Trung Quốc biến Trung Á thành trung tâm xuất khẩu ô tô

Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev kiểm tra các bộ phận của xe BYD tại trụ sở ở Thâm Quyến của công ty. Ảnh: Phủ tổng thống Uzbekistan.

Trong chuyến công tác gần đây tới Trung Quốc, Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev đã đi một chặng đường dài từ Bắc Kinh về nhà bằng cách đi qua thành phố Shenzen ở phía nam. Ông tới đó để thăm trụ sở của hãng sản xuất ô tô hàng đầu Trung Quốc BYD, hãng vừa vượt qua Tesla của Elon Musk để trở thành hãng xe điện bán chạy nhất thế giới.

Sau đó, cùng với giám đốc điều hành BYD Wang Chuanfu, ông giám sát buổi lễ ra mắt từ xa một nhà máy lắp ráp ô tô hybrid và ô tô điện sẽ được xây dựng ở vùng Jizzakh của Uzbekistan. Sau khi hoàn thành, nhà máy này dự kiến sẽ sản xuất 50.000 chiếc mỗi năm.

Đối với Mirziyoyev, đây mới chỉ là bước khởi đầu. Ông cho biết, phạm vi các mẫu xe dự kiến sản xuất tại nhà máy ở khu vực Jizzakh cần được mở rộng “trong tương lai gần” để đáp ứng nhu cầu thị trường và năng lực sản xuất hàng năm sẽ tăng lên 300.000 chiếc.

Nền tảng để biến cơ sở sản xuất thành hiện thực đã được xây dựng trong nhiều năm. BYD và công ty ô tô do chính phủ Uzbekistan kiểm soát UzAuto đã ký thỏa thuận ban đầu vào tháng 8 năm 2022 về việc phát triển nhà máy này thành một liên doanh sau này được đặt tên là Nhà máy BYD Uzbekistan. Điều đó đã trở nên vững chắc hơn vào tháng 10 năm 2023, khi các bên ký kết thỏa thuận đầu tư.

Kế hoạch hiện tại là nhà máy sẽ sản xuất các mẫu hybrid BYD Song Plus DM-i và BYD Chaser 05 (mẫu sau được bán trên thị trường với tên BYD Chazor ở Uzbekistan). Điều đáng chú ý là, theo thông cáo báo chí của BYD từ tháng 10, nhà máy Jizzakh sẽ xử lý toàn bộ chu trình sản xuất, từ hàn, sơn đến lắp ráp.

Tuyên bố cho biết: “Thỏa thuận cũng cung cấp cho liên doanh quyền xuất khẩu xe BYD được sản xuất tại Uzbekistan sang các nước Trung Á”.

Nga cũng có thể là một điểm đến khác cho BYD do Uzbek sản xuất trong thời gian tới.

Khi ở trụ sở Shenzen, Mirziyoyev đã thực hiện nghi thức trao chìa khóa cho chiếc YangWang U8, một chiếc SUV hạng sang BYD có giá bán lẻ khoảng 150.000 USD. Đó có thể là mô hình mà ông đã nghĩ đến khi nói về việc đa dạng hóa sản xuất.

Trong khi mức giá đó nằm ngoài tầm với của hầu hết người mua Uzbek, thì nhu cầu ở Nga lại rất nóng. BYD thông báo sẽ bắt đầu bán YangWang U8 tại Nga vào tháng 9. Đến tuần đầu tiên của tháng 10, hãng đã nhận được 4.000 đơn đặt hàng trước. Đến cuối tháng đó, con số đã lên tới hơn 30.000.

BYD là nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mới nhất thành lập showroom tại Uzbekistan. Công ty phân phối xe của Uzbek Roodell bắt đầu lắp ráp ô tô cho Chery Automobile có trụ sở tại Wuhu vào tháng 9 năm 2022, cũng tại một nhà máy ở Jizzakh.

Khi những chiếc xe này bắt đầu được bán lẻ vào tháng sau, Chery cung cấp cho khách hàng các khoản vay ưu đãi để họ có thể quản lý mức giá từ 26.000 USD cho mẫu Tiggo 7 Pro đến 40.000 USD cho Tiggo 8 Pro Max.

