Trí nhớ của bạn có đang hoạt động bình thường không?

Dưới đây là một số câu hỏi mà tôi mời bạn trả lời xem đó là (a) một ví dụ về một trí nhớ hoàn toàn chấp nhận được hay (b) có lẽ là khởi đầu của một vấn đề về trí nhớ có khả năng rất nghiêm trọng.

Câu hỏi A. “Sau khi xem qua các tờ báo và chọn một vài món hàng giảm giá, tôi đã lái xe đến trung tâm thương mại, đậu xe và đi vào cửa hàng bán những món hàng này. Khi bước ra, tôi không thể nhớ mình đã đậu xe ở đâu và gặp khó khăn trong việc tìm xe. Tôi đã mất vài phút để xác định vị trí của nó trong bãi đậu xe đông đúc”. a hay b?

Câu hỏi B. “Sau khi rời một cửa hàng mà tôi đã đến để mua một vài món hàng giảm giá, tôi đã bước ra và không nhớ mình đã lái xe đến trung tâm mua sắm hay ai đó đã chở tôi đến đó”. a hay b?

Trí nhớ của con người là một điều kỳ diệu. Ảnh: Neuroscience News.

Câu hỏi C. “Tôi không thể nhớ tên các cháu của mình”. a hay b?

Câu hỏi D. “Khi tôi trò chuyện em gái mình, tôi và em ấy có những ký ức rất khác nhau về những sự kiện mà cả hai đã cùng trải qua khi còn nhỏ”. a hay b?

Câu hỏi E. “Tôi từng chơi bài bridge khá giỏi, nhưng tôi hiện đang chơi rất tệ. Tôi không thể nhớ những quân bài nào đã được đánh ra. Bây giờ chẳng ai muốn chơi cùng đội với tôi cả”. a hay b?

Câu hỏi F. “Trong khi lái xe từ công ty về nhà, tôi đã đi nhầm đường ra khỏi cao tốc. Chuyện này chưa từng xảy ra với tôi bao giờ”. a hay b?

Câu hỏi G. “Tôi ngày càng gặp khó khăn trong việc nhớ tên”. a hay b?

Câu hỏi H. “Trước khi đi chợ, tôi phải ghi mọi thứ ra nếu không sẽ quên mua một hay hai món. Tuy nhiên, trong công việc diễn viên chuyên nghiệp, ngay cả khi đã ngoài 80 tuổi, tôi không gặp vấn đề gì trong việc học thuộc một kịch bản trong hai ngày cuối tuần và tham gia buổi diễn tập đầu tiên vào thứ Hai mà không cần xem lại kịch bản. Chuyện này là sao đây?” a hay b?

Câu hỏi I. “Tôi đã chất xong đồ đạc lên xe để đi du lịch, nhưng khi lên xe, tôi không biết mình đang định đi đâu”. a hay b?

Đáp án cho câu hỏi A. Đáp án cho câu hỏi này là (a) việc quên này là hoàn toàn bình thường. Vào thời điểm lái xe đến trung tâm thương mại, rất có thể bạn đang chú tâm đến những món hàng giảm giá mình định mua. Sự tập trung của bạn đã rời xa khỏi những mối quan tâm thông thường như bạn sẽ đậu xe ở đâu. Bạn chỉ đơn giản là chui vào chỗ đậu xe trống đầu tiên gần cửa hàng nhất, lao vào bên trong và bắt đầu mua sắm.

Vì hoàn toàn không tập trung vào vị trí chỗ đậu xe mình đã chọn, nên bạn không thể nhớ vị trí của nó khi ra khỏi cửa hàng. Như Samuel Johnson đã nói hơn 200 năm trước: “Nghệ thuật ghi nhớ là nghệ thuật của sự chú ý”. Sự chú ý mà Johnson nói đến là một sự chú ý bên trong: tập trung sức mạnh tinh thần của bạn vào một đối tượng bên ngoài duy nhất.

Thiếu chú tâm đến nơi đậu xe, bạn chỉ có thể hình thành một ký ức không hoàn hảo, hoặc trong trường hợp cụ thể này, không một ký ức nào cả. Chúng tôi sẽ trình bày chi tiết hơn về sự chú ý ở những phần sau.

Đáp án cho câu hỏi B. Đáp án đúng ở đây là (b): Có lẽ đây là một sự suy giảm có khả năng nghiêm trọng và mới chớm trong hoạt động bình thường của trí nhớ. Trong ví dụ này, thay vì gặp khó khăn trong việc nhớ một mục trong nhiều mục (nơi bạn đã đậu xe), bạn đã mất khả năng nhớ lại một chuyện rất đơn giản là mình đã đến trung tâm thương mại bằng cách nào cùng với tất cả các tương tác luôn diễn ra trên đường đi nếu bạn được ai đó chở đến đó (nói chuyện với tài xế, nghe đài, v.v.) hoặc trên phương tiện giao thông công cộng (chọn chỗ ngồi, nhìn ra ngoài cửa sổ, v.v.).

Đáp án cho câu hỏi C. (a) Việc nhớ tên các cháu có mối liên hệ mật thiết với sự quan tâm mà bạn dành cho các cháu của mình và con cháu nói chung. Sự quan tâm là nền tảng cho sự chú ý mà Samuel Johnson nói đến. Chúng ta hiếm khi chú ý đến những thứ mình không quan tâm. Mặc dù việc không quan tâm đến các cháu của mình, cùng với việc không nhớ tên của chúng, có thể gây ra sự xích mích trong nội bộ gia đình, nhưng nó không hẳn là một dấu hiệu của suy giảm trí nhớ.

Đáp án cho câu hỏi D. Anh chị em ruột, thậm chí là sinh đôi, không có trải nghiệm giống hệt nhau về cùng một sự kiện. Khác biệt về tuổi tác, giới tính, sự tương tác với người lớn, đặc biệt là họ hàng - tất cả có thể dẫn đến những trải nghiệm khác nhau rõ rệt và do đó, đưa đến những ký ức khác nhau. Đáp án là (a).

Richard Restak/NXB Trẻ