Trí thức Liên hiệp Hội góp ý Văn kiện Đại hội XIV, nhấn mạnh vai trò khoa học và đổi mới sáng tạo

Sáng 7/11, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo góp ý Dự thảo các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Tham dự hội thảo có các đồng chí: Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Nguyễn Thái Học, Phó Bí thư Đảng ủy MTTQ; Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam; cùng đại diện tổ biên tập Văn kiện Đại hội, các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các hội thành viên trong hệ thống Liên hiệp Hội.

Lãnh đạo, Đại biểu Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tham gia Hội thảo góp ý Dự thảo các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức

Phát biểu khai mạc hội thảo, đồng chí Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam - cho biết, trước đó, đơn vị đã chủ động tổ chức 3 hội thảo nhỏ với các chuyên gia, nhà khoa học để chuẩn bị góp ý cho 3 dự thảo quan trọng bao gồm: Góp ý dự thảo Báo cáo chính trị ngày 24/10/2025, góp ý dự thảo Báo cáo tổng kết công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ngày 27/10/2025 và góp ý dự thảo Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành Điều lệ Đảng giai đoạn 2011-2025 ngày 4/11/2025.

Đồng chí Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo.

Theo ông Phan Xuân Dũng, Liên hiệp Hội Việt Nam luôn coi trọng việc tập hợp ý kiến, phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức, hội viên trên mọi lĩnh vực, từ đó đóng góp những đề xuất cụ thể, thực tiễn cho quá trình xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Việc tham gia góp ý Dự thảo các Văn kiện Đại hội XIV cũng là dịp để mỗi đảng viên, trí thức nâng cao nhận thức, thể hiện trách nhiệm công dân, đồng thời tạo sự đồng thuận, thống nhất trong toàn hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam.

Phát biểu chỉ đạo, đồng chí Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, đánh giá cao Liên hiệp Hội đã chủ động tổ chức hội thảo có ý nghĩa chính trị, khoa học và thực tiễn sâu sắc. Việc tập hợp trí tuệ của giới khoa học thể hiện tinh thần “Đảng lắng nghe Nhân dân, lắng nghe trí thức” - truyền thống quý báu trong quá trình hoạch định đường lối phát triển đất nước.

"Đội ngũ trí thức Việt Nam - mà nòng cốt là Liên hiệp Hội Việt Nam - luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đội ngũ trí thức đã phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần trách nhiệm xã hội, sáng tạo, dấn thân, đóng góp tích cực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của đất nước", Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh thêm.

Đồng chí Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương.

Đầu tư cho nhân lực khoa học - công nghệ, mở rộng không gian sáng tạo bao trùm

Tại Hội thảo, GS.TSKH Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, Ủy viên Hội đồng tư vấn KH&CN và Chuyển đổi số của MTTQ Việt Nam, nhận định Dự thảo Báo cáo chính trị đã thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược, mục tiêu phát triển đến 2030 và 2045, thể hiện quyết tâm chính trị cao trong xây dựng đất nước giai đoạn mới.

GS.VS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam

Ông đánh giá cao việc Dự thảo xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính cho tăng trưởng; đồng thời khẳng định phát triển kinh tế tư nhân là động lực quan trọng. Tuy nhiên, ông cho rằng, từ Nghị quyết của Đảng đến thực tiễn vẫn còn khoảng cách, đặc biệt trong cơ chế đặt hàng và tài chính cho các đề tài nghiên cứu.

Ông kiến nghị cần xuất phát từ nhu cầu thị trường khi xác định nhiệm vụ khoa học; đổi mới cơ chế tài chính theo hướng khoán chi đến sản phẩm cuối cùng; ưu tiên đầu tư cho các công nghệ chiến lược, công nghệ lõi, đồng thời phân định rõ vai trò đầu tư giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, đánh giá Dự thảo Văn kiện được chuẩn bị công phu, thể hiện triết lý phát triển bền vững, bao trùm và nhân văn. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay chính sách về khoa học công nghệ, đầu tư tài chính và đãi ngộ trí thức vẫn còn bất cập; thị trường khoa học công nghệ phát triển chậm, doanh nghiệp chưa thực sự trở thành trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo.

PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng góp ý dự thảo Văn kiện. (Ảnh: VGP/Thu Giang)

Bà Bùi Thị An kiến nghị, Văn kiện cần khẳng định rõ hơn vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo như trụ cột của nền kinh tế tri thức; đồng thời xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó doanh nghiệp là trung tâm, Nhà nước kiến tạo thể chế, viện - trường làm nền tảng nghiên cứu, và xã hội là môi trường nuôi dưỡng sáng tạo.

Bà Bùi Thị An cũng đề nghị trao quyền tự chủ cao hơn cho các tổ chức nghiên cứu công lập, hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước - tư nhân hỗ trợ đổi mới sáng tạo; đồng thời dành một nội dung riêng về phát triển nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao, gắn với cơ chế trọng dụng và đãi ngộ nhân tài.

“Đây là khâu đột phá của mọi đột phá”, bà Bùi Thị An nhấn mạnh. “Cần có chính sách dài hạn, thực chất, cả về vật chất và môi trường làm việc, để thu hút và giữ chân nhà khoa học giỏi - đặc biệt là thế hệ trẻ và trí thức nữ, những người vừa có năng lực chuyên môn, vừa có trách nhiệm xã hội và tầm nhìn nhân văn”.

Bà cũng đề xuất xây dựng cơ chế quốc gia "trí thức đồng hành cùng đất nước", thúc đẩy số hóa, kết nối trí thức trong và ngoài nước, đồng thời có chính sách tôn vinh, đãi ngộ các tập thể, cá nhân có đóng góp thiết thực.

TS. Nguyễn Minh Phong. (Ảnh: Thu Hằng)

Cùng quan điểm phát huy trí tuệ và trách nhiệm xã hội của giới trí thức, TS. Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, nhận định Dự thảo Báo cáo chính trị lần này có nhiều đổi mới, tầm nhìn chiến lược và thể hiện tư duy đột phá. Ông đề xuất điều chỉnh chủ đề Đại hội XIV theo hướng nhấn mạnh hơn hai giá trị “đoàn kết” và “sáng tạo” - cội nguồn sức mạnh dân tộc trong giai đoạn phát triển mới.

Theo TS. Nguyễn Minh Phong, việc Dự thảo lần đầu tiên tích hợp ba báo cáo (chính trị, kinh tế - xã hội và xây dựng Đảng) trong cùng một văn kiện cho thấy tư duy hệ thống và đổi mới mạnh mẽ của Đảng. Ông đánh giá cao điểm mới khi Văn kiện xác định rõ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ yếu, lấy phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường làm trung tâm, coi kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế, không phân biệt thành phần kinh tế.

Thể chế trở thành nguồn lực quan trọng nhất

PGS.TS Đặng Văn Thanh - Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam - phân tích sâu về vai trò thể chế: "Trong thế giới hiện đại, sức mạnh của một quốc gia không còn quyết định bởi tài nguyên thiên nhiên hay quy mô dân số, mà bởi chất lượng thể chế". Chất lượng thể chế chính là năng lực của quốc gia trong việc kiến tạo hệ thống quy tắc công bằng, minh bạch, hiệu quả, khơi dậy sáng tạo và giải phóng mọi nguồn lực.

PGS.TS Đặng Văn Thanh - Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam.

Cạnh tranh giữa các quốc gia xét đến cùng là cạnh tranh về thể chế. Ai có thể chế tốt sẽ huy động nguồn lực nhanh hơn, phong phú hơn, sử dụng hiệu quả hơn cho phát triển. Thể chế kinh tế được coi là hạ tầng mềm có thể quyết định hiệu quả của mọi hoạt động kinh tế xã hội.

Ông đề xuất tiếp tục mô hình tăng trưởng kinh tế dựa trên năng suất, chất lượng và hiệu quả, tức là nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh. Kiên quyết từ bỏ mô hình tăng trưởng dựa vào vốn, tài nguyên và lao động giá rẻ.

PGS.TS Trương Mạnh Tiến, đại diện Hội Kinh tế môi trường Việt Nam phân tích, việc thi hành Điều lệ Đảng 15 năm qua đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Tuy nhiên, một số quy định về chuyển sinh hoạt chính thức, sinh hoạt tạm thời chưa sát thực tiễn xã hội hiện đại, gây khó khăn trong việc quản lý đảng viên trẻ, trí thức, người lao động thường xuyên di chuyển.

