Triển khai trực tuyến thủ tục đất đai: bước ngoặt trong cải cách hành chính và chuyển đổi số

Chuyển đổi số toàn diện

Thực tế trong nhiều năm qua, Hà Nội là địa phương đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết thủ tục hành chính. Tuy nhiên, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến ở một số lĩnh vực đặc thù như đất đai vẫn chưa đạt kỳ vọng, chủ yếu do thói quen nộp hồ sơ trực tiếp, yêu cầu kiểm tra tính pháp lý của giấy tờ hoặc hạn chế về dữ liệu số hóa.

Với quyết định mới, Hà Nội đã chuyển từ trạng thái “khuyến khích giải quyết online” sang bắt buộc trực tuyến toàn trình đối với thủ tục cung cấp thông tin đất đai bao gồm: cung cấp thông tin quy hoạch sử dụng đất; cung cấp dữ liệu bản đồ, hiện trạng; thông tin về thửa đất, chủ sử dụng đất (theo quy định cho phép); các thông tin chuyên ngành phục vụ công tác quản lý hoặc nhu cầu của tổ chức, cá nhân. Người dân và DN sẽ thực hiện toàn bộ quy trình nộp hồ sơ, thanh toán phí, theo dõi tình trạng xử lý, nhận kết quả thông qua Cổng dịch vụ công của TP hoặc Cổng dịch vụ công quốc gia.

Theo Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội, điểm đột phá của chính sách mới không chỉ nằm ở việc chuyển từ hồ sơ giấy sang hồ sơ điện tử, mà còn ở việc không phụ thuộc địa giới hành chính. Điều này có nghĩa là người dân ở bất kỳ đâu trong TP đều có thể nộp hồ sơ trực tuyến; DN có thể nộp cùng lúc nhiều hồ sơ cho nhiều địa bàn khác nhau mà không phải di chuyển. Việc xử lý được thực hiện bởi các đơn vị chuyên môn dựa trên dữ liệu dùng chung, tránh tình trạng “địa phương hóa” thông tin.

Việc thực hiện trực tuyến toàn trình cung cấp thủ tục về đất đai sẽ giúp giảm thời gian, chi phí cho người dân và DN.

“Đặc biệt, việc bỏ tiếp nhận hồ sơ trực tiếp giúp cắt giảm thời gian, chi phí xã hội, người dân không phải xếp hàng, chờ đợi. Đồng thời tăng minh bạch và giảm rủi ro tiếp xúc trực tiếp, hạn chế tối đa tiêu cực; và nâng cao chất lượng quản lý nhờ dữ liệu số hóa, tạo điều kiện để phân tích hiện trạng sử dụng đất, theo dõi biến động, hỗ trợ xây dựng quy hoạch chính xác và kịp thời, đây là sự thay đổi mang tính hệ thống” – ông Nguyễn Thế Điệp đánh giá.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Thế Điệp cũng cho rằng, điều này còn mang lại hiệu ứng lan tỏa, nhiều thủ tục đất đai khác: dăng ký biến động đất đai, cấp chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu, cấp đổi, cấp lại sổ đỏ, đăng ký kế hoạch sử dụng đất… sẽ tiếp tục số hóa hoàn toàn. Khi dữ liệu đất đai đã được chuẩn hóa, việc đưa thêm nhiều thủ tục lên trực tuyến toàn trình chỉ còn là vấn đề thời gian.

Cần nâng cấp hạ tầng công nghệ

Quyết định chuyển sang nộp hồ sơ trực tuyến toàn trình của Hà Nội được đánh giá là mạnh mẽ, phù hợp với xu thế và kỳ vọng của xã hội. Người dân mong chờ dịch vụ hành chính công minh bạch, thuận tiện; DN kỳ vọng không còn tình trạng “mỗi nơi làm một kiểu”; cơ quan quản lý kỳ vọng giảm tải thủ tục, tập trung vào phân tích và ra quyết định.

