Treo biển 'chỉ nhận tiền mặt' để 'né thuế' là cách hiểu sai về nghĩa vụ thuế

Hộ kinh doanh sử dụng máy tính tiền kết nối hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Tuấn Nguyễn

“Né thuế” chỉ là một vài trường hợp cá biệt

Từ ngày 1/6/2025, Nghị định số 70/2025/NĐ-CP (Nghị định 70) của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 quy định về hóa đơn, chứng từ chính thức có hiệu lực. Theo đó, Nghị định 70 quy định các hộ kinh doanh hoạt động trong một số lĩnh vực như: ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí..., có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Ngay khi Nghị định 70 có hiệu lực, đã xuất hiện một số hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ treo biển với nội dung “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ như “trả tiền mượn”, “tiền cafe”, “tiền ship”…, để cơ quan quản lý nhà nước gặp khó khăn khi xác định doanh thu tính thuế nhằm “né thuế”.

Nêu quan điểm về vấn đề này, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định, hộ kinh doanh “né thuế” chỉ là một vài trường hợp cá biệt, không phải hiện tượng rộng khắp, phần lớn các hộ kinh doanh vẫn chấp hành tốt quy định, pháp luật thuế.

Còn bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam khẳng định, từ xưa đến nay, chính sách thuế đối với thương mại bán buôn, bán lẻ đối với hộ kinh doanh vẫn là 1,5%/doanh thu. Như vậy, dù là thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản cũng phải nộp thuế và nghĩa vụ nộp thuế là như nhau.

Trước thông tin một số hộ kinh doanh thông báo chỉ nhận tiền mặt, không nhận tiền chuyển khoản của người mua hàng nhằm che giấu doanh thu để “né thuế”, một số chi cục thuế khu vực khác đã có thư ngỏ gửi các hộ có hoạt động sản xuất kinh doanh thực hiện nghiêm các quy định pháp luật thuế và pháp luật khác có liên quan.

Tại thư ngỏ, Chi cục Thuế khu vực I cho biết, theo quy định của pháp luật thuế, doanh thu tính thuế giá trị gia tăng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế (trường hợp thuộc diện chịu thuế) của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền. Còn hành vi treo biển “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ để cơ quan chức năng gặp khó khăn khi xác định doanh thu không làm giảm nghĩa vụ thuế, mà ngược lại có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu. Đây là cách hiểu sai về nghĩa vụ thuế.

Đồng thời, thư ngỏ của Chi cục Thuế khu vực I nhấn mạnh thêm, hành vi này đang đi ngược với xu hướng “xã hội số - kinh tế số - công dân số” và chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Đảng, Nhà nước. Đặc biệt, một số trường hợp người bán yêu cầu thu thêm tiền của người mua nếu thanh toán bằng hình thức chuyển khoản, không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua, mà còn là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hỗ trợ, giải đáp đến từng hộ kinh doanh

Tìm hiểu thực tế của phóng viên tại một số hộ kinh doanh nhà hàng ăn uống hay tạp hóa, siêu thị mini hoạt động trên địa bàn TP. Hà Nội cho thấy, hầu hết các hộ kinh doanh này vẫn thực hiện thanh toán bằng hai hình thức là tiền mặt và chuyển khoản tùy theo nhu cầu của khách.

Đồng thời, các hộ kinh doanh đều chấp hành đầy đủ việc xuất hóa đơn cho khách hàng khi mua bán hàng hóa, dịch vụ. Hộ kinh doanh khẳng định không thu thêm tiền của khách khi khách yêu cầu xuất hóa đơn. Việc xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền cũng diễn ra thuận lợi, nhanh chóng.

Trao đổi với một số hộ kinh doanh hoạt động trên phố Ngô Thì Nhậm (Hà Nội) về vấn đề gặp khó khăn trong xuất hóa đơn điện tử cho người bán qua các thiết bị điện tử như: máy tính, điện thoại di động, ipad…, các hộ kinh doanh cho biết, khi chưa có cán bộ thuế và nhà cung cấp phần mềm hướng dẫn, bước đầu còn lúng túng. Khi có công chức thuế và nhân viên nhà cung cấp phần mềm hướng dẫn chi tiết, đến nay việc xuất hóa đơn diễn ra bình thường, không còn lúng túng như trước.

Tuy nhiên, trong quá trình xuất hóa đơn, một số hộ kinh doanh còn gặp vướng mắc như khách mua hàng đã tính tiền, xuất hóa đơn nhưng khách lại trả hàng hoặc đổi hàng, bắt buộc phải hủy hóa đơn và xuất lại hóa đơn mới. Theo đó, việc xuất hủy như vậy có bị ghi nhận doanh thu hay không, cần xử lý vấn đề này ra sao. Hay cách lập hóa đơn hàng hóa khi cuối ngày đơn vị vận chuyển mới nộp tiền hàng; cách hạch toán hàng tồn kho…, và bày tỏ mong muốn được cơ quan thuế có hướng dẫn cụ thể, chi tiết hơn nữa để hộ kinh doanh thực hiện cho thành thạo, tránh sai sót, dẫn đến không thực hiện đúng quy định và bị phạt vi phạm hành chính.

Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết, bên cạnh việc nâng cấp các ứng dụng để đáp ứng việc đăng ký hóa đơn điện tử cũng như kê khai thuế một cách hoàn toàn tự động, Cục Thuế đã tổ chức rất nhiều hội nghị nhằm tuyên truyền, giải thích, lắng nghe, phổ biến các chính sách pháp luật để hộ kinh doanh nắm rõ, hiểu rõ về quy định mới này. Đồng thời, làm với các nhà cung cấp phần mềm, nhằm đưa ra giải pháp thuận lợi nhất cho từng mô hình hộ kinh doanh, ứng với từng điều kiện các hộ; có những chính sách ưu đãi hỗ trợ hộ kinh doanh.

Ông Nguyễn Tiến Minh - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực I cho biết, đơn vị đã tổ chức các chương trình đối thoại, hỗ trợ, giải đáp các vướng mắc của hộ kinh doanh; tích cực phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử để kịp thời hỗ trợ tận nơi, giúp hộ kinh doanh trên địa bàn từng bước làm quen với thao tác, sử dụng thành thạo hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Văn Tuấn