Trí tuệ nhân tạo và công nghệ số thúc đẩy công trình net zero

Công trình xanh trở thành xu thế phát triển tất yếu

Ngày 29/10, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị tổ chức Tuần lễ Công trình xanh và Giao thông xanh Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo, thúc đẩy phát triển công trình xanh và giao thông xanh theo hướng bền vững”.

Quang cảnh Hội thảo Công trình xanh Sự chuyển mình từ mô hình truyền thống đến sáng tạo bền vững

Tuần lễ gồm chuỗi các sự kiện: Hội thảo Công trình xanh Sự chuyển mình từ mô hình truyền thống đến sáng tạo bền vững; Tọa đàm chính sách về giải pháp thúc đẩy công trình xanh, giao thông xanh hướng tới mục tiêu bền vững; triển lãm các sản phẩm, pano giới thiệu công nghệ sản phẩm thông minh, tiết kiệm năng lượng cho công trình và giao thông; vinh danh các tổ chức, cá nhân có đóng góp cho việc phát triển công trình xanh và giao thông xanh; trao giải cuộc thi kiến trúc xanh sinh viên, trao chứng nhận công trình xanh.

Sự kiện mang đến góc nhìn toàn diện về xu hướng kiến trúc xanh, chuyển đổi công nghệ và hướng tới các công trình net zero. Đây là thời điểm quan trọng khi Việt Nam triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW với định hướng tái cấu trúc nền kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo và chuyển đổi xanh. Trong lĩnh vực kiến trúc và xây dựng, nhiều chương trình hành động đã được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả năng lượng, thúc đẩy vật liệu thân thiện môi trường, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Phát biểu tại chuyên đề Công trình xanh Sự chuyển mình từ mô hình truyền thống đến sáng tạo bền vững, ông Hồ Chí Quang, Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia nhấn mạnh: “Đây là dịp để trao đổi, thảo luận các cơ hội, thách thức, kiến nghị, đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ các rào cản trong phát triển công trình xanh. Ông cho biết hội thảo là cơ hội để nhìn lại hành trình chuyển mình từ mô hình truyền thống đến mô hình dựa trên sáng tạo bền vững, tiếp thu kinh nghiệm quốc tế và tìm kiếm các giải pháp phù hợp điều kiện Việt Nam, từ vật liệu thân thiện môi trường, công nghệ tiết kiệm năng lượng đến thiết kế tích hợp thiên nhiên vào không gian đô thị”.

Theo Bộ Xây dựng, ngành đã và đang tích cực triển khai chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, chiến lược phát triển đô thị bền vững và các cam kết tại COP26, COP27 về giảm phát thải khí nhà kính. Các chính sách khuyến khích phát triển công trình hiệu quả năng lượng, công trình xanh đã được quy định trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020 và Nghị định số 15/2021/ NĐ-CP của Chính phủ. Bộ Xây dựng cũng đã ban hành Quy chuẩn Việt Nam về công trình xanh và nhiều chương trình hỗ trợ chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng.

Ông Hồ Chí Quang, Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia phát biểu hội thảo

Ông Hồ Chí Quang cho biết, chuyển đổi từ các nguyên tắc thụ động sang giải pháp chủ động, từ việc tiêu thụ năng lượng một chiều sang sản xuất và quản lý năng lượng thông minh, từ việc coi công trình là thực thể độc lập sang hòa nhập vào hệ sinh thái đô thị và tự nhiên. Ông cho rằng đây không chỉ là xu hướng mà đã trở thành nhu cầu cấp thiết đối với tương lai phát triển đô thị hiện đại.

Sau nhiều năm nỗ lực, số lượng công trình được chứng nhận xanh tại Việt Nam đã vượt 600 công trình, với tổng diện tích gần 17 triệu mét vuông sàn. Đây là bước tiến đáng kể, thể hiện chuyển đổi xanh đang trở thành động lực phát triển mới của ngành xây dựng và kiến trúc.

Hướng tới công trình net zero từ vật liệu thân thiện và trí tuệ nhân tạo

TS, KTS Trịnh Hồng Việt, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia cho biết, sự chuyển dịch từ công trình tiết kiệm năng lượng sang công trình thông minh dựa trên dữ liệu và trí tuệ nhân tạo là xu thế không thể đảo ngược. Dữ liệu vận hành và công nghệ học máy giúp công trình tự điều chỉnh để tối ưu năng lượng, cải thiện chất lượng sống và giảm chi phí vận hành. Theo ông, các công trình thông minh không chỉ tiết kiệm năng lượng mà còn tự thích ứng với điều kiện môi trường, học hỏi hành vi người dùng, tạo ra môi trường sống lấy con người làm trung tâm.

TS, KTS Trịnh Hồng Việt, Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia

Ông đồng thời chỉ ra các rào cản khiến công trình thông minh chưa phổ biến tại Việt Nam như chi phí đầu tư ban đầu cao, thời gian hoàn vốn dài, thiếu chuẩn dữ liệu và nền tảng kết nối thống nhất, thiếu tiêu chuẩn an ninh mạng trong công trình thông minh và chưa có quy chuẩn quốc gia riêng về Smart Building.

Ở góc nhìn văn hóa, KTS Nguyễn Thu Phong, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam khẳng định công trình xanh không chỉ là công nghệ và vật liệu mà còn là triết lý sống hài hòa với thiên nhiên và cộng đồng. Việc khai thác tri thức bản địa, vật liệu địa phương, cấu trúc làng xã và kiến trúc nhiệt đới truyền thống giúp tạo ra không gian sống thích ứng khí hậu và thân thiện môi trường.

Tại hội thảo, các doanh nghiệp dẫn đầu thị trường đã giới thiệu hàng loạt giải pháp công nghệ hướng tới công trình net zero. Panasonic đưa ra giải pháp nâng cao hiệu suất năng lượng và chất lượng không khí trong nhà thông qua công nghệ Nanoe X và hệ thống điều hòa VRF thông minh giúp giảm phát thải CO₂ và bảo vệ sức khỏe người dùng. Huawei giới thiệu hệ sinh thái Digital Power kết hợp năng lượng mặt trời, lưu trữ năng lượng và quản lý kỹ thuật số, hình thành mô hình công trình năng lượng tự chủ. Daikin chia sẻ mô hình AC ECP giúp tiết kiệm tới 40 phần trăm năng lượng thông qua điều chỉnh hành vi sử dụng điều hòa tại các nước ASEAN và thúc đẩy mô hình ZEB Zero Energy Building phù hợp với khí hậu và văn hóa sử dụng của Việt Nam.

Các đại biểu tham dự hội thảo

Ở góc độ kỹ thuật, ThS Trần Phương đến từ Viện KHCN Xây dựng – IBST đã nhấn mạnh đến giảm phát thải carbon hàm chứa trong vật liệu và kết cấu. Mô hình A-S-I (Avoid – Shift – Improve) sẽ giúp giảm tới 49% phát thải CO₂ thông qua tối ưu thiết kế, chuyển đổi hệ kết cấu, và sử dụng vật liệu carbon thấp.

ThS Trần Phương khẳng định: "Giảm phát thải cũng chính là giảm chi phí", đây là một hướng tiếp cận thực tế, có thể nhân rộng trong ngành xây dựng Việt Nam.

Văn Hoàng