Trồng rừng gắn liền chế biến, người dân tại huyện nghèo của Thanh Hóa đổi đời, tăng thu nhập

Không chỉ vậy, nhờ đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường các sản phẩm lâm sản sau chế biến từ địa phương đang từng bước tạo giá trị bền vững và thương hiệu riêng trên thị trường.

Người tiên phong nâng tầm giá trị cây rừng

Chuyên sản xuất vàng mã, nan tre luồng, ván sàn xuất khẩu sang thị trường Đài Loan (Trung Quốc) với mức tiêu thụ khoảng 15.000 tấn nguyên liệu mỗi năm, HTX Hợp Phát ở bản Cổi, xã Xuân Phú (nay là xã Phú Nghiêm) hiện là một trong những cơ sở lớn nhất chuyên sản xuất các sản phẩm từ cây luồng, đồng thời là mô hình tiêu biểu vươn lên làm giàu từ nghề chế biến lâm sản tại địa phương.

Cây luồng góp phần tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động là bà con tại địa phương huyện Quan Hóa .

Ông Nguyễn Duy Chính, Giám đốc HTX chế biến lâm sản Hợp Phát cho hay, trong thời gian công tác và làm việc, ông được điều động phụ trách lĩnh vực trồng rừng và trồng luồng tại huyện Quan Hóa. Thời gian phụ trách trồng luồng ông nhận thấy giá trị của cây luồng chưa được khai thác triệt để, chủ yếu là để chế biến thô nên hiệu quả kinh tế thấp. Với ý tưởng thành lập xưởng chế biến lâm sản, ông Chính đã lặn lội đi học hỏi kinh nghiệm từ các cơ sở chế biến lâm sản trong tỉnh và khu công nghiệp ở các tỉnh bạn, không ngại chi hàng chục tỷ đồng để đầu tư xây dựng nhà xưởng, hệ thống dây chuyền sản xuất theo công nghệ của Đài Loan; hệ thống xử lý nước thải bằng công nghệ tiên tiến của Công ty Xử lý môi trường Hà Nội...

Sản xuất giấy và vàng mã xuất khẩu sẽ tận dụng được nguồn nguyên liệu dôi dư từ các phụ phẩm ở các cơ sở, nhà máy chế biến lâm sản trong và ngoài huyện đồng thời tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động là bà con tại địa phương.

Đến nay, mỗi năm HTX chế biến lâm sản của ông tiêu thụ khoảng 15.000 tấn luồng, sản xuất được 5.500 tấn giấy và vàng mã xuất khẩu sang thị trường Đài Loan và một phần tiêu thụ trong nước, với giá trị xuất khẩu gần 6 triệu USD, tạo việc làm cho trên 178 lao động địa phương, với thu nhập bình quân từ 7,5 đến 25 triệu đồng/người/tháng.

Tiếp tục phát huy vai trò kinh tế tập thể, hợp tác xã

Theo chính quyền địa phương, tính đến nay, mỗi năm huyện Quan Hóa trồng mới từ 300 ha đến 400 ha rừng sản xuất và rừng phòng hộ, đã thâm canh, phục tráng được hơn 5.800 ha luồng, trong đó có gần 2.400 ha luồng được cấp chứng chỉ rừng bền vững FSC.

Ngoài ra, huyện đã thành lập được 27 tổ, nhóm nông dân hợp tác phát triển rừng luồng, đã có 2 tổ nhóm tham gia ký hợp đồng bán luồng trực tiếp cho nhà máy chế biến. Nhờ đó, sản lượng khai thác tre luồng của huyện đạt 19 triệu cây/năm, đáp ứng đủ nhu cầu nguyên liệu của các HTX, DN trên địa bàn huyện và các doanh nghiệp địa phương.

Cùng với phát triển vùng nguyên liệu, việc thu hút các HTX, DN chế biến lâm sản luôn được huyện quan tâm. Hiện, trên địa bàn huyện đã thu hút được 29 HTX, DN, hộ gia đình cá thể sản xuất, chế biến lâm sản xuất khẩu. Các cơ sở này tập trung chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất, chế biến các sản phẩm từ tre luồng, với các sản phẩm vàng mã, thanh ván gỗ sàn, gỗ xoan.

