Trăn trở của thầy giáo vùng cao về đổi mới giáo dục

PV: - Xin thầy cho biết đôi nét về trường PTDT bán trú TH và THCS Lâm Thủy?

Thầy Ngô Mậu Tình:

- Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy đóng trên xã thuộc vùng rẻo cao biên giới ở phía Tây huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, cách trung tâm thị trấn Kiến Giang gần 58 km đường rừng. Nơi đây chủ yếu là đồng bào dân tộc Bru - Vân Kiều sinh sống. Trong chiến tranh nhân dân, Lâm Thủy anh hùng đã góp phần cùng cả nước làm nên 2 cuộc kháng chiến vĩ đại. Hòa bình lập lại, họ một nắng hai sương bám rừng làm rẫy, trỉa lúa trồng ngô để duy trì cuộc sống và gìn giữ núi rừng. Nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cuộc sống của đồng bào đã có nhiều thay đổi, không còn cảnh chạy vạy từng bữa ăn, vá từng manh áo như ngày trước.

Tuy nhiên do địa bàn xã biên giới rẻo cao nên đường sá đi lại cực kì khó khăn vào mùa mưa, nhiều điểm sạt lở, bị chia cắt khi vào mùa giông gió nên ảnh hưởng rất lớn đến công tác dạy và học. Một số bà con không quan tâm nhiều đến công tác giáo dục nên nhà trường cùng các cơ quan ban ngành phải kiên trì, thực hiện công tác vận động, dân vận để mang con chữ đến với con em bản làng.

Các mạnh thường quân cùng đồng hành với chúng tôi nên đã chia sớt phần nào những khó khăn với nhà trường.

Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy

Xin thầy cho biết việc triển khai năm học và sách giáo khoa mới đối với thầy trò vùng sâu, vùng xa Lâm Thủy?

- Với đặc điểm địa lý, văn hóa và điều kiện kinh tế ở vùng đặc biệt khó khăn nên việc triển khai năm học và SGK gặp những khó khăn nhất định.

Có thể nói, khó khăn lớn nhất là SGK, do giá gấp 2 - 3 lần so với sách cũ nên đồng bào không thể mua sách cho con em học được. Vì thế, huyện Lệ Thủy trong mấy năm qua đã tặng 100% SGK cho học sinh ở trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy cũng như các trường đóng trên địa bàn xã đặc biệt khó khăn.

SGK mới có nhiều điểm mới về nội dung, phương pháp và mục tiêu giáo dục nhưng vẫn còn nhiều “hạt sạn” được phụ huynh, giáo viên, các chuyên gia giáo dục phát hiện, nên trong quá trình thực hiện ắt sẽ có những lúng túng, nghi ngại về chất lượng biên soạn. Điều này đã được phản ánh trên các phương tiện truyền thông trong thời gian qua với nhiều ý kiến thẳng thắn, tích cực nhằm hoàn thiện chương trình đổi mới SGK cho những năm tiếp theo.

Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy đang học bộ SGK nào? Qua quá trình triển khai việc dạy và học, thầy nhận thấy có những thuận lợi hay bất cập thế nào?

- Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy cũng như rất nhiều trường trên địa bàn tỉnh đang học bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” của Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam. Qua việc thực hiện chương trình SGK mới, chúng tôi thấy rằng về tinh thần, chương trình SGK mới đưa vào luồng gió mới trong quan điểm giáo dục, cố gắng phát huy phẩm chất, năng lực của học sinh. Tuy nhiên, về SGK, có thể dễ dàng nhận thấy còn nhiều bất cập: sách quá đắt đỏ, không đóng gáy như trước mà dùng công nghệ dán các trang lại nên rất dễ hư hỏng, in màu và dùng giấy bóng song dễ bong tróc, không thể dùng lâu dài cho nhiều thế hệ cùng học một quyển sách như trước đây. Đó là một sự lãng phí vô cùng to lớn. Nhà nông dân có 3 đứa con học chương trình thay sách, họ phải bán nhiều lúa, vay nợ mới có thể mua được SGK để học. Bên cạnh đó bộ sách này còn sai về kiến thức, giáo dục ở môn Khoa học tự nhiên lớp 6; ngữ liệu phản cảm như Tiếng Việt lớp 1,2; Ngữ văn 6 có những văn bản chưa được chọn lựa theo đúng tiêu chí nhân văn, đảm bảo tính khoa học và giáo dục…

Ý kiến của thầy về việc khắc phục những bất cập này?

- Theo tôi, điều đầu tiên là cần chấm dứt ngay việc “đồng phục” sách giáo khoa. Ở những địa phương nào có tình trạng đồng loạt sử dụng một bộ sách giáo khoa là có “vấn đề”, cần sự vào cuộc xác minh từ phía cơ quan chức năng. Có ý kiến cho rằng có hay không trường hợp "Việt Á" trong giáo dục là vấn đề cần được làm rõ để đảm bảo minh bạch. Ý kiến của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Kim Thúy, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội vừa rồi, tôi thấy rất thẳng thắn, bản lĩnh. Chúng tôi đồng tình với ý kiến của đại biểu.

Những bất cập này sẽ được hạn chế nếu có sự cạnh tranh công bằng, lành mạnh giữa các NXB và các bộ SGK, vì giá trị và những ưu việt của từng bộ sách, chứ không thể là sự lựa chọn chủ quan, duy ý chí của bất kỳ ai, trước bất kỳ tác động nào.

Vừa qua, công luận được biết NXB Giáo dục Việt Nam đã sửa chữa, thu hồi và tiêu hủy hàng ngàn cuốn SGK sai, theo thông tin từ phía Bộ Giáo dục và Đào tạo trả lời ý kiến chất vấn của Đại biểu Quốc hội. Cụ thể là trường hợp của sách Khoa học tự nhiên 6. Nhà trường đã tiến hành việc thu hồi SGK này như thế nào?

- Theo dõi truyền hình, qua ý kiến của Đại biểu QH, tôi được biết Bộ GD&ĐT thông tin việc đã sửa chữa, thu hồi và tiêu hủy hàng ngàn cuốn SGK sai. Nhưng đến bây giờ, trường chúng tôi vẫn chưa nhận được công văn, hướng dẫn nào về việc triển khai thu hồi, sửa chữa sách sai. Kết thúc năm học, thầy và trò nhà trường vẫn thực hiện theo phân phối chương trình như đầu năm học. Cho đến bây giờ tôi cũng được biết, đồng nghiệp ở các tỉnh thành khác cũng vậy. Họ cũng chưa bao giờ nhận được thông báo hay công văn về việc thu hồi, sửa chữa những cuốn SGK sai đã được công luận lên tiếng. Kết thúc năm học, học sinh trường chúng tôi vẫn phải học những cuốn SGK có những lỗi sai nghiêm trọng ấy.

Trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy có những phương án xử lý thế nào trước những lỗi sai của SGK khi dạy cho học sinh?

- Nhìn chung, các thầy cô phải loay hoay tự điều chỉnh khi SGK gặp “sự cố”. Cũng như việc không dạy âm P ở sách Tiếng Việt 1 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống của NXB Giáo dục Việt Nam vậy. Bài thơ “Bắt nạt” của Nguyễn Thế Hoàng Linh ở Ngữ văn 6 tập 1, không thể hướng tới việc cam chịu bắt nạt, thầy cô phải giáo dục sự dũng cảm ở các em. Thực sự rất phản cảm nếu cố tình dạy sai theo SGK như vậy và thậm chí sẽ gây ra những lỗ hổng kiến thức nguy hiểm cho học sinh, như cuốn Khoa học tự nhiên lớp 6 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống là một ví dụ.

Hy vọng năm học mới, những cuốn SGK chuẩn về kiến thức, có giá trị về khoa học và thực tiễn, giàu tính nhân văn sẽ thay thế những kiến thức sai ở các SGK này. Thầy cô và học sinh có quyền được dạy và học những bộ SGK tốt nhất.

Thầy Ngô Mậu Tình - Phó hiệu trưởng trường PTDTBT TH&THCS Lâm Thủy với những trăn trở trước bất cập trong triển khai chương trình SGK mới

Là cán bộ quản lý, đồng thời cũng là người trực tiếp giảng dạy, xin thầy cho biết những ý kiến, trăn trở của mình?

- Là một giáo viên, với mong muốn cùng ngành giáo dục thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 nhằm đưa giáo dục phát huy tinh hoa, đảm bảo sự ổn định, khoa học, nhân văn, tôi có những đề xuất sau:

1. Bộ GD&ĐT cần có đoàn công tác đặc biệt đến các cơ sở giáo dục thay vì chỉ đạo và nghe báo cáo từ các Sở về việc lựa chọn SGK. Bộ GD&ĐT cần thanh tra toàn diện việc lựa chọn SGK tại các địa phương, cần thiết có thể mời cơ quan Công an vào cuộc, xác minh làm rõ để tránh hiện tượng "Việt Á" trong giáo dục.

2. Cần có sự đồng bộ giữa SGK và thiết bị phục vụ cho dạy và học. Đây cũng là vấn đề cần đặc biệt lưu tâm bởi vốn ngân sách chi cho lĩnh vực thiết bị giáo dục là rất lớn. Trong khi đó, thực tế chất lượng thiết bị dạy và học tại các nhà trường thế nào, thời gian có thể sử dụng bao lâu mà giá thì cao ngất ngưởng... Bộ GD&ĐT cần làm rõ để đảm bảo minh bạch, tránh thất thoát cho Nhà nước.

3. BD&ĐT cũng cần kịp thời, minh bạch, chuẩn xác về thông tin trước những vấn đề “nóng” của giáo dục mà công luận phản ánh và xã hội quan tâm. Có cơ chế nắm bắt tình hình dư luận và khắc phục ngay những hạn chế, thiếu sót trong quá trình thực hiện. Đặc biệt, phát huy hơn nữa tính dân chủ trong giáo dục để giáo viên được bộc lộ quan điểm tích cực, phát huy tính trách nhiệm với ngành, với nhân dân và đặc biệt với công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay.

- Xin trân trọng cảm ơn những ý kiến xây dựng, thẳng thắn của thầy.

Quang Nguyên