Trở ngại ở phút chót

Trong tuyên bố đưa ra ngày 6-11, Chủ tịch Đại hội đồng WTO David Walker khẳng định tình hình y tế và những diễn biến hiện tại là lý do buộc WTO phải đưa ra quyết định trên. WTO sau đó đã xác nhận thông tin hủy cuộc họp ngày 9-11 trên trang chủ của mình, đồng thời cho biết quá trình tham vấn sẽ tiếp tục diễn ra.

Quyết định hoãn cuộc họp quan trọng trong quy trình tìm kiếm nhà lãnh đạo mới của WTO diễn ra khoảng hơn một tuần sau khi Mỹ thể hiện sự ủng hộ đối với ứng cử viên đến từ Hàn Quốc, bà Yoo Myung-hee. Được biết, sau nhiều tuần tham vấn, trong một cuộc họp kín tại Geneva hồi cuối tháng 10, bộ 3 cơ quan của WTO có nhiệm vụ tìm người kế nhiệm ông Roberto Azevedo làm Tổng giám đốc WTO-gồm những người đứng đầu 3 ủy ban chính của WTO là Đại hội đồng, Cơ quan Giải quyết tranh chấp và Cơ quan rà soát Chính sách thương mại-đã nhất trí lựa chọn cựu Bộ trưởng Tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala làm nhà lãnh đạo mới của WTO. Theo các nguồn tin, bà Ngozi Okonjo-Iweala đã nhận được sự hậu thuẫn quan trọng của Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, cùng ngày, Mỹ lại đưa ra tuyên bố ủng hộ bà Yoo Myung-hee trở thành tân Tổng giám đốc của WTO chứ không phải bà Ngozi Okonjo-Iweala.

WTO đang đứng trước khó khăn khi chưa chính thức có nhà lãnh đạo mới.

Tuyên bố chính thức của Văn phòng đại diện thương mại Mỹ đã ca ngợi Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee là một nhà đàm phán thương mại thành công với các kỹ năng cần thiết để lãnh đạo WTO trong "thời điểm rất khó khăn" như hiện nay. “WTO cần phải được dẫn dắt bởi một người có kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực này", tuyên bố cho biết.

Khi đó đã xuất hiện nhiều đồn đoán cho rằng việc Mỹ phản đối có khả năng sẽ gây cản trở cho tiến trình tìm kiếm lãnh đạo mới, bởi chỉ khi tất cả 164 thành viên của WTO chấp thuận lựa chọn trên thì tiến trình bổ nhiệm mới được bắt đầu. William Reinsch, một cựu quan chức cấp cao của Bộ Thương mại Mỹ hiện làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược, nhận định rằng động thái của Mỹ có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng thương mại vốn đang dâng cao giữa các thành viên WTO lên một nấc mới.

Chiếc ghế Tổng giám đốc WTO đã bỏ trống từ tháng 8-2019 đến nay, sau khi ông Roberto Azevedo từ chức. WTO hiện do 4 phó Tổng giám đốc phụ trách điều hành. Giới phân tích cho rằng, việc chờ đợi quá lâu để có người kế nhiệm chức Tổng giám đốc là một khó khăn lớn với WTO trong bối cảnh cơ quan này đang phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng.

Gần đây, hầu hết các thành viên quan trọng trong WTO như Trung Quốc, Nga, Australia, các nước EU đều đã lên tiếng kêu gọi cải cách WTO để tổ chức này có thể hoàn thành sứ mệnh dẫn dắt thương mại toàn cầu trong bối cảnh mới. Trong khi đó, Mỹ cũng từng chỉ trích gay gắt cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại của WTO, đồng thời cảnh báo sẽ rời khỏi tổ chức này.

Do vậy, bất kỳ nhà lãnh đạo tương lai nào của WTO đều đứng trước nhiệm vụ khó khăn là dẫn dắt WTO vượt qua một loạt khủng hoảng nghiêm trọng đang diễn ra, trong đó có các cuộc đàm phán thương mại đình trệ và nỗ lực làm giảm căng thẳng thương mại Mỹ-Trung. Bên cạnh đó, WTO nói chung và người đứng đầu tổ chức này nói riêng cũng phải có chính sách phù hợp hỗ trợ các quốc gia thành viên vượt qua cuộc suy giảm kinh tế toàn cầu nghiêm trọng do đại dịch Covid-19 gây ra.

HÀ LAN