Trao quyền cho phụ nữ trong văn hóa và sinh kế để phát triển bền vững
Bình đẳng giới đang trở thành động lực quan trọng giúp phụ nữ vùng khó khăn tham gia mạnh mẽ hơn vào văn hóa và kinh tế, từ đó cải thiện thu nhập, gìn giữ bản sắc và góp phần giảm nghèo bền vững.
Tháo gỡ rào cản “truyền thống”
Bình đẳng giới đang trở thành động lực quan trọng giúp phụ nữ vùng khó khăn tham gia mạnh mẽ hơn vào văn hóa và kinh tế, từ đó cải thiện thu nhập, gìn giữ bản sắc và góp phần giảm nghèo bền vững.
Chính vì vậy, nhiều chương trình giảm nghèo bền vững đã xác định bình đẳng giới là một trong những yếu tố then chốt. Thúc đẩy phụ nữ tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao và sản xuất được xem là giải pháp trực tiếp giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.
Nhiều chương trình giảm nghèo bền vững đã xác định bình đẳng giới là yếu tố then chốt.
Trong xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phụ nữ luôn là lực lượng tham gia tích cực nhất. Họ góp phần tổ chức lễ hội, gìn giữ nghề thủ công truyền thống, truyền dạy tiếng nói và phong tục; xây dựng gia đình văn hóa; tham gia các nhóm, câu lạc bộ; vận động xóa bỏ hủ tục và thực hành nếp sống mới.
Nhiều phụ nữ trở thành người uy tín trong cộng đồng, trưởng nhóm phụ nữ, tổ trưởng cộng đồng, đóng góp đáng kể vào phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở.
Các thiết chế văn hóa, nhà văn hóa thôn bản, câu lạc bộ phụ nữ hay không gian sinh hoạt cộng đồng cũng là nơi phụ nữ trao đổi kinh nghiệm, học nghề mới và tiếp cận kiến thức pháp luật.
Tại một số cộng đồng, những tập tục như tảo hôn, hôn nhân cận huyết, cưới hỏi kéo dài, cúng tế tốn kém hay phân biệt giới vẫn còn hiện diện. Nhờ các chương trình truyền thông xã hội và vận động văn hóa, nhiều hủ tục đã được xóa bỏ dần.
Khi không còn bị ràng buộc bởi các nghi lễ truyền thống nặng nề, phụ nữ có thêm thời gian học nghề, tham gia sản xuất và làm du lịch; qua đó mở ra con đường phát triển kinh tế bền vững hơn.
Chuyển đổi số - cơ hội mới cho phụ nữ vùng khó khăn
Thực tế cho thấy nhiều mô hình kinh tế dựa vào văn hóa và du lịch đang được phụ nữ dẫn dắt. Trong các mô hình sản xuất thổ cẩm và nghề thủ công, phụ nữ là người giữ nghề chính, từ dệt, thêu đến chế tác trang sức và đan lát. Nhiều tổ hợp tác do phụ nữ quản lý đã cung cấp sản phẩm cho du lịch, cửa hàng quà tặng và chương trình OCOP.
Tại các bản làng du lịch, phụ nữ trực tiếp nấu ăn, tiếp đón du khách, tổ chức trải nghiệm văn hóa. Không ít phụ nữ dân tộc thiểu số đã học tiếng Anh giao tiếp cơ bản để phục vụ khách quốc tế. Một số nghệ nhân nữ trở thành giảng viên cộng đồng, truyền nghề dệt, thêu hoặc dạy chế biến món ăn truyền thống - vừa giữ văn hóa, vừa tạo thêm thu nhập.
Điểm đáng chú ý trong giai đoạn hiện nay là phụ nữ vùng khó khăn đã bắt đầu ứng dụng công nghệ số để quảng bá sản phẩm. Thông qua điện thoại thông minh và các lớp tập huấn kỹ năng số, nhiều chị em biết chụp ảnh sản phẩm, livestream bán hàng, đăng bài trên mạng xã hội và nhận đơn trực tuyến. Phụ nữ Tây Bắc lập fanpage chung bán thổ cẩm; phụ nữ miền Trung lập nhóm Zalo bán hải sản khô; phụ nữ Tây Nguyên đưa sản phẩm tre nứa lên sàn thương mại điện tử của địa phương. Chuyển đổi số giúp họ tiếp cận thị trường rộng lớn hơn và giảm phụ thuộc vào thương lái.
Những mô hình thực tiễn trên cho thấy rõ: khi phụ nữ được tham gia bình đẳng vào các hoạt động văn hóa và kinh tế, họ không chỉ cải thiện thu nhập mà còn trở thành nhân tố thúc đẩy phát triển cộng đồng. Sự tham gia của phụ nữ trong các hoạt động văn hóa góp phần làm giàu bản sắc dân tộc. Sự tham gia của phụ nữ trong sản xuất - kinh doanh giúp tạo việc làm, tăng thu nhập và thúc đẩy quá trình giảm nghèo bền vững.
Bình đẳng giới trong phát triển văn hóa và sinh kế vì thế không chỉ là chính sách xã hội mà là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng cuộc sống, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững ở các vùng khó khăn trong giai đoạn hiện nay.
