Trung Quốc bóp nghẹt Nokia và Ericsson khi ông Tập thúc đẩy chiến lược tự cường

Trung Quốc đang hạn chế việc sử dụng các nhà cung cấp thiết bị viễn thông châu Âu như Nokia và Ericsson trong mạng lưới của mình, khi Chủ tịch Tập Cận Bình thúc đẩy nỗ lực tách rời hạ tầng công nghệ trọng yếu của đất nước khỏi phương Tây.

Hai nguồn tin của FT cho biết những bên mua thiết bị CNTT được nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn, gồm các nhà mạng di động, công ty tiện ích và nhiều ngành công nghiệp khác, đã bắt đầu giám sát chặt chẽ và kiểm soát hồ sơ dự thầu từ nước ngoài.

Quy trình này buộc các hợp đồng của Nokia (Phần Lan) và Ericsson (Thụy Điển) phải trải qua các cuộc rà soát an ninh quốc gia theo dạng “hộp đen” do Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc (CAC) tiến hành, trong đó các công ty không biết thiết bị của họ được đánh giá như thế nào.

Những cuộc rà soát của CAC (cơ quan quản lý internet Trung Quốc) có thể kéo dài 3 tháng hoặc hơn. Ngay cả trong những trường hợp các tập đoàn châu Âu cuối cùng được phê duyệt, quá trình thẩm định dài và đầy bất định thường khiến họ gặp bất lợi so với các đối thủ Trung Quốc vốn không phải chịu sự soi xét tương tự, theo các nguồn tin của FT.

“Một khi Trung Quốc làm vậy vì lý do an ninh quốc gia, câu hỏi đặt ra là tại sao châu Âu không đáp trả bằng cách áp dụng cùng tiêu chuẩn đó”, một trong các nguồn tin giấu tên nói.

Nỗ lực hạn chế nhà cung cấp châu Âu của Trung Quốc diễn ra sau động thái tương tự ở lục địa già, nơi một số chính phủ cảnh báo về việc hợp tác với các tập đoàn viễn thông Trung Quốc như Huawei và ZTE. Song cho đến nay, những lời kêu gọi đó chỉ có tác động nhỏ đến thị phần của các công ty Trung Quốc này tại châu Âu.

Trung Quốc đang hạn chế việc sử dụng thiết bị viễn thông của Nokia và Ericsson khi Chủ tịch Tập Cận Bình thúc đẩy nỗ lực tách rời hạ tầng công nghệ trọng yếu của đất nước khỏi phương Tây - Ảnh: FT

Ông Tập Cận Bình thúc đẩy chiến lược tự cường

Các cuộc rà soát an ninh quốc gia của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh ông Tập Cận Bình thúc đẩy chiến lược “tự cường”, nhằm thay thế phần lớn công nghệ ngoại nhập. Tháng 9, khi đứng cạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un, ông Tập Cận Bình tuyên bố Trung Quốc “không sợ hãi sức mạnh hay sự cưỡng ép vì đang vững vàng dựa vào chính mình với sự tự lực”.

Nỗ lực loại bỏ thiết bị châu Âu của Trung Quốc trở nên mạnh mẽ hơn sau khi luật an ninh mạng được cập nhật năm 2022, yêu cầu các nhà vận hành “hạ tầng thông tin trọng yếu” phải trình báo cáo thẩm định cho CAC với bất kỳ giao dịch nào có rủi ro an ninh.

Các nguồn tin của FT cho biết những bên mua thiết bị viễn thông thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc hiện buộc nhà thầu phải nộp hồ sơ chi tiết về mọi thành phần trong hệ thống họ và tỷ lệ nội địa hóa. Theo các nguồn tin này, một số tập đoàn nước ngoài thậm chí còn phải bổ sung thông tin về nỗ lực nghiên cứu và phát triển tại Trung Quốc để tăng khả năng trúng thầu.

Khách hàng sau đó gửi các gói tài liệu này đến CAC để phê duyệt. Cơ quan này sẽ xem xét và trực tiếp thông báo cho bên mua thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc rằng liệu họ có thể tiến hành giao dịch hay không.

Các hạn chế ngày càng gia tăng từ Trung Quốc khiến thị phần kết hợp giữa Nokia và Ericsson trong mạng lưới di động ở cường quốc châu Á sụt giảm từ 12% năm 2020 xuống chỉ còn khoảng 4% vào năm 2024, theo nhà phân tích Stefan Pongratz thuộc hãng nghiên cứu Dell’Oro Group.

Cả Nokia và Ericsson đều ghi nhận doanh thu năm 2024 tại Trung Quốc sụt giảm. Trong đó, doanh thu của Nokia tại thị trường này giảm ở mức hai con số so với năm 2023.

“Quá trình chậm đến mức ngay cả những mảnh thị phần nhỏ mà các tập đoàn châu Âu giành được từ các gói thầu lớn cũng thường bị chuyển sang các nhà cung cấp Trung Quốc”, một nguồn tin cho biết.

“Mối đe dọa sinh tồn”

Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc gần đây cảnh báo rằng các yêu cầu nội địa hóa trong lĩnh vực CNTT và viễn thông tại quốc gia châu Á gây ra “mối đe dọa sinh tồn” với các tập đoàn công nghệ châu Âu. Gần 3/4 số thành viên tham gia khảo sát mới nhất của phòng này cho biết đã mất hợp đồng vì các hạn chế đó.

Các nhà hoạch định chính sách châu Âu bày tỏ lo ngại an ninh với những nhà cung cấp viễn thông Trung Quốc, cảnh báo nguy cơ gián điệp và khả năng cài cửa hậu. Thế nhưng, phần lớn các nước châu Âu vẫn chậm triển khai lệnh cấm, do chi phí thấp của thiết bị Trung Quốc và mong muốn tránh gây căng thẳng với quốc gia này.

Khoảng 5 năm sau khi Ủy ban châu Âu kêu gọi các quốc gia thành viên loại bỏ những nhà cung cấp rủi ro cao như Huawei và ZTE, tính đến tháng 6.2025, chỉ 10 trong số 27 quốc gia EU áp dụng hạn chế, theo công ty nghiên cứu quy định Cullen International.

Huawei và ZTE vẫn nắm giữ từ 30 đến 35% thị phần hạ tầng di động châu Âu, chỉ giảm 5 đến 10 điểm phần trăm so với năm 2020, theo dữ liệu từ Dell’Oro Group.

Tại Đức, 59% thiết bị 5G đã lắp đặt có nguồn gốc từ các tập đoàn Trung Quốc, dù có kế hoạch loại bỏ các nhà cung cấp từ quốc gia châu Á rủi ro cao vào năm 2029, theo John Strand, nhà sáng lập và Giám đốc điều hành Strand Consult - công ty tư vấn và nghiên cứu có trụ sở tại Đan Mạch.

“Tất cả thiết bị mạng di động ở Berlin (thủ đô Đức) đều là của Trung Quốc. Đức có những ngành công nghiệp lớn như hóa chất và ô tô, vốn không muốn quan hệ với Trung Quốc bị ảnh hưởng”, John Strand nói.

Ericsson và Nokia từ chối bình luận. CAC không trả lời khi FT đề nghị bình luận.

Sơn Vân