Trụ cột mới của pháo binh Ukraine tại tiền tuyến có thự sự nguy hiểm?

Hệ thống pháo tự hành 2S22 Bohdana, khởi đầu là một dự án nội địa với quy mô hạn chế, đang từng bước khẳng định vị thế như một thành phần then chốt trong biên chế tác chiến của lực lượng vũ trang Ukraine.

Trong bối cảnh giao tranh ngày càng ác liệt, pháo binh tiếp tục giữ vai trò trung tâm trên chiến trường hiện đại. Tuy nhiên, việc Ukraine vận hành nhiều loại pháo viện trợ khác nhau từ phương Tây đã đặt ra không ít thách thức về bảo dưỡng, hậu cần và đồng bộ kỹ thuật. Trước thực tế đó, Bohdana nổi lên như một giải pháp nhằm đơn giản hóa cấu trúc hỏa lực. Theo Bộ Tư lệnh Pháo binh và Tên lửa Lục quân Ukraine, hệ thống này đang được ưu tiên phát triển để tiến tới trở thành nền tảng pháo chủ lực trong tương lai gần.

Pháo tự hành 155 mm 2S22 Bohdana của Ukraine - Ảnh: Bộ Tư lệnh Lục quân Ukraine

Đại tá Andrii Zhuravlov, Phó Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh, cho biết tính đến tháng 10 năm nay, các tổ hợp Bohdana, bao gồm cả phiên bản tự hành và pháo kéo, đã chiếm khoảng 40% tổng số pháo đang được Lực lượng Phòng vệ Ukraine triển khai trên tiền tuyến. Con số này cho thấy mức độ phổ biến và độ tin cậy ngày càng cao của dòng pháo nội địa, đặc biệt trong điều kiện Ukraine phải duy trì cường độ tác chiến lớn trong khi nguồn cung khí tài từ bên ngoài gặp nhiều hạn chế.

Thiết kế thực dụng, hiệu quả tác chiến được kiểm chứng

2S22 Bohdana là hệ thống pháo tự hành bánh lốp cỡ nòng 155mm chuẩn NATO đầu tiên do Ukraine tự phát triển. Thiết kế của Bohdana phản ánh rõ triết lý ưu tiên tính thực dụng, kết hợp giữa hỏa lực tầm xa, khả năng cơ động và mức độ sống sót phù hợp với chiến trường hiện đại. Với tầm bắn khoảng 40km khi sử dụng đạn nổ mạnh thông thường và có thể mở rộng tới 60km với đạn hỗ trợ tên lửa, hệ thống này cho phép tấn công các mục tiêu sâu trong đội hình đối phương. Tốc độ bắn trung bình khoảng 6 viên/phút giúp các khẩu đội triển khai hỏa lực tập trung trong thời gian ngắn, sau đó nhanh chóng cơ động để giảm nguy cơ bị phản pháo.

Một ưu điểm kỹ thuật đáng chú ý của Bohdana là tuổi thọ nòng pháo cao, ước tính đạt khoảng 8.000 phát bắn. Đây là yếu tố có ý nghĩa lớn trong các cuộc đấu pháo kéo dài, nơi khả năng duy trì hỏa lực ổn định quyết định hiệu quả tác chiến lâu dài. Pháo được lắp đặt trên khung gầm xe tải việt dã KrAZ-6322 cấu hình 6x6, trọng lượng khoảng 25 tấn, do kíp chiến đấu gồm 5 người vận hành. Cabin bọc giáp mang lại mức độ bảo vệ cần thiết trước mảnh đạn và hỏa lực nhẹ, trong khi cấu hình bánh lốp giúp Bohdana đạt tốc độ triển khai và rút lui cao hơn so với các hệ thống bánh xích nặng, qua đó tăng tính linh hoạt chiến thuật trên nhiều dạng địa hình.

Ukraine đưa pháo Bohdana ra chiến trường - Video: ANI News

Bên cạnh yếu tố cơ khí, Bohdana cũng được đánh giá cao ở khía cạnh điện tử và tác chiến hỏa lực. Khả năng tương thích với nhiều loại đạn 155mm khác nhau theo tiêu chuẩn NATO giúp đơn giản hóa công tác hậu cần và tận dụng hiệu quả nguồn đạn viện trợ từ các đối tác phương Tây. Hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại đang tiếp tục được hoàn thiện theo hướng tự động hóa, bao gồm các tính năng ngắm bắn và nạp đạn tự động, nhằm rút ngắn chu trình phát hiện - khai hỏa. Đây là yếu tố then chốt để giảm thời gian lộ diện trước các phương tiện trinh sát và hỏa lực chính xác của đối phương.