“Việc có thể nộp hồ sơ trực tuyến hoàn toàn mang lại lợi ích rõ rệt, có thể yêu cầu thông tin quy hoạch, pháp lý thửa đất nhanh chóng, giúp tăng tốc tiến độ xử lý hồ sơ; dễ dàng tra cứu thông tin phục vụ hoạt động thẩm định tài sản thế chấp; giảm rủi ro thất lạc hồ sơ, rút ngắn thời gian giao dịch với khách hàng. Đặc biệt, xử lý trực tuyến hoàn toàn có thể giúp thời gian và chi phí” – anh Nguyễn Đức Thống, người dân thôn Đoài, xã Thiên Lộc chia sẻ.

TP Hà Nội cần đẩy mạnh công tác hỗ trợ người dân trong thời gian đầu triển khai trực tuyến toàn trình thủ tục đất đai.

Tuy nhiên, theo kỹ sư Trần Quốc Việt – chuyên gia về chuyển đổi số, dù chính quyền TP Hà Nội thể hiện quyết tâm cao, nhưng quá trình triển khai cũng đặt ra một số thách thức lớn. Thứ nhất, hệ thống phải hoạt động ổn định 24/7, do khối lượng hồ sơ đất đai ở Hà Nội rất lớn, đòi hỏi hệ thống có khả năng chịu tải cao. Thứ hai, là dữ liệu phải thống nhất giữa các xã, phường do dữ liệu đất đai giai đoạn trước được xây dựng không đồng bộ, khiến việc chuẩn hóa tốn nhiều thời gian. Thứ ba, là người dân lớn tuổi hoặc không quen dùng công nghệ cần hỗ trợ, đây là nhóm dễ gặp khó khăn khi chuyển đổi sang dịch vụ trực tuyến hoàn toàn.

“Để triển khai hiệu quả, Hà Nội đã đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ (cơ sở dữ liệu đất đai số hóa; hạ tầng máy chủ tập trung; kết nối đồng bộ với hệ thống thanh toán trực tuyến; hệ thống xác thực điện tử mức độ cao VNeID, chữ ký số); Quy trình xử lý điện tử, giúp thời gian xử lý được đảm bảo đúng quy định. Đặc biệt, là vấn đề an ninh thông tin, bởi dữ liệu đất đai là một trong những loại dữ liệu cần được bảo vệ ở mức độ cao nhất” - kỹ sư Trần Quốc Việt nêu quan điểm.

Đồng quan điểm, chuyên gia pháp lý đất đai Nguyễn Văn Đỉnh cho rằng, việc Hà Nội dừng tiếp nhận hồ sơ trực tiếp và chuyển hoàn toàn sang hệ thống số là rất đúng hướng nhưng không đơn giản, bởi hệ thống đất đai vốn nhiều biến động và dữ liệu ở từng giai đoạn chưa đồng bộ. Theo ông Đỉnh, có 3 thách thức chủ yếu: Độ chính xác của dữ liệu số hóa, do dữ liệu bản đồ địa chính số hóa được xây dựng ở các thời điểm, theo các chuẩn khác nhau, khi đưa vào hệ thống dùng chung có thể phát sinh sai lệch hoặc thiếu thông tin, dẫn đến việc trả kết quả chậm hoặc không khớp.

Khả năng chịu tải của hệ thống cũng là thách thức, vì với địa bàn gần 10 triệu dân, nhu cầu khai thác thông tin đất đai ở Hà Nội rất lớn, hệ thống nếu không đủ mạnh sẽ bị nghẽn. Ngoài ra, còn thách thức về tâm lý e ngại chuyển đổi của một bộ phận người dùng, nhiều người dân lớn tuổi, người ở vùng ven hoặc những người không quen công nghệ vẫn có thói quen nộp hồ sơ giấy, nếu không hướng dẫn, hỗ trợ dễ rơi vào tình trạng lúng túng và có thể gây phản ứng trái chiều.

“Nhưng việc cung cấp thông tin đất đai hoàn toàn trực tuyến không chỉ phục vụ người dân và DN, mà còn tạo nền tảng cho các mục tiêu lớn hơn đó là chính quyền số, kinh tế số và sự minh bạch thị trường bất động sản. Với hạ tầng công nghệ ngày càng hoàn thiện, dữ liệu số hóa ngày càng đầy đủ, Hà Nội hoàn toàn có cơ sở để triển khai cải cách thủ tục đất đai và hiện đại hóa nền hành chính công” – chuyên gia Nguyễn Văn Đỉnh nhìn nhận.

Doãn Thành