Trung Quốc chế tạo radar lượng tử có khả năng 'vạch mặt' tiêm kích tàng hình Mỹ

Theo South China Morning Post (SCMP), thiết bị này được phát triển bởi Trung tâm Công nghệ kỹ thuật thông tin lượng tử tại tỉnh An Huy và được Trung Quốc mô tả là “máy dò photon đơn 4 kênh, nhiễu siêu thấp đầu tiên trên thế giới”.

Giới quan sát nhận định nếu đúng như công bố, đây có thể là bước tiến quan trọng trong nỗ lực tự chủ công nghệ lượng tử của Trung Quốc, lĩnh vực được xem là có tiềm năng làm thay đổi cục diện cả trong viễn thông lẫn quốc phòng.

Trung Quốc sản xuất hàng loạt radar lượng tử, tuyên bố có thể phát hiện tiêm kích tàng hình F-22 và thay đổi cục diện phòng không - Ảnh: Reuters

Nền tảng cho radar lượng tử

Theo mô tả, thiết bị này cực nhạy, có thể phát hiện từng photon, hạt cơ bản mang năng lượng ánh sáng. SCMP dẫn lời các nhà khoa học cho biết việc tách và nhận diện được một photon đơn lẻ được ví như “phân biệt âm thanh của một hạt cát rơi giữa cơn mưa dông dữ dội”, minh chứng cho độ chính xác đặc biệt cao của công nghệ này.

Khi được sản xuất hàng loạt, máy dò photon giúp Trung Quốc chủ động phát triển các linh kiện chiến lược trong lĩnh vực thông tin lượng tử, bao gồm truyền thông bảo mật, cảm biến và đặc biệt là radar lượng tử.

Khác với radar truyền thống, vốn phát sóng điện từ và nhận lại tín hiệu phản xạ từ mục tiêu, radar lượng tử sử dụng các photon có tính chất lượng tử đặc biệt. Khi chạm vào vật thể, ví dụ như thân máy bay tàng hình - các photon này thay đổi trạng thái theo cách không thể giả mạo hoặc gây nhiễu. Nhờ đó, radar lượng tử có thể “nhìn thấy” những mục tiêu mà radar thông thường không phát hiện được.

Khắc tinh của máy bay tàng hình

Các tiêm kích tàng hình như F-22 Raptor hay F-35 Lightning II của Mỹ được thiết kế để hấp thụ và tán xạ sóng radar, giúp chúng gần như “biến mất” khỏi màn hình đối phương. Tuy nhiên, với radar lượng tử, việc tàng hình trở nên khó khăn hơn nhiều.

Hệ thống này phát ra các photon riêng lẻ, được mã hóa bằng đặc tính lượng tử. Khi photon chạm vào bề mặt máy bay tàng hình, dù chỉ phản xạ một phần, các thay đổi trong trạng thái của chúng vẫn bị phát hiện. Nhờ đó, radar có thể xác định vị trí và chuyển động của mục tiêu với độ chính xác cao.

Một hệ thống radar phát hiện máy bay tàng hình của Trung Quốc - Ảnh: SCMP

Một ưu điểm khác là radar lượng tử tiêu thụ ít năng lượng hơn, có thể lắp đặt trên trạm mặt đất, tàu chiến, cho tới máy bay cảnh báo sớm. Ngoài ra, do phát xạ tín hiệu yếu hơn radar truyền thống, chúng khó bị đối phương phát hiện hoặc gây nhiễu ngược lại.

Ngoài ra, máy dò photon mới có kích thước rất nhỏ, chỉ bằng 1/9 các thiết bị một kênh hiện có trên thế giới. Việc thu nhỏ kích thước đi kèm với khả năng giảm nhiễu nền, nâng cao độ chính xác và ổn định, mở đường cho việc ứng dụng đại trà trong hệ thống radar cũng như mạng lưới truyền thông lượng tử.

Các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho biết họ đang hướng tới việc phát triển trọn vẹn chuỗi cung ứng trong nước cho công nghệ lượng tử từ linh kiện, phần mềm điều khiển cho đến hệ thống radar hoàn chỉnh. Điều này giúp giảm phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu và tăng khả năng kiểm soát công nghệ chiến lược.

Cạnh tranh công nghệ giữa các cường quốc

Trung Quốc đang dần thu hẹp khoảng cách với các quốc gia đi đầu như Mỹ, Nhật Bản hay châu Âu khi đầu tư mạnh mẽ ứng dụng lượng tử trong quân sự. Những bước tiến trong công nghệ như máy dò photon 4 kênh cho thấy Trung Quốc đang nghiêm túc hướng tới mục tiêu xây dựng hệ sinh thái lượng tử toàn diện, ứng dụng cả trong dân sự lẫn quân sự.

Bên cạnh đó, sự kiện Trung Quốc tuyên bố sản xuất máy dò photon cho hàng loạt radar lượng tử diễn ra trong bối cảnh Mỹ đã phê duyệt chương trình phát triển tiêm kích thế hệ thứ sáu của hải quân. Theo Reuters, Boeing đã bắt đầu triển khai chế tạo nguyên mẫu, và không quân Mỹ kỳ vọng sẽ cho bay thử chiếc F-47 đầu tiên vào năm 2028.

Mẫu tiêm kích tàng hình F-47 của Mỹ - Ảnh: Reuters

Thế hệ tiêm kích mới này dự kiến vượt trội về khả năng tàng hình, tốc độ, tầm hoạt động và tích hợp trí tuệ nhân tạo. Do đó, tuyên bố của Trung Quốc về radar lượng tử được xem như động thái cho thấy nước này đang tìm cách đối trọng với ưu thế công nghệ hàng không quân sự của Mỹ và các đồng minh.

Hoàng Vũ