Hiệu quả của Bohdana không chỉ thể hiện trên giấy tờ mà còn được phản ánh qua các số liệu thực tế. Theo đại tá Andrii Zhuravlov, hệ thống này duy trì tỷ lệ sẵn sàng kỹ thuật ở mức khoảng 80% tại tiền tuyến, cao hơn nhiều loại pháo ngoại nhập khác đang được Ukraine vận hành. Chỉ số này cho thấy khả năng hoạt động bền bỉ của Bohdana trong điều kiện chiến đấu khắc nghiệt, nơi cường độ sử dụng cao và môi trường bất lợi thường làm suy giảm hiệu quả của các hệ thống khí tài phức tạp.

Nỗ lực cải tiến và mở rộng quy mô sản xuất

Song song với việc triển khai rộng rãi trên chiến trường, nhà sản xuất trong nước Kramatorsk vẫn đang chạy đua với thời gian để cải tiến và hoàn thiện hệ thống Bohdana. Hiện nay, các cấu phần quan trọng như hệ thống điều khiển hỏa lực kỹ thuật số, cơ chế ngắm bắn tự động cùng cơ cấu nạp đạn bán tự động hoặc tự động hoàn toàn đang trong quá trình thử nghiệm gắt gao. Trước đó, từ mùa thu năm 2023, giới quan sát đã ghi nhận một số tổ hợp Bohdana được trang bị cơ cấu đẩy đạn nhằm giảm sức lao động cho kíp lái và nâng cao tốc độ bắn. Những nâng cấp này cho thấy tư duy phát triển sản phẩm theo hướng "thực chiến", cập nhật liên tục dựa trên phản hồi từ người lính.

Hệ thống pháo tự hành Bohdana 2S22 khai hỏa trong quá trình tác chiến - Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine

Về triển vọng trung hạn, quân đội Ukraine đang hướng tới việc biến Bohdana thành hệ thống pháo tiêu chuẩn duy nhất trong biên chế, thay thế dần các hệ thống cũ và các loại pháo viện trợ nhỏ lẻ. Một trong những bước phát triển quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu này là kế hoạch tích hợp pháo 155mm của Bohdana lên các khung gầm xe tải hiện đại của Hàn Quốc và Đức. Việc đa dạng hóa nền tảng khung gầm, bao gồm cả bánh xích và bánh lốp, sẽ mang lại khả năng cơ động và độ bền cao hơn. Quan trọng hơn, việc sử dụng khung gầm nhập khẩu từ các nước đối tác sẽ giúp Ukraine đảm bảo khả năng tương thích với chuỗi cung ứng linh kiện, bảo trì và hậu cần của NATO, giảm bớt áp lực lên mạng lưới công nghiệp nội địa vốn đang bị quá tải và đe dọa.

Bên cạnh đó, Ukraine cũng đang theo đuổi dự án tạo ra biến thể nòng pháo 39mm ngắn hơn. Nếu như các phiên bản nòng dài hiện tại mang lại lợi thế về tầm bắn, thì phiên bản nòng ngắn sẽ đáp ứng các nhu cầu chiến thuật cụ thể như khả năng triển khai nhanh chóng trong các môi trường địa hình hạn chế. Sự linh hoạt trong thiết kế mô-đun này cho phép các chỉ huy chiến trường có nhiều lựa chọn hơn tùy thuộc vào tình hình thực tế, tăng hiệu quả tác chiến trên khắp các mặt trận.

Một hệ thống 2P22 Bohdana đang phục vụ trong biên chế Lữ đoàn Pháo binh số 40 của Ukraine - Ảnh: Lữ đoàn Pháo binh số 40

Về năng lực công nghiệp, các số liệu công khai cho thấy sản lượng Bohdana đã tăng đáng kể. Đến đầu tháng 9, Ukraine được cho là đã sản xuất khoảng 345 pháo tự hành Bohdana; đến tháng 10, tốc độ được công bố đạt khoảng 40 khẩu mỗi tháng. Với nhịp độ này, tổng số pháo tự hành Bohdana có thể đã vượt mốc 480 khẩu, chưa kể các phiên bản pháo kéo được sản xuất trước đó. Việc duy trì sản xuất ở mức cao trong điều kiện chiến sự kéo dài và hạ tầng thường xuyên bị tấn công cho thấy khả năng thích ứng và mức độ phục hồi đáng kể của ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine.

Hoàng Vũ