Trẻ vị thành niên thiếu máu thiếu sắt có biểu hiện gì và cách điều trị, phòng ngừa

Mức độ giảm hemoglobin trong máu xuống 5% so với giá trị tham chiếu (theo tuổi, giới, điều kiện sống) có giá trị chẩn đoán xác định tình trạng thiếu máu.

Nhu cầu sắt cao nhưng khẩu phần ăn hằng ngày của các em hầu như không đổi, chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu sắt của cơ thể, lâu dần sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu thiếu sắt.

Thiếu máu là tình trạng giảm hemoglobin (HGB) trong máu của người bệnh gây ra các biểu hiện thiếu oxy ở các mô và tổ chức của cơ thể.

Nguyên nhân và biểu hiện thiếu máu, thiếu sắt

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng thiếu máu như:

Do thiếu yếu tố tạo máu (sắt, acid folic hoặc vitamin B12). Do chảy máu (người bệnh bị xuất huyết tiêu hóa, bệnh trĩ, đi tiểu ra máu, kinh nguyệt kéo dài…).
Do bệnh lý hồng cầu (bệnh tan máu bẩm sinh).
Do tủy xương giảm sinh hoặc rối loạn sinh các tế bào máu: suy tủy xương, rối loạn sinh tủy, bệnh máu ác tính, ung thư di căn…
Do thiếu yếu tố tạo máu như: erythropoietin, acid amin, acid folic và vitamin B12, thiếu sắt…

Biểu hiện tình trạng thiếu máu sẽ tùy vào mức độ thiếu máu người bệnh có những triệu chứng như:

Mệt mỏi.
Hoa mắt, chóng mặt.
Giảm tập trung.
Suy giảm khả học tập và ghi nhớ bài học.
Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt, lưỡi nhợt, nhẵn do mất hoặc mòn gai lưỡi, lông, tóc, móng khô dễ gãy.
Chán ăn.
Khó ngủ.
Có cảm giác tức ngực, khó thở nhất là khi gắng sức hoặc đi lại nhiều.
Có cảm giác hồi hộp, đánh trống ngực.

Nhu cầu sắt cao nhưng khẩu phần ăn hằng ngày của các em hầu như không đổi, chỉ đáp ứng được khoảng 50% nhu cầu sắt của cơ thể, lâu dần sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu thiếu sắt.

Nguyên tắc điều trị và biện pháp phòng ngừa

Bác sĩ sẽ xác định theo nguyên nhân của từng đối tượng thiếu máu, thiếu sắt để đem lại hiệu quả khi điều trị.

Lưu ý, trước khi bổ sung sắt, cần làm xét nghiệm máu để biết được cơ thể có thực sự thiếu sắt hay không thì mới bổ sung sắt.

Tùy tình trạng thiếu sắt mà có mức độ điều trị phù hợp:

Giai đoạn nhẹ: Sử dụng thuốc sắt qua đường uống.
Giai đoạn nặng: Sử dụng sắt truyền, thậm chí phải truyền máu.

Để hạn chế thiếu máu, thiếu sắt, người bệnh cũng cần tham khảo những lời khuyên dưới đây:

Nên ăn nhiều các loại rau quả có nhiều chất sắt: (rau chân vịt, cải xoong, cần tây, đậu đũa, củ cải, cà chua, đu đủ chín...). Ăn và uống, xay sinh tố các loại quả chín chứa nhiều vitamin C (cam, quýt, bưởi, xoài nhãn…) để tăng hấp thu sắt. ăn các loại hạt, ngũ cốc.
Nên kết hợp các loại thực phẩm khác nhau làm cho bữa ăn cân đối hơn về giá trị và vi chất dinh dưỡng.
Nếu có giun thì nhất định phải chữa và diệt nó càng sớm càng tốt.
Để chủ động đề phòng thiếu máu thiếu sắt, nên uống bổ sung viên sắt kết hợp với acid folic theo liều hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Hạn chế thực phẩm giàu tanin, gluten... vì các chất này làm giảm khả năng hấp thu sắt và acid folic của đường ruột.

Bs. Nguyễn Thái