Một số lượng lớn mẫu xe Chery cũng sắp có mặt trên thị trường Kazakhstan.

Theo dữ liệu gần đây nhất do Hiệp hội Kinh doanh Ô tô Kazakhstan công bố, Chery đã trở thành thương hiệu xe phổ biến thứ tư tại quốc gia này. Trong bảy tháng đầu năm 2023, các đại lý ô tô đã bán được gần 7.000 xe Chery, tăng 269% so với cùng kỳ năm trước.

Nhận thấy rằng doanh số bán hàng chỉ mới ở bề mặt, đại lý ô tô Astana Motors vào tháng 11 năm 2022 đã bắt tay vào xây dựng một nhà máy mà cuối cùng sẽ sản xuất các mẫu xe của Chery và các nhà sản xuất ô tô khác của Trung Quốc, Changan và Haval. Vào thời điểm đó, nhà máy được cho là có công suất thiết kế sản xuất hơn 90.000 chiếc mỗi năm và dự kiến sẽ bắt đầu hoạt động vào quý 4 năm 2024.

Các công ty Trung Quốc đang sản xuất ở Trung Á không chỉ là những phương tiện nhỏ. Một liên doanh giữa Yutong của Trung Quốc và công ty QazTehna của Kazakhstan vào tháng 9 năm 2021 đã bắt đầu sản xuất xe buýt với nhiều kích thước khác nhau, bao gồm cả các mẫu xe điện, tại một cơ sở sản xuất ở thị trấn Saran, gần Karaganda. Năng lực sản xuất tại thời điểm ra mắt được cho là khoảng 1.200 xe buýt mỗi năm.

Tổng giám đốc QazTehna Argulan Maykonov cho biết: “Các sản phẩm của chúng tôi được thiết kế cho thị trường Kazakhstan và Liên minh kinh tế Á-Âu”.

Với các thành phố trên khắp Trung Á đang cố gắng biến hệ thống giao thông đô thị của họ trở nên xanh hơn, Yutong đang ở vị trí đắc địa để thu lợi nhuận.

Bộ Sinh thái Uzbekistan hồi đầu tháng này đã thông báo rằng Samarkand sẵn sàng mua 100 xe buýt điện từ Yutong như một phần trong kế hoạch nâng cấp lớn hệ thống giao thông công cộng của thành phố. Tiền để lắp đặt cơ sở hạ tầng cần thiết cấu trúc một phần đến từ Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Châu Âu.

Tuy nhiên, vẫn chưa nêu rõ liệu các phương tiện cụ thể được đề cập có đến từ nhà máy Kazakhstan hay không.

Trung Á giờ đây nổi tiếng đã trở thành trung tâm xuất khẩu xe Trung Quốc theo những cách ít chính thức hơn.

Công ty phân tích thị trường ô tô Nga Avtostat tiết lộ vào tháng 12 rằng Kyrgyzstan đã xuất khẩu 60.000 ô tô sang Nga kể từ đầu năm 2023. Với 80% ô tô mới ở Nga đến từ Trung Quốc, việc kết nối không khó.

Vận may này dành cho các nhà tái xuất khẩu Kyrgyzstan có được nhờ mối quan hệ kinh tế đang suy yếu của Nga với phương Tây.

Nhưng có dấu hiệu cho thấy cửa sổ này có thể sắp đóng. Khi Nga bắt đầu tấn công Ukraine, nước này đã nới lỏng các quy định theo đó người tiêu dùng và thương nhân có thể nhập khẩu và sau đó đăng ký ô tô mua từ nước ngoài. Với việc các quy định nới lỏng sẽ hết hạn trong vài tuần tới, mô hình tái xuất của Kyrgyzstan có thể bị ảnh hưởng bất lợi.

Tuy nhiên, trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã bán sản phẩm của họ – có thể là vô tình – thông qua Kyrgyzstan, sẽ có sự hỗ trợ từ các đối tác của họ ở Kazakhstan và Uzbekistan.

Nam Nguyễn