Trí tuệ nhân tạo - Trụ cột mới của ngân hàng số

Theo TS Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, các tổ chức tín dụng đã đi từ việc số hóa rời rạc từng quy trình sang thiết kế lại toàn bộ hành trình khách hàng; từ chỗ dữ liệu phân tán sang quản trị dữ liệu như tài sản chiến lược; từ phản ứng thụ động sang chủ động dự báo và gợi mở nhu cầu. Nhiều ngân hàng hiện ghi nhận trên 95% giao dịch thực hiện qua kênh số, minh chứng rõ cho bước chuyển này. Ông Hùng nhấn mạnh, để tạo đột phá, cần chuẩn hóa và làm sạch dữ liệu, tăng cường kết nối với cơ sở dữ liệu dân cư, thương mại điện tử, viễn thông, bảo hiểm; đồng thời nguyên tắc “khách hàng là trung tâm” phải được thể hiện qua “cá nhân hóa sản phẩm và tối ưu hóa vòng đời dịch vụ”.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho rằng: “AI cùng với dữ liệu lớn và công nghệ học máy đang trở thành nền tảng giúp các tổ chức tín dụng đổi mới sản phẩm, tối ưu vận hành và nâng cao năng lực quản trị rủi ro”. Nhiều ngân hàng đã ứng dụng AI để phân tích dữ liệu khách hàng, hỗ trợ quyết định tín dụng, cá nhân hóa dịch vụ và bảo mật giao dịch. Hệ thống cảnh báo sớm SIMO là minh chứng, giúp ngăn chặn hàng trăm nghìn giao dịch rủi ro. Theo ông Tuấn, “AI đang đưa ngành ngân hàng tiến tới mô hình vận hành thông minh, nơi các quy trình được tự động hóa, quyết định dựa trên dữ liệu và dịch vụ được thiết kế theo nhu cầu từng cá nhân.”

Trong khi đó, TS Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ - nhấn mạnh: “AI cần được nhìn nhận như một nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi chuẩn bị bài bản từ thể chế, hạ tầng đến nhân lực”. TS Lực kiến nghị sớm ban hành văn bản hướng dẫn thực thi Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân và tiến tới ban hành Luật AI vào năm 2026. Với các ngân hàng, ông khuyến nghị “cần chủ động xây dựng chiến lược AI và dữ liệu gắn với chuyển đổi số tổng thể, tập trung vào quản trị rủi ro, phân tích dữ liệu và cá nhân hóa dịch vụ. Song song với đó là đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, an ninh mạng và phát triển nhân lực, nhất là đội ngũ chuyên gia AI và dữ liệu”.

Ở khía cạnh an ninh dữ liệu, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Bộ Công an) nhận định: “Dữ liệu đã vượt khỏi vai trò sản phẩm phụ của hệ thống công nghệ thông tin để trở thành ‘tài nguyên mới’, là tư liệu sản xuất thiết yếu và nhân tố cốt lõi giúp quốc gia bứt phá phát triển”. Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia cho rằng ngân hàng thông minh trước hết phải là ngân hàng “hiểu biết dữ liệu”. Trên thế giới, nhiều định chế tài chính đã coi mình là “công ty dữ liệu”, đầu tư mạnh vào kho dữ liệu, nền tảng AI và đội ngũ chuyên gia. Ở Việt Nam, ngành ngân hàng đã ứng dụng căn cước công dân gắn chip để xác thực khách hàng, kết nối dữ liệu quốc gia về dân cư, tận dụng dữ liệu lớn từ viễn thông và mạng xã hội để chấm điểm tín dụng, phòng chống gian lận. Tuy nhiên, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cũng chỉ ra thách thức: Chất lượng dữ liệu chưa đồng bộ, còn tình trạng trùng lặp, sai lệch; hạ tầng chia sẻ dữ liệu chưa liên thông; khai thác giá trị dữ liệu chủ yếu phục vụ nội bộ, chưa hình thành thị trường dữ liệu tài chính; trong khi vấn đề bảo mật và quyền riêng tư cá nhân ngày càng khắt khe.

Có thể khẳng định, dữ liệu là nền tảng, nhưng AI mới là trụ cột giúp ngành ngân hàng tiến tới mô hình vận hành thông minh. Khi công nghệ này được ứng dụng đồng bộ trong quản trị rủi ro, phân tích nhu cầu, cá nhân hóa sản phẩm và tự động hóa quy trình, ngành ngân hàng sẽ bước sang một kỷ nguyên mới - đổi mới, nhanh nhạy, lấy khách hàng làm trung tâm nhưng vẫn bảo đảm an toàn và bền vững.

X.Dung