TPHCM: Hiểm họa từ những bãi rửa cát lộ thiên

Đường nhựa hóa... lầy

Sau thời gian tạm ngưng hoạt động do bị cơ quan chức năng địa phương “tuýt còi”, tình trạng ô nhiễm môi trường từ hoạt động vận chuyển cát, đất và vật liệu xây dựng lại tái diễn tại khu dự án Bắc Rạch Chiếc. Một ngày đầu tháng 7/2025, từ phản ánh của bạn đọc Chuyên đề Công an TPHCM, chúng tôi đã có mặt tại khu vực đường trục 410 - tuyến đường chính dẫn vào KDC Bắc Rạch Chiếc. Khác xa với hình ảnh sạch sẽ chỉ cách đó ít tuần, con đường nay đã bị phủ kín bởi cát, đất và bụi bẩn dày đặc. “Tình trạng này mới chỉ tái diễn trong ít tuần trở lại đây. Nhà cửa của chúng tôi buộc phải đóng kín cả ngày mới mong hạn chế bớt bụi bẩn cuốn vào”, ông T. - một người dân đang sống trong khu vực chia sẻ.

Nhếch nhác, ô nhiễm nghiêm trọng tại KDC Bắc Rạch Chiếc

Lần theo những vệt bánh xe còn hằn rõ trên mặt đường, chúng tôi tìm đến một bãi tập kết cát và bùn thải quy mô lớn nằm khuất giữa đoạn giao đường 109 và đường 404 (thuộc khu dự án). Dù là giữa trưa nhưng hoạt động tại đây vẫn diễn ra hết sức nhộn nhịp. Cát được chất thành từng núi, cao vượt đầu người nhiều mét. Bên trong hàng rào tôn quây kín là những chiếc xe cuốc và hàng dài xe ben nối đuôi ra vào tấp nập. Cách đó không xa, cũng cùng trong khu vực này còn có sự xuất hiện của nhiều máng rửa cát.

Bên trong một bãi rửa cát quy mô tại KDC Bắc Rạch Chiếc

Nước và bùn đất có được sau quá trình sàng rửa bị đổ thẳng ra đường mà không có bất kỳ biện pháp xử lý nào. Trong nhiều ngày ghi nhận thực tế tại KDC Bắc Rạch Chiếc, chúng tôi nhiều lần bắt gặp cảnh tượng những chiếc xe ben phủ đầy bùn sình, nườm nượp ra vào bãi tập kết như chốn không người. Cứ mỗi lần xe tải rời khỏi bãi tập kết, trục đường 410 lại phủ thêm một lớp cát, đất văng vãi thành những vệt dài, khiến mặt đường trơn trượt.

Nơm nớp lo sợ vì mặt đường bị cát, đá phủ kín khi đi qua tuyến đường 410, KDC Bắc Rạch Chiếc

Trên đoạn đường dài gần 2km bị phủ kín bởi cát và đất bẩn, việc điều khiển xe máy qua đây tiềm ẩn nguy cơ tai nạn rất cao. Mức độ nguy hiểm càng gia tăng, nhất là vào đêm khuya. Trong điều kiện tầm nhìn hạn chế, người đi đường rất dễ té ngã do mặt đường trơn trượt. Ngoài ra, việc xe tải trọng lớn liên tục ra vào những con đường nội bộ tại khu dự án này còn khiến đường sá, hạ tầng xuống cấp trầm trọng. Xung quanh các lối ra vào dự án đều có cổng chắn ngăn xe lớn, tuy nhiên rào chắn có… cũng như không.

Những "núi xà bần" khổng lồ

Gần trường THCS Đặng Tấn Tài (phường Phước Long), tình trạng bụi bẩn, ô nhiễm do hoạt động vận chuyển vật liệu san lấp còn diễn ra trầm trọng hơn. Xuôi theo con đường nội bộ, gồ ghề dẫn vào KDC Bách Giang, chúng tôi không khỏi choáng ngợp trước hàng loạt “ngọn núi” đất cao gần chục mét, mọc chi chít. Chưa dừng lại, bùn thải đen kịt, đặc quánh được chất đống quanh vệ đường, bốc mùi hôi thối nồng nặc.

Những "núi đất", "núi xà gồ" cao quá đầu người bên trong KDC Bách Giang

Bên trong điểm tập kết đất thải quy mô này là hàng dài những xe siêu trường, siêu trọng nối đuôi nhau, hoạt động tấp nập suốt ngày đêm. Dường như mọi thứ không phải vô hình. Cạnh đó, một tấm biển cấm với nội dung chế tài cụ thể được dựng lên đầy răn đe. Vậy mà những “núi” xà bần vẫn không biết “sợ”.

Ngay phía sau tấm biển cấm ấy, rác thải, bùn đất, xà gồ và phế liệu xây dựng trộn lẫn chất cao chập chùng như thách thức các quy định. Một số hộ dân chia sẻ, mỗi lần có xe tải chở đất đi qua lại tạo ra những cơn bão bụi mù mịt, đe dọa nghiêm trọng đến an toàn giao thông, nhất là trong khung giờ cao điểm có học sinh qua lại. Hoạt động vận chuyển bằng xe tải nặng thường xuyên dẫn đến tình trạng đường đất bị cày xới nghiêm trọng. Con đường nhựa dẫn từ KDC Bách Giang ra tới trường THCS Đặng Tấn Tài đã bị phá hỏng hoàn toàn. Nhiều rãnh sâu do xe tải tạo ra gây nguy hiểm cho xe máy và người đi bộ.

Bùn thải đổ thẳng ra mặt tiền đường gây hôi thối

Với tình trạng nêu trên, không loại trừ khả năng bãi đất trống bên trong KDC Bách Giang đang bị một số cá nhân lợi dụng, biến thành nơi tập kết đất san lấp, bùn dơ và rác thải xây dựng. Ngoài ra, khu vực này không hề có biển báo công trình, không rào chắn an toàn, không có lực lượng giám sát hiện trường nhưng máy móc, xe cộ vẫn hoạt động rầm rộ. Thậm chí, toàn khu vực tập kết bùn thải, đất sình không có hệ thống thoát nước thải.

Tấm biển cấm đổ trộm rác thải, bùn đất gây ô nhiễm môi trường có cũng như không

Địa hình đất đá lộn xộn, bùn thải đổ tràn lan, rác sinh hoạt lẫn với vật liệu xây dựng cũng là những dấu hiệu cho thấy nơi đây hoạt động trái với quy chuẩn của một khu san lấp được cấp phép. Nghi vấn này hoàn toàn có cơ sở khi TPHCM từng ghi nhận nhiều trường hợp tương tự. Các đối tượng thường viện cớ “san lấp mặt bằng” để hợp thức hóa hành vi đổ trộm bùn đất, rác thải xây dựng. Nếu không có sự giám sát từ cơ quan chức năng, những điểm đổ trộm này sẽ bị biến thành các “bãi rác lộ thiên”, gây ô nhiễm và để lại hậu quả nặng nề về môi trường.

Cần dẹp dứt điểm

Liên quan đến các điểm tập kết cát, bùn thải tại KDC Bắc Rạch Chiếc đã được phản ánh ở phần đầu, theo tìm hiểu của chúng tôi, tại khu đất thuộc dự án dân cư này suốt nhiều năm qua đã tồn tại 2 cơ sở rửa và kinh doanh cát xây dựng không phép. Một cơ sở hoạt động tại vị trí khu đất trống thuộc một phần lô 22 Khu II theo đồ án điều chỉnh mở rộng quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/2000 KDC Bắc Rạch Chiếc.

Cơ sở còn lại hoạt động tại vị trí thửa 11 tờ bản đồ 46, đường 404 KDC Bắc Rạch Chiếc. Hàng ngày, trong quá trình hoạt động, các phương tiện vận chuyển làm rơi vãi vật liệu ra đường nội bộ dự án, gây ô nhiễm môi trường; xe ben trọng tải lớn thường xuyên hoạt động làm mặt đường giao thông nội bộ hư hỏng, xuống cấp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông, mất mỹ quan đô thị.

Hoạt động của các điểm rửa cát, tập trung vật liệu xây dựng, rác thải xây dựng bên trong KDC Bắc Rạch Chiếc gây ô nhiễm môi trường

Cũng tại 2 điểm này còn thực hiện rửa cát, xả nước thải ra môi trường. Xung quanh các lối ra vào Dự án KDC Bắc Rạch Chiếc đều có cổng barie ngăn không cho các loại xe có trọng tải lớn đi vào dự án. Tuy nhiên, xe chở cát từ 2 bãi này hàng ngày vẫn ngang nhiên chạy trên tuyến đường 109, 410 rồi vào một đường nhánh ngay bên hông bãi container chở cát ra hướng đường Võ Nguyễn Giáp đi đến nơi khác và ngược lại.

Thời điểm chính quyền TP.Thủ Đức còn hoạt động đã có loạt quyết định về việc xử phạt đối với 2 cơ sở này. Tuy nhiên, cả 2 cơ sở vẫn “bất tuân thượng lệnh”. Gần nhất trong năm 2024, Phòng Tài nguyên và Môi trường TP.Thủ Đức (cũ) đã tổ chức cuộc họp để xử lý việc không chấp hành quyết định xử phạt hành chính, vi phạm trật tự xây dựng, vi phạm về sử dụng đất đối với 2 cơ sở trên.

Bên trong các điểm rửa cát không phép, hoạt động tấp nập trở lại sau thời gian thu mình vì bị xử phạt tại KDC Bắc Rạch Chiếc

Theo đó, đơn vị đã mời Thanh tra Xây dựng (Sở Xây dựng TPHCM), Thanh tra Xây dựng địa bàn TP.Thủ Đức (cũ)... và chủ quản lý của các cơ sở để xử lý dứt điểm. Ngoài ra, chính quyền TP.Thủ Đức (cũ) còn mạnh tay chấn chỉnh hoạt động xây dựng trái phép trong KDC. Tuy vậy, vào thời điểm TPHCM đang tập trung tối đa để tổ chức lại bộ máy hành chính theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hoạt động của các cơ sở từng bị “tuýt còi” trước đó không lâu lại rầm rộ trở lại.

Chiếc xe ben lấm lem bùn đất là “thủ phạm” khiến con đường 410 ngày một xuống cấp

Có hay không việc một số cá nhân, doanh nghiệp đã lợi dụng thời điểm chuyển giao, “vin” vào những khoảng trống quản lý nhất thời để tái khởi động những hoạt động vi phạm từng bị xử lý, như trường hợp các bãi rửa cát trái phép tại KDC Bắc Rạch Chiếc? Nếu không được sớm chấn chỉnh, hiện tượng “chây ì” thi hành quyết định xử phạt sẽ tạo ra tiền lệ xấu, khiến dư luận bức xúc, gây ô nhiễm, mất an toàn cho cả khu vực.

Đức Nam