Các sản phẩm sau khi sản xuất, chế biến được tiêu thụ tại thị trường trong nước và một phần được xuất khẩu sang thị trường Đài Loan (Trung Quốc). Cùng với tiêu thụ nguồn nguyên vật liệu tại chỗ, các cơ sở còn thu mua lâm sản từ các vùng lân cận để chế biến, tạo việc làm, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Sản xuất vàng mã từ cây luồng.

Được biết, nếu như trước đây, việc sản xuất, chế biến lâm sản trên địa bàn hoạt động nhỏ lẻ, manh mún theo quy mô hộ nên hiệu quả kinh tế chưa cao. Sau khi được Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa hỗ trợ, đã giúp các hộ liên kết, phát triển làng nghề, mạnh dạn đầu tư mở xưởng sản xuất, chế biến, mang lại thu nhập cao, ổn định hơn.

Hiện, bên cạnh việc phát triển vùng nguyên liệu, khuyến khích phát triển công nghiệp chế biến lâm sản, huyện Quan Hóa còn chú trọng xây dựng các sản phẩm OCOP có nguồn gốc từ lâm sản để tăng thu nhập cho người dân. Năm 2021, xã Phú Nghiêm đã thành lập Tổ HTX Tân Thành chuyên sản xuất măng chua Piềng Cú. Năm 2022, măng chua Piềng Cú của xã Phú Nghiêm được chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, bắt đầu khẳng định và lan tỏa thương hiệu trên thị trường.

Bà Hà Thị Nga, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa, cho biết, phát triển kinh tế lâm nghiệp là một trong ba chương trình trọng tâm của địa phương, vì vậy những năm qua huyện đã xây dựng kế hoạch, tăng cường chỉ đạo lực lượng chức năng, các ban, ngành, đoàn thể từ huyện đến cơ sở, chính quyền các xã, thị trấn và chủ rừng triển khai đồng bộ các giải pháp bảo vệ và phát triển rừng nhằm tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho ngành chế biến lâm sản.

Từng bước thoát nghèo

Trong những năm qua UBND huyện Quan Hóa đã chủ động kịp thời ban hành các kế hoạch, văn bản hướng dẫn để phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) thực hiện lồng ghép huy động các nguồn lực từ các Chương trình dự án để phát triển khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã, tổ hợp tác gắn với quá trình tái cơ cấu kinh tế; trong đó triển khai các đề án xây dựng chuỗi giá trị các sản phẩm hàng hóa đối với HTX nông nghiệp nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng lợi thế của địa phương.

Tính đến nay, huyện Quan Hóa có 107 thành viên HTX, số lao động thường xuyên làm việc trong các HTX là 458 người, tạo công ăn việc làm với thu nhập bình quân của lao động trong HTX là 6 triệu/người/tháng, góp phần đưa kinh tế của huyện duy trì đà tăng trưởng; tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân hằng năm đạt trên 3%.

Để hoạt động chế biến lâm sản tại địa phương phát huy hết tiềm năng, Liên minh HTX Việt Nam đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa và UBND huyện Quan Hóa tiếp tục tập trung rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nghiệp, HTX đầu tư vào sản xuất nghề, mở rộng các cơ sở sản xuất có quy mô lớn; khuyến khích các cơ sở sản xuất đổi mới công nghệ, xây dựng thương hiệu sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo đảm tiêu chí về xử lý rác thải, bảo vệ môi trường.

Đồng thời huyện chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, thu hút nguồn nhân lực đối với đội ngũ cán bộ quản lý, đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động; phối hợp chặt chẽ với các tổ chức tín dụng, ngân hàng triển khai chương trình vay vốn của Chính phủ với lãi suất ưu đãi để kích thích đầu tư, phát triển sản xuất; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tăng cường cung cấp thông tin, quảng bá, giới thiệu sản phẩm của làng nghề...

Huyện Quan Hóa có trên 86.000 ha đất có rừng, trong đó diện tích rừng tự nhiên 52.721 ha. Ngoài ra huyện còn có trên 27.000 ha luồng với 5.800 ha đã được cấp chứng chỉ FSC. Với tiềm năng lợi thế về phát triển lâm nghiệp, gắn với chế biến, những năm qua Quan Hóa đã có nhiều giải pháp thâm canh phát triển rừng luồng, đồng thời thu hút các doanh nghiệp (DN), hợp tác xã (HTX) chế biến lâm sản đầu tư vào huyện. Qua đó, góp phần nâng cao sản phẩm ngành lâm nghiệp, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.

Hồng Hương