Trị bệnh hình thức

Sau sáp nhập, mặc dù còn không ít khó khăn, thách thức vì địa bàn rộng, hạ tầng hạn chế nhưng các sở, ngành, địa phương trong tỉnh Ninh Bình đã nỗ lực triển khai các giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính, hướng tới xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn. Ảnh: Nguyễn Chinh/TTXVN

Kết luận số 226-KL/TW (Kết luận 226) ngày 11/12/2025 của Ban Bí thư về việc chấn chỉnh lề lối làm việc, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị đã nhắm trực diện vào những mặt còn tồn tại của hệ thống chính trị trong giai đoạn hiện nay, nổi bật là đưa ra những định hướng, chỉ đạo rất cụ thể để “điều trị” bệnh quan liêu, bệnh hình thức - những biểu hiện tiêu cực đang kìm hãm sự phát triển, gây lãng phí nguồn lực của đất nước và gây bức xúc đối với người dân.

Kết luận 226 tập trung vào 3 nội dung chính: Về công tác ban hành văn bản, về công tác tổ chức các hội nghị và về đổi mới phương thức làm việc, phối hợp công tác, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số. Theo đó, có thể tóm lược những nội dung này trong những yêu cầu “tinh gọn” sau: Hằng năm, các tổ chức, cơ quan, địa phương, đơn vị thực hiện tinh giản tối thiểu 15% số lượng văn bản hành chính so với năm trước; Thực hiện tinh giản 10% số lượng hội nghị hằng năm, trong đó số lượng hội nghị trực tiếp chiếm không quá 40% và số lượng hội nghị trực tuyến chiếm không ít hơn 60% tổng số hội nghị, phát biểu chỉ đạo khai mạc không quá 10 phút, phát biểu kết luận hội nghị của lãnh đạo không quá 50 phút, phát biểu tham luận không quá 10 phút… Cùng với đó, thực hiện việc xử lý thủ tục hành chính trên môi trường số và số hóa văn bản đạt từ 95% trở lên; thực hiện 100% văn bản ban hành và báo cáo định kỳ, thông tin truyền tải giữa các cấp qua môi trường mạng.

Có thể nói, Kết luận 226 đã nhận diện cụ thể những biểu hiện của bệnh quan liêu, bệnh hình thức vẫn tồn tại hiện nay, đó là tình trạng ban hành văn bản chồng chéo, “vô tội vạ”; hội họp nhiều mà hiệu quả ít; ì trệ ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số… Đó còn là những biểu hiện của “bệnh lãnh đạo”, “làm quan cách mạng”, bệnh làm việc máy móc, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm trong vỏ bọc “đúng quy trình”.

Riêng về vấn đề hội họp, thực tế cho thấy nhiều nơi vẫn còn xảy ra tình trạng lạm dụng tràn lan. Một số cuộc họp nặng về hình thức, nội dung chỉ mang tính chất thông báo, hoàn toàn có thể triển khai, giải quyết thông quan việc gửi văn bản, thông tin trên mạng nội bộ; nhiều trường hợp người đến dự cũng chủ yếu nhằm “đánh trống ghi tên”. Nhiều hội nghị, hội thảo được ví như “hội đọc”, phần lớn thời lượng chỉ nghe báo cáo, trình bày, phát biểu của lãnh đạo. Không ít hội nghị còn được tổ chức rình rang, trống giong cờ mở. Thậm chí, một số hội nghị, hội thảo “tranh thủ” kết hợp với nghỉ dưỡng, du lịch… Một thực tế khá phổ biến nữa là có nhiều cán bộ, viên chức phải “bê” cả công việc chuyên môn tới hội nghị để giải quyết, vì hội họp đã chiếm hết thời gian làm việc hành chính.

Do vậy, việc Ban Bí thư yêu cầu không tổ chức các hội nghị nếu không thực sự cần thiết hoặc nội dung đã có văn bản hướng dẫn chi tiết; các cấp không tổ chức lại hội nghị đã tổ chức theo hình thức truyền hình trực tiếp, trực tuyến đến cơ sở; số lượng hội nghị trực tiếp chiếm không quá 40% tổng số hội nghị trong năm; thực hiện triệt để tiết kiệm, chống lãng phí trong tổ chức hội nghị, không để vượt định mức kinh phí phục vụ hội nghị; đặc biệt, thực hiện tinh giản 10% số lượng hội nghị hằng năm… thực sự làm “nức lòng” cán bộ, đảng viên. Cái gì tinh giản được thì nên tinh giản triệt để, tránh bày vẽ gây phiền hà, vừa giúp tiết kiệm thời gian và công sức của cán bộ, đảng viên. Thay vào đó, cần tập trung “nói ít, làm nhiều”, lấy kết quả, sản phẩm và mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp làm thước đo đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác.

Chấn chỉnh lề lối làm việc không phải là vấn đề mới. Năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, trong đó Bác phê bình sâu sắc bệnh quan liêu, bệnh hình thức và biểu hiện rõ nhất là “bệnh khai hội”. Bác đã thẳng thắn và nghiêm khắc phê phán thói “khệnh khạng” của quan chức, kiểu phát biểu “ba hoa”, “tràng giang đại hải”, “trăm ngàn lần như một” của cán bộ cấp trên khi dự hội nghị… Kết quả là “đầy túi quần thông cáo, đầy túi áo chỉ thị” mà công việc vẫn không chạy.

Sau gần 80 năm, bệnh quan liêu, bệnh hình thức, “bệnh khai hội” vẫn tồn tại song hành với hoạt động của hệ thống chính trị - như một loại khuyết tật bẩm sinh nữa của quyền lực. Trong giai đoạn hiện nay, ở một khía cạnh nào đó, các biểu hiện bệnh còn phức tạp hơn liên quan đến yêu cầu về đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Vì vậy, việc Ban Bí thư “kê đơn” chấn chỉnh lề lối làm việc, chấn chỉnh bệnh hình thức với những yêu cầu, con số cụ thể trong tổ chức thực hiện là điều rất cần thiết. Khi bộ máy đã cơ bản hoạt động ổn định sau cuộc cách mạng tinh gọn, cần tiếp tục tinh chỉnh, đơn giản hóa các quy trình, thủ tục rườm rà, không phù hợp; chú trọng chuyển đổi số, xử lý công việc “không giấy tờ”; đặc biệt cần trị triệt để bệnh hình thức như trị ung nhọt của cơ thể. Đó chính là cách vận hành bộ máy khoa học, thiết thực, hiệu quả, tránh hình thức, lãng phí; thể hiện tính chuyên nghiệp, hiện đại của hệ thống chính trị.

Trung Sơn