Triển lãm 'Quốc hội Việt Nam - 80 năm đồng hành cùng dân tộc': Chủ tịch Hồ Chí Minh và cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên

“Tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử…”

Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9/1945 trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức. Nhân dân và chính quyền cách mạng phải chống lại âm mưu của các thế lực đế quốc muốn thủ tiêu nền độc lập của dân tộc vừa giành được.

Ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ và trình bày “Những nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”, gồm 6 vấn đề cấp bách hơn cả, trong đó có nội dung “…Chúng ta phải có Hiến pháp dân chủ. Tôi đề nghị Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu…”

Người cũng tạo hành lang pháp lý cho thành công của Tổng tuyển cử bằng Sắc lệnh số 51/SL ngày 17/10/1945, ấn định ngày Tổng tuyển cử và thể lệ cuộc Tổng tuyển cử.

Chủ tịch Hồ Chí Minh bỏ phiếu bầu Quốc hội. Ảnh tư liệu

Trong bài viết “Ý nghĩa Tổng tuyển cử” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên báo Cứu quốc số 130, ngày 31/12/1945, Người viết: “Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức để gánh vác công việc nhà nước. Trong Tổng tuyển cử, hễ là những người lo việc nước thì đều có quyền ra ứng cử. Không chia trai gái, giàu nghèo, tôn giáo, giai cấp, đảng phái, hễ là công dân Việt Nam thì đều có hai quyền đó…”

Trước giờ phút lịch sử, “Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu” của Người (đăng trên báo Cứu Quốc, số 134 ra ngày 5/1/1946) đã truyền đi ngọn lửa sục sôi: “Ngày mai mồng 6 tháng Giêng năm 1946. Ngày mai là một ngày sẽ đưa quốc dân ta lên con đường mới mẻ. Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình.

Ngày mai, dân ta sẽ tỏ cho các chiến sĩ ở miền Nam rằng: Về mặt trận quân sự, thì các chiến sĩ dùng súng đạn mà chống quân thù. Về mặt chính trị, thì nhân dân dùng lá phiếu mà chống với quân địch. Một lá phiếu cũng có sức lực như một viên đạn.

Ngày mai, quốc dân ta sẽ tỏ cho thế giới biết rằng dân Việt Nam ta đã: Kiên quyết đoàn kết chặt chẽ, Kiên quyết chống bọn thực dân, Kiên quyết tranh quyền độc lập. Ngày mai, dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, và gánh vác việc nước…”

Hiện thân sống động nhất cho tinh thần dân chủ

Ngày 6/1/1946, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên đã diễn ra trong cả nước, kể cả các vùng đang có chiến sự ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên… Ở Hà Nội, 91,95% của 74 khu nội thành và 118 làng ngoại thành đã đi bỏ phiếu trong không khí tràn đầy phấn khởi của ngày hội dân chủ. Kết quả 6/74 ứng cử viên đã trúng cử đại biểu Quốc hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh trúng cử với số phiếu cao nhất (98,4%).

Lần đầu tiên trong lịch sử, toàn thể công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, không phân biệt giới tính, giai cấp, dân tộc hay tôn giáo, đã trực tiếp cầm lá phiếu lựa chọn những người đại diện xứng đáng vào cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Ảnh: TTXVN

Ở các địa phương khác, cuộc Tổng tuyển cử cũng được tiến hành sôi nổi. Trong cả nước, số cử tri đi bỏ phiếu đạt tỉ lệ 89%, 333 đại biểu được bầu vào Quốc hội Khóa I, là minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc và niềm tin tuyệt đối vào chế độ mới.

Tổng tuyển cử đầu tiên năm 1946 đã khẳng định quyền làm chủ của Nhân dân và sức mạnh nhân dân, tinh thần đoàn kết và vai trò của một hệ thống chính trị xây dựng trên nền tảng dân chủ, pháp quyền. Thắng lợi ấy là minh chứng rõ rệt cho ý chí độc lập, tinh thần yêu nước và khát vọng dân chủ của dân tộc Việt Nam ngay từ buổi đầu dựng nước trong thời đại mới.

Ở đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là người thiết kế, tổ chức mà còn là hiện thân sống động nhất cho tinh thần dân chủ ấy. Người đã chứng minh rằng: Một dân tộc chỉ thực sự tự do khi mỗi người dân đều ý thức được quyền lợi và trách nhiệm của mình đối với vận mệnh đất nước.

Những giá trị về dân chủ, pháp quyền và đại đoàn kết mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng từ 80 năm trước vẫn còn nguyên giá trị, tiếp tục soi sáng con đường phát triển của Quốc hội và đất nước trong kỷ nguyên mới.

Thảo Nguyên