Tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Một củ sâm được cho là đã hơn 100 tuổi được tìm thấy ở rừng Nam Trà My, Quảng Nam. Ảnh: QN

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng ký Quyết định số 1355/QĐ-BVHTTDL ngày 14/5/2025 về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, quyết định đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam.

Tháng 5/2024, UBND tỉnh Quảng Nam có công văn gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc đề nghị đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, huyện Nam Trà My.

Theo ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Nam, tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, dân gian gọi là cây "thuốc giấu". Với đồng bào các dân tộc thiểu số, đây được coi là một loại thần dược có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt.

Sống dựa vào thiên nhiên nên từ xa xưa, đồng bào các dân tộc thiểu số cư trú quanh dãy núi Ngọc Linh, đặc biệt là đồng bào dân tộc Xơ Đăng đã biết đến một loài cây thuốc quý mọc trong các khu rừng nguyên sinh.

Đây là tri thức dân gian có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc gắn liền với nền nông nghiệp nương rẫy và kinh tế rừng. Điều này cũng minh chứng cho sự gắn bó, gần gũi và hòa hợp với môi trường thiên nhiên của cộng đồng cư dân nơi đây.

Theo ông Nguyễn Thanh Hồng, bên cạnh khai thác, từ rất sớm, không ít cư dân quanh dãy Ngọc Linh ở huyện Nam Trà My đã biết trồng, chăm sóc cây thuốc này ngay trong tự nhiên với những cách thức đơn giản để dùng khi cần.

Việc tiếp cận, nhân giống, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh mang lại giá trị kinh tế rất cao, cho thấy sự thay đổi, phát triển về tập quán sản xuất từ khai thác, hái lượm sang sản xuất tập trung, đầu tư thâm canh chuyên sâu, nhờ đó một bộ phận người dân huyện Nam Trà My thoát nghèo bền vững. Qua quá trình thực hành di sản, cộng đồng địa phương đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu hình thành nên hệ thống tri thức dân gian về Sâm Ngọc Linh khá hoàn chỉnh.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Hồ Quang Bửu khẳng định, tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh của đồng bào các dân tộc thiểu số ở huyện Nam Trà My có thể xem là kho tàng quý giá, vừa mang giá trị văn hóa, vừa có ý nghĩa to lớn về phát triển kinh tế xã hội.

Bên cạnh những tiềm năng từ cây sâm mang lại, thì việc bảo tồn và phát huy tri thức dân gian nghề nghiệp trong việc khai thác, trồng, chế biến sâm Ngọc Linh cũng cần được bảo lưu, gìn giữ.

PV