Trung Quốc điều chỉnh 'cán cân quyền lực' ở eo biển Đài Loan như thế nào?

Chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đã khiến Trung Quốc phản ứng, tổ chức các cuộc tập trận bắn đạn thật quanh Đài Loan suốt 7 ngày và mới kết thúc vào hôm 11.8. Bắc Kinh sau đó còn tuyên bố sẽ tiếp tục “tuần tra thường xuyên” quanh Đài Loan.

Bà Bonnie Glaser, chủ nhiệm chương trình châu Á ở Quỹ German Marshall Fund nói: “Tôi cho rằng Trung Quốc đang cố gắng thay đổi hiện trạng và tạo ra bình thường mới ở Đài Loan. Trung Quốc đã quyết làm điều gì đó chưa từng có tiền lệ và muốn thể hiện sự kiên quyết cùng khả năng phát triển quân sự của họ. Tôi lo ngại việc Trung Quốc có thể thực hiện một cuộc bao vây”.

Trong sách trắng về Đài Loan công bố hôm 10.8, Trung Quốc tuyên bố không tha thứ “các hoạt động ly khai” ở Đài Loan. Ngay cả khi nhấn mạnh mục tiêu đạt đến “thống nhất trong hòa bình”, Bắc Kinh cũng nhấn mạnh “sẽ không từ bỏ việc sử dụng vũ lực, và chúng tôi bảo lưu phương án sử dụng các biện pháp cần thiết”.

Trung Quốc còn dọa sử dụng vũ lực chống lại “sự can thiệp của các thế lực nước ngoài, hoặc hành động cực đoan của các phần tử ly khai”.

Cùng ngày 10.8, bà Pelosi nói: “Chúng tôi sẽ không cho phép Trung Quốc cô lập Đài Loan”. Bà cho biết Mỹ sẽ không cho phép Bắc Kinh bình thường hóa áp lực mới xung quanh eo biển Đài Loan: “Điều mà chúng tôi hiện đang chứng kiến là Trung Quốc tìm cách thiết lập một bình thường mới. Và chúng tôi sẽ không cho phép điều đó xảy ra”.

Tuy nhiên, Bắc Kinh đáp lại rằng chính Mỹ phá vỡ lời hứa và vi phạm chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Trung Quốc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói tại cuộc họp báo ngày 10.8: “Mỹ khiêu khích nhưng sau đó Trung Quốc phản ứng bằng các biện pháp đối phó công khai, minh bạch và chuyên nghiệp”.

Sự leo thang căng thẳng giữa Mỹ với Trung Quốc, cùng việc Bắc Kinh tuyên bố “tuần tra thường xuyên” quanh Đài loan chỉ ra một bước phát triển nguy hiểm và đáng ngại, theo nhận định của Christopher Twomey, một chuyên gia về các vấn đề an ninh ở Trường hậu Đại học Hải quân Mỹ.

Ông nhấn mạnh: “Chúng ta có thể chứng kiến các hoạt động tiếp diễn của các lực lượng Đài Loan, các chuyến quá cảnh của các lực lượng Mỹ ở các vùng biển quốc tế, và càng có thêm các hoạt động của các lực lượng Trung Quốc ở đó thì càng nguy hiểm”.

Chuyên gia này nói thêm: “Một trong những điều đáng lo ngại là Trung Quốc có thể có phản ứng mạnh hơn nữa trong những lần tới”.

Trong khi các nhà phân tích bày tỏ sự lo ngại về những hoạt động quân sự của Trung Quốc, chính phủ Mỹ nói các diễn biến gần đây không làm thay đổi nhận định của Mỹ, rằng Bắc Kinh sẽ không tấn công Đài Loan trong hai năm tới.

Chuyên gia Brian Hart thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS - Mỹ) nói rằng, Washington đã cố gắng "hạ nhiệt" căng thẳng, đồng thời cho thấy Mỹ sẽ không lùi bước trước sức ép của Trung Quốc. Hart nhấn mạnh Mỹ nên tiếp tục hợp tác với Đài Loan theo đúng chính sách lâu nay, nhưng theo một cách kín đáo thay vì làm ầm ĩ, nhằm có lợi cho Đài Loan và cho quan hệ Mỹ với đảo tự trị.

Bảo Vĩnh