Trái phiếu doanh nghiệp có dấu hiệu tăng nóng

Ngày 3-12, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã có văn bản yêu cầu Ủy Ban chứng khoán nhà nước, Vụ Tài chính ngân hàng, Thanh tra Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam đẩy mạnh việc kiểm tra, giám sát việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ có dấu hiệu tăng nóng. Ảnh minh họa: TTXVN.

Cảnh báo rủi ro thị trường trong 11 tháng đầu năm

Cơ quan quản lý nhận định việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt là phát hành trái phiếu doanh nghiệp không có tài sản đảm bảo có dấu hiệu tăng nhanh và nóng, tiềm ẩn nguy cơ.

Cụ thể, trong 11 tháng đầu năm, khối lượng phát hành đạt trên 495.000 tỉ đồng, trong đó phát hành riêng lẻ chiếm 94,5%. Các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bất động sản là các nhà phát hành lớn nhất trên thị trường chiếm lần lượt 34% và 27,7% tổng khối lượng phát hành.

Trong số các trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ, trái phiếu không có tài sản đảm bảo chiếm 49,1%, trong đó trái phiếu do các Tổ chức tín dụng và công ty chứng khoán phát hành chiếm 76%.

Một rủi ro khác là về giá trị của các tài sản đảm bảo. Theo Bộ tài chính, tỷ lệ trái phiếu có tài sản đảm bảo cao nhưng thực tế chất lượng tài sản đảm bảo chủ yếu là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu của doanh nghiệp.

Trường hợp thị trường bất động sản hoặc thị trường chứng khoán có biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Bên cạnh đó, tài sản đảm bảo của trái phiếu có thể dùng để bảo đảm cho các khoản vay, khoản phát hành trái phiếu khác của doanh nghiệp do đó nhà đầu tư cần đánh giá kỹ các rủi ro này.

Rủi ro khác là có trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu với khối lượng lớn trong khi vốn chủ sở hữu nhỏ, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh lỗ qua các năm. Đặc biệt đối với nhóm bất động sản, trong số hơn 100 doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu riêng lẻ trong năm 2021, có 26 doanh nghiệp ghi nhận lỗ trong 6 tháng đầu năm 2021.

Tại thời điểm 30-6-2021, hệ số nợ vay trên vốn chủ hữu bình quân của các doanh nghiệp bất động sản niêm yết là 2,5 lần, trong khi tỷ lệ này của các doanh nghiệp bất động sản chưa niêm yết là 8,1 lần.

Số liệu cũng cho thấy các nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp có xu hướng giảm mua trên thị trường sơ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, tuy nhiên, trên thị trường thứ cấp, tỷ lệ nắm giữ của các nhà đầu tư cá nhân vẫn rất cao.

Siết lại thị trường

Bộ Tài chính yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, khẩn trưởng xử lý nghiêm và báo cáo Bộ Tài chính kết quả kiểm tra để xử lý. Đồng thời, công bố rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng về các hành vi vi phạm của các cá nhân, doanh nghiệp. Trường hợp xác định có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư, khẩn trương chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.

Các đơn vị liên quan tiếp tục kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ việc phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp phát hành với quy mô lớn so với vốn tự có, phát hành không có tài sản đảm bảo và phát hành nhiều đợt.

Báo cáo của Ủy ban chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết bước đầu đã ghi nhận và triển khai thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đối với hai doanh nghiệp phát hành và một công ty chứng khoán.

Theo đó, UBCKNN đã xử phạt 600 triệu đồng và yêu cầu thu hồi toàn bộ trái phiếu đã phát hành với Công ty cổ phần Tập đoàn VsetGroup, do có hành vi chào bán trái phiếu doanh nghiệp thông qua phương tiện thông tin đại chúng cho đối tượng nhà đầu tư không xác định mà không đăng ký với UBCKNN theo quy định của pháp luật chứng khoán. Hiện cơ quan này đang tiếp tục thực hiện thủ tục để xử phạt Công ty Tập đoàn Cổ phần Tập đoàn Apec Group đối với hành vi tương tự.

Giữa tháng 11, Ngân hàng Nhà nước cũng đã ban hành Thông tư số 16/2021 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp, bao gồm nhiều quy định nhằm giảm thiểu rủi ro đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.

Bộ tài chính cũng yêu cầu các bên liên quan đẩy nhanh việc ban hành Thông tư hướng dẫn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ giữa các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo trách nhiệm được giao tại Nghị định số 153/2020. Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam, Sở GDCK Hà Nội triển khai hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật để vận hành hệ thống giao dịch thứ cấp trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Dũng Nguyễn