính, nhưng phải được gắn với kinh tế xanh, kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao. Ông cũng cho rằng dù nông nghiệp tuy chiếm tỷ trọng nhỏ, song có vai trò bệ đỡ quan trọng về môi trường và an sinh, nhất là sau khi TPHCM mở rộng địa giới.
Quang cảnh đại hội. Ảnh: BTC
Một điểm nhấn khác là phát triển hạ tầng chiến lược và hạ tầng số. Dù nhiệm kỳ qua, điểm sáng của ba địa phương và cả vùng là hoàn thiện nhiều công trình hạ tầng lớn, đặc biệt là khởi công Vành đai 3, Vành đai 4 cùng các tuyến cao tốc, song điểm nghẽn hạ tầng vẫn còn rõ rệt.
TS Vũ cho rằng những năm qua, nguồn lực nhà nước còn hạn chế, chủ yếu dựa vào xã hội hóa và tư nhân. Giai đoạn tới, có hai việc cần làm rõ: do tăng trưởng cao, nên tổng mức huy động vốn đầu tư xã hội cũng phải rất lớn; chỉ tiêu đặt ra khoảng 30 - 40%.
Ông Vũ đề nghị cần đa dạng hóa nguồn lực và phương thức huy động, trong nhiều lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục, môi trường, xã hội.
"Thành bại của các công trình, dự án trong 5 năm tới phụ thuộc lớn vào việc huy động được nguồn vốn đầu tư xã hội hay không, và huy động bằng cách nào", TS Vũ nói.
Theo ông, trong định hướng “3 vùng, 1 đặc khu, 3 hành lang, 5 trụ cột” cần tập trung phát triển hạ tầng kết nối, nhất là các tuyến đường sắt chở người và hàng hóa kết nối các khu vực sản xuất. Đồng thời đầu tư mạnh cho hạ tầng số, nền tảng không thể thiếu để hình thành trung tâm tài chính quốc tế trong tương lai. “Hạ tầng dữ liệu và hạ tầng sáng tạo là nền tảng cho kinh tế tri thức của đô thị hiện đại”, ông nói.
Về nguồn lực phát triển, cần huy động vốn xã hội hóa, vì “với chỉ tiêu tăng trưởng cao, tổng vốn đầu tư toàn xã hội phải đạt khoảng 30% - 40% GRDP”. Điều đó đòi hỏi cần đa dạng hóa phương thức huy động trong các lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục, môi trường.
Về nguồn nhân lực, theo ông Vũ, sau khi sáp nhập, khu vực mở rộng của TPHCM có hơn 70 trường đại học, đây là nguồn lực vô cùng quan trọng.
Không chỉ là các cơ sở đào tạo nhân lực, mà còn là nguồn lực kinh tế, trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và dịch vụ tri thức, có thể tạo ra doanh nghiệp mới trong tương lai.
Theo ông Vũ, yếu tố then chốt quyết định thành công của TPHCM không chỉ nằm ở tầm nhìn, mà ở năng lực tổ chức thực hiện. Ông cho rằng không chỉ dám nghĩ, mà phải biết làm.
Thời gian tới, ông Vũ cho rằng khả năng tổ chức thực thi sẽ là yếu tố then chốt. “Bí thư Thành ủy TPHCM đã nhấn mạnh phải dám nghĩ những cũng phải biết làm và tôi cho rằng việc biết làm này phải đưa vào các kế hoạch cụ thể, rõ ràng”, ông Vũ nêu.