Ông đề xuất đơn giản hóa thủ tục sinh hoạt đảng theo hướng ứng dụng công nghệ số, tạo điều kiện thuận lợi cho đảng viên trong bối cảnh lao động, học tập, công tác linh hoạt. Bổ sung quy định rõ ràng hơn về kiểm soát quyền lực, phòng chống lợi ích nhóm trong các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở mọi cấp.

Đặc biệt, PGS.TS Trương Mạnh Tiến nhấn mạnh cần xây dựng nguyên tắc và quy định cụ thể về việc ứng dụng công nghệ số trong công tác xây dựng Đảng, bao gồm quản lý hồ sơ đảng viên, tổ chức sinh hoạt, kiểm tra, giám sát trên nền tảng dữ liệu, nhằm nâng cao hiệu quả, tính minh bạch.

Lắng nghe trí tuệ, phát huy sức mạnh đoàn kết của đội ngũ trí thức

GS.TS Lê Vân Trình, Chủ tịch Hội An toàn vệ sinh lao động Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của đội ngũ trí thức Việt Nam trong sự nghiệp phát triển đất nước. Ông đề xuất mở rộng cơ chế đấu thầu, đặt hàng rộng rãi các đề tài, dự án sử dụng ngân sách sự nghiệp khoa học cho các tổ chức khoa học thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các viện, trung tâm nghiên cứu ngoài công lập.

GS.TS Lê Vân Trình, Chủ tịch Hội An toàn Vệ sinh Lao động Việt Nam

Việc này nhằm khơi dậy tiềm năng của hơn 3 triệu trí thức trong hệ thống các hội thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Xây dựng chương trình quốc gia đào tạo chuyên gia đầu ngành, thúc đẩy hợp tác quốc tế, trao đổi học giả, có chính sách tôn vinh, đãi ngộ xứng đáng và bảo vệ quyền lợi của nhà khoa học.

Các chuyên gia cũng đề nghị ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng, môi trường làm việc, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo của trí thức. Trọng dụng, đãi ngộ thỏa đáng đối với nhân tài, các nhà khoa học và công nghệ Việt Nam có trình độ chuyên môn cao ở trong nước và nước ngoài.

GS.TS Lê Vân Trình nhấn mạnh, giáo dục và đào tạo có vai trò then chốt trong việc hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao. Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ về phổ cập giáo dục, tuy nhiên chất lượng chưa đồng đều.

GS.TS Lê Vân Trình đề xuất thực hiện phân cấp, trao quyền tự chủ thực chất cho các cơ sở giáo dục. Chuyển vai trò Nhà nước từ "quản lý" sang "kiến tạo và giám sát chất lượng". Đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục, xây dựng kho học liệu số dùng chung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy, kiểm tra, đánh giá.

"Phát triển đội ngũ nhà giáo cần có chính sách đãi ngộ, tôn vinh và bảo đảm điều kiện làm việc xứng đáng để họ toàn tâm với nghề", GS Lê Vân Trình nhấn mạnh. Thúc đẩy mô hình gắn kết giữa giáo dục, khoa học và sản xuất theo hướng đào tạo gắn thực tiễn.

Đột phá trong tư duy phát triển sau 40 năm

GS.TS Đinh Văn Chiến -Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội nghiên cứu biên tập công trình khoa học công nghệ Việt Nam - nhấn mạnh, những thành tựu hiện nay của đất nước sau 40 năm đổi mới là sản phẩm kết tinh sức sáng tạo, là kết quả của quá trình nỗ lực phấn đấu bền bỉ qua nhiều giai đoạn cách mạng.

Trong suốt thời gian qua, cùng với mục tiêu kiên định độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chúng ta tập trung xây dựng ba yếu tố nền tảng là nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Quan điểm xuyên suốt lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và là nguồn lực quan trọng nhất của sự phát triển.

Quang cảnh hội thảo Góp ý kiến Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Hội thảo diễn ra trong thời điểm toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đang khẩn trương chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, sự kiện chính trị trọng đại của đất nước. Những ý kiến đóng góp tâm huyết, trách nhiệm và trí tuệ của đội ngũ trí thức tại hội thảo sẽ góp phần hoàn thiện các Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, bổ sung cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định đường lối, chiến lược phát triển đất nước trong giai đoạn mới, hướng tới mục tiêu xây dựng Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.

Hà Chi