Trân trọng bản thân, giữ trọn tương lai

Năm 2025, thông điệp trọng tâm được đưa ra là "Không mang thai ở tuổi chưa thành niên, vì sức khỏe, hạnh phúc và tương lai của chính mình".

Nhiều rủi ro

Tuổi vị thành niên (VTN) là giai đoạn quan trọng trong cuộc đời, khi các em đang hình thành nhân cách, tri thức và chuẩn bị hành trang cho tương lai.

Việc mang thai sớm ở độ tuổi này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần của các em gái, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy như: gián đoạn học tập, hạn chế cơ hội nghề nghiệp, gánh nặng kinh tế và nguy cơ bất ổn trong hôn nhân, gia đình. Không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của trẻ, điều này tác động xấu đến chất lượng dân số và xã hội.

Trung tâm Y tế Quy Nhơn phối hợp với các trường THPT trên địa bàn tổ chức truyền thông, tư vấn về sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn, phòng tránh HIV/AIDS. Ảnh: ĐVCC

Tại Việt Nam, theo số liệu thống kê của Vụ Sức khỏe Bà mẹ trẻ em (Bộ Y tế), tỷ lệ tuổi VTN mang thai trong tổng số người mang thai tăng lên liên tục qua các năm. Năm 2010 là 2,9%, năm 2011 là 3,1%, năm 2012 là 3,2%. Tương ứng tỷ lệ phá thai ở lứa tuổi này lần lượt là 2,2%, 2,4% và 2,3%.

Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên thế giới, 44 trong số 1.000 trẻ được sinh ra từ các bà mẹ tuổi VTN (15-19 tuổi). Ở các nước đang phát triển, ít nhất 10 triệu trường hợp mang thai ngoài ý muốn trong 1 năm ở những trẻ VTN.

Các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các trẻ gái 15-19 tuổi.

Mang thai ở tuổi VTN xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trước hết là thiếu kiến thức giới tính, tâm lý e ngại của cả người lớn lẫn thanh thiếu niên khi nói về chuyện “nhạy cảm”. Sự buông lỏng quản lý của gia đình và xã hội cũng góp phần tạo ra khoảng trống nguy hiểm.

Một thách thức khác là tác động mạnh mẽ của mạng xã hội và môi trường xung quanh. Các clip, phim ảnh về tình yêu, tình dục lan truyền rộng rãi, trong khi học sinh lại chưa đủ kỹ năng sàng lọc thông tin. Áp lực từ bạn bè, sự tò mò tuổi dậy thì càng khiến các em dễ bước vào tình huống rủi ro.

Truyền thông, định hướng

Để bảo vệ tương lai cho giới trẻ, cần sự chung tay của nhiều phía. Theo Chi cục Dân số tỉnh, việc trang bị kiến thức và kỹ năng sống phải bắt đầu từ gia đình và nhà trường.

Cha mẹ cần vượt qua sự e ngại, sẵn sàng trò chuyện cùng con về sức khỏe sinh sản. Nhà trường nên lồng ghép nội dung giáo dục giới tính vào chương trình học hoặc hoạt động ngoại khóa.

Tuyên truyền về sức khỏe sinh sản vị thành niên cho học sinh bậc THCS trên địa bàn Quy Nhơn. Ảnh: ĐVCC

Hệ thống y tế cũng đóng vai trò quan trọng. Những dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản thân thiện với thanh thiếu niên, nơi các em có thể tìm đến để được tư vấn an toàn, cần được mở rộng. Các em cần biết rằng mình luôn có chỗ dựa tin cậy, thay vì tự xoay xở một mình khi gặp các vấn đề liên quan.

Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên và các tổ chức xã hội có thể phát huy sự sáng tạo trong cách truyền thông. Thay vì chỉ nói lý thuyết, có thể tổ chức diễn đàn, talkshow, clip ngắn, chiến dịch trên mạng xã hội với ngôn ngữ gần gũi, dễ tiếp cận.

Nhiều trường đã thử nghiệm mô hình “sân khấu hóa” với tiểu phẩm, kịch ngắn về tình huống mang thai sớm, từ đó giúp học sinh tự rút ra bài học.

Ông Nguyễn Anh Tuấn-báo cáo viên Phòng Dân số-Truyền thông và Giáo dục sức khỏe (TTYT Quy Nhơn) cho biết, trong năm 2025, TTYT Quy Nhơn phối hợp với các trường THCS và THPT trên địa bàn Quy Nhơn tổ chức các buổi truyền thông, tư vấn cho hàng chục nghìn lượt học sinh.

Nội dung tuyên truyền cho khối học sinh THCS sẽ được tập trung vào sức khỏe sinh sản VTN; riêng khối THPT thì ngoài tư vấn, truyền thông về sức khỏe sinh sản, còn có thêm nội dung tình dục an toàn, phòng tránh HIV/AIDS, khám sức khỏe tiền hôn nhân...

“Các em rất tò mò, nhiều khi hiểu sai hoặc tìm thông tin không chính thống trên mạng. Chúng tôi chọn cách nói thẳng, nói thật, để các em hiểu rằng trân trọng bản thân không phải là né tránh tình yêu, mà là biết giới hạn và biết bảo vệ sức khỏe, giữ trọn tương lai.

Trong đó, phải hiểu về sức khỏe sinh sản VTN thì các em mới nhận thức đúng, hình thành tư duy, kỹ năng phòng tránh xâm hại tình dục, biết cách phòng tránh thai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục”-ông Tuấn chia sẻ.

Thông điệp Ngày Tránh thai Thế giới năm 2025 là "Không mang thai ở tuổi chưa thành niên vì sức khỏe, hạnh phúc và tương lai của chính bạn". Ảnh: Cục Dân số

Thông điệp “Trân trọng bản thân-giữ trọn tương lai” một lần nữa nhắc nhở rằng: Bảo vệ sức khỏe sinh sản không chỉ là chuyện cá nhân, mà còn là nền tảng để xây dựng hạnh phúc lâu dài.

Mỗi bạn trẻ cần chủ động tìm hiểu, mỗi gia đình cần đồng hành, mỗi nhà trường và xã hội cần mở rộng vòng tay hỗ trợ. Khi tất cả cùng chung sức, sẽ không còn những giọt nước mắt tiếc nuối vì một tương lai dang dở.

NGUYỄN MUỘI