Tranh cãi giữa Ukraine và Mỹ về thỏa thuận khoáng sản

Theo Wall Street Journal, Kyiv đang tìm kiếm những điều khoản có lợi hơn, trong khi Washington thúc giục Ukraine nhanh chóng chấp nhận đề xuất hiện có.

Tranh chấp về thỏa thuận khoáng sản là một phần những bất đồng ngày càng gia tăng giữa Mỹ và các đồng minh phương Tây về cách tiếp cận chiến lược để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.

Mỹ và Ukraine đang đưa ra những thông điệp trái chiều về thỏa thuận khai thác khoáng sản mà chính quyền Tổng thống Donald Trump đề xuất - Ảnh: Internet

Tranh chấp lợi ích

Chính quyền Trump trước đó yêu cầu được tiếp cận ưu đãi với các trữ lượng khoáng sản quan trọng của Ukraine, bao gồm titan, lithium và đất hiếm, như một phần của sự đền đáp cho viện trợ quân sự và tài chính mà Mỹ đã cung cấp trong cuộc chiến với Nga. Điều này đã gây ra một cuộc tranh luận gay gắt, khi Ukraine lo ngại rằng một thỏa thuận như vậy có thể ảnh hưởng đến chủ quyền kinh tế của nước này.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định rằng Kyiv cần một thỏa thuận công bằng hơn, với các điều khoản tài chính hợp lý và đảm bảo an ninh dài hạn. Ông nhấn mạnh rằng đề xuất hiện tại của Mỹ yêu cầu Ukraine phải đóng góp tài chính rất lớn, một gánh nặng có thể kéo dài qua nhiều thế hệ.

“Tôi không muốn thứ mà 10 thế hệ người Ukraine sẽ phải trả giá”, ông Zelensky tuyên bố trong một cuộc họp báo nhân kỷ niệm ba năm cuộc chiến.

Ông Zelensky cũng chỉ trích yêu cầu của ông Trump về việc Ukraine phải hoàn trả 500 tỉ USD viện trợ quân sự và tài chính, trong khi số tiền viện trợ của Mỹ thực tế chỉ vào khoảng 100 tỉ USD. “Tài trợ không phải là một khoản nợ, do đó chúng tôi không cần phải trả nợ”, ông Zelensky nhấn mạnh.

Tranh cãi căng thẳng

Sự khác biệt quan điểm này đã dẫn đến một cuộc tranh cãi căng thẳng giữa ông Trump và ông Zelensky vào tuần trước. Ông Zelensky cáo buộc Tổng thống Trump dựa vào “thông tin sai lệch”, trong khi nhà lãnh đạo Mỹ đáp trả bằng cách gọi tổng thống Ukraine là “nhà độc tài”.

Tổng thống Trump chỉ trích ông Zelensky vì trì hoãn cuộc bầu cử tổng thống, nhưng nhà lãnh đạo Ukraine khẳng định rằng theo luật pháp, không thể tổ chức bầu cử trong thời chiến. “Làm sao những người ở tiền tuyến có thể bỏ phiếu nếu họ không thể trở về nhà để bỏ phiếu?”, ông Zelensky đặt câu hỏi.

Khi được hỏi liệu ông có sẵn sàng từ chức để đổi lấy hòa bình hay tư cách thành viên NATO cho Ukraine hay không, ông Zelensky khẳng định rằng nếu đó là điều cần thiết để đảm bảo hòa bình cho Ukraine, ông sẵn sàng từ chức. Tuy nhiên, khả năng này vẫn còn xa vời, khi chính quyền Trump và một số đồng minh châu Âu không ủng hộ việc Ukraine nhanh chóng gia nhập NATO.

Những lo ngại về mối quan hệ song phương xấu đi đã khiến các quan chức hai bên cố gắng hạ nhiệt căng thẳng, với hy vọng đạt được một thỏa thuận vào cuối tuần này.

Trong một động thái nhằm bảo vệ thỏa thuận, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Mike Waltz phát biểu trên Fox News rằng thỏa thuận này sẽ tạo ra “một mối quan hệ đối tác kinh tế” giữa Mỹ và Ukraine, giúp Mỹ thu lợi từ khoản đầu tư khổng lồ mà họ đã rót vào quốc phòng Ukraine.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cũng nhấn mạnh rằng ông Zelensky cần nhanh chóng chấp nhận đề xuất, vì “quan hệ đối tác này rất quan trọng đối với tương lai của Ukraine”.

Dù căng thẳng leo thang, các quan chức Mỹ vẫn lạc quan rằng một thỏa thuận có thể được ký kết. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Mỹ muốn “đan xen nền kinh tế Ukraine với nền kinh tế Mỹ để mang lại lợi ích lâu dài”, mặc dù không có đảm bảo quân sự nào trong thỏa thuận được đề xuất.

Châu Âu phản ứng

Tranh chấp về thỏa thuận khoáng sản diễn ra trong bối cảnh căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Mỹ và châu Âu. Các nhà lãnh đạo Pháp và Anh dự kiến sẽ đến Washington trong tuần này để vận động hành lang nhằm đảm bảo lợi ích cho Ukraine.

Cả Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Anh Keir Starmer đều lo ngại rằng cách tiếp cận của chính quyền Trump có thể làm suy yếu sự đoàn kết xuyên Đại Tây Dương và có lợi cho Nga.

Trong khi đó, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda đã gặp Tổng thống Trump vào cuối tuần để kêu gọi Mỹ tăng cường sự hiện diện quân sự tại Ba Lan và Trung Âu, nhằm răn đe Nga.

Trong khi các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra, tình hình chiến sự tại Ukraine tiếp tục căng thẳng. Nga đã phóng gần 270 máy bay không người lái nổ vào Ukraine vào đêm 23.2, đánh dấu cuộc tấn công bằng UAV lớn nhất kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Mặc dù Moscow đang giành một số lợi thế ở miền Đông Ukraine, đà tiến công của họ đã chậm lại do tổn thất.

Hoàng Vũ