Trần giá dầu trừng phạt Nga - vô ích và đến lúc bãi bỏ?

Việc gây sức ép lên số dầu của Nga tham gia vào các hoạt động vốn có rủi ro, như vận chuyển từ tàu này sang tàu khác, sẽ làm tăng khả năng xảy ra thảm họa môi trường, theo chuyên gia Lee.

Trở lại tháng 12/2022, các cường quốc nhóm G7 và một số quốc gia khác đã đưa ra mức trần 60 USD/thùng đối với giá dầu thô của Nga.

Người mua phải trả dưới hoặc bằng mức quy định này để được tiếp cận các dịch vụ do công ty ở các quốc gia ký kết cung cấp như bảo hiểm chống lại các rủi ro, điển hình là va chạm và tràn dầu. Giới hạn tương tự được áp lên đối với các sản phẩm dầu tinh chế đã được đưa ra vào tháng 2.

Hai tàu chở dầu cũ đang vận chuyển dầu của Nga ở Vịnh Laconia, Hy Lạp, vào ngày 19 tháng 9. Ảnh: Bloomberg.

Mục đích là để cho phép dầu của Nga tiếp tục được lưu thông, đồng thời gây ảnh hưởng đến thu nhập của Điện Kremlin, do buộc nước này phải chấp nhận mức giá thấp hơn. Hiệu quả của mức trần phụ thuộc vào nhu cầu của Nga đối với các tàu và dịch vụ của phương Tây để tiếp tục vận chuyển dầu ra thị trường quốc tế, cũng như việc Nga có sẵn sàng bán dưới mức giá trần hay không.

Sáng kiến này dường như đã có tác dụng được một thời gian. Dầu Urals - loại dầu xuất khẩu chính của quốc gia này được giao dịch dưới ngưỡng trong hầu hết 8 tháng đầu tiên áp dụng mức trần.

Tuy nhiên, khi giá dầu toàn cầu tăng trong những tháng gần đây, giá trị dầu thô của Nga cũng tăng theo. Urals hiện có giá gần 100 USD/thùng hơn là 60 USD, với phần lớn được vận chuyển trên những con tàu mà chủ sở hữu sẵn sàng bỏ qua mức trần.

Áp lực giảm giá tiếp tục mở rộng sau khi trần giá có hiệu lực, nhưng không vượt quá mức đạt được trong những tháng đầu tiên sau cuộc tấn công của Nga và không lâu sau đó bắt đầu thu hẹp trở lại.

Mức giảm giá lớn nhất tương ứng với những giai đoạn không có đủ tàu mà chủ sở hữu sẵn sàng vận chuyển dầu thô của Nga. Nhưng kể từ khi chiến sự nổ ra một loạt các nhà khai thác tàu chở dầu mới đã tích lũy một đội tàu cũ, nhiều chiếc trong số đó trước đây đã được bán làm phế liệu, dùng chuyên cho việc vận chuyển dầu của Nga.

Những chiếc tàu chở dầu cũ rỉ sét này đã làm dấy lên mối lo ngại tại Liên Hợp quốc về nguy cơ xảy ra vụ tràn dầu lớn. Các quan chức Liên Hợp quốc cũng lo lắng về hành vi mà một số tàu đã áp dụng là tắt bộ tiếp sóng báo hiệu vị trí và chuyển hàng hóa từ tàu cũ này sang tàu cũ khác.

Trong bối cảnh số đội tàu "bóng đen" này ngày áp ngày càng lớn, mức chênh lệch giữa giá bị giảm của Nga so với các tiêu chuẩn quốc tế - thước đo thành công chính cho mức trần giá - đã thu hẹp.

Và mặc dù mục tiêu của mức trần giá đã rõ ràng, cơ chế giới hạn giá lại thiếu hiệu quả trong thực thi.

Chủ tàu chỉ cần có bản khai của chủ hàng rằng lô hàng đã được mua ở mức giá dưới mức trần. Nhưng hiện không có cách nào để kiểm tra tính chính xác của các bản khai. Kết quả là việc thực thi trần giá bị suy giảm.

Chỉ khoảng 40% tàu vận chuyển dầu thô từ các cảng Baltic và Biển Đen của Nga thuộc sở hữu của các công ty có trụ sở tại các quốc gia đã đăng ký theo mức trần giá. Một số lượng lớn vẫn có bảo hiểm khi di chuyển qua London.

Việc điều chỉnh trần giá đến mức gần với giá thị trường có thể khiến một số hàng hóa giao dịch dưới mức giới hạn mới, nhưng sẽ không hạn chế được thu nhập của Điện Kremlin. Với giá dầu thô giao dịch gần 95 USD/thùng, tăng khoảng 27% kể từ cuối tháng 6, điều đó không có gì ngạc nhiên, ông Julian Lee nhấn mạnh.

Việc dỡ bỏ giới hạn sẽ không tạo ra sự khác biệt nào đối với lượng dầu thô của Nga trên thị trường - mặt khác sẽ lưu thông giống như trong suốt cuộc chiến ở Ukraine. Với số lượng tàu sẵn có đủ để chở toàn bộ lượng dầu đó, điều đó khó có thể tạo ra bất kỳ sự khác biệt nào đối với giá cả. Điều thay đổi duy nhất là chất lượng của đội tàu vận chuyển dầu.

Nếu các chủ hàng phương Tây được phép vận chuyển và mua bảo hiểm cho hàng hóa của Nga, một phần lớn giao dịch có thể sẽ quay trở lại các tàu được bảo hiểm phù hợp, bảo trì tốt và kiểm tra nghiêm ngặt. Các nhà chức trách nhìn chung thận trọng với việc cho phép các tàu cũ vào cảng của họ - một số tàu đã buộc phải đợi nhiều tuần trước khi được phép dỡ hàng hóa của Nga xuống Ấn Độ và Trung Quốc.

Liên